Hoge Raad 25-10-2024, ECLI:NL:HR:2024:1553

Het hof ¹ heeft het vonnis van de rechtbank bekrachtigd. Het heeft daartoe als volgt overwogen.

De bewindvoerder heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat de rechthebbende wilsonbekwaam is. De vraag is of de bewindvoerder (namens de rechthebbende) een verzoek tot toepassing van de wettelijke schuldsaneringsregeling mag indienen. (rov. 3.5.1-3.5.2)

De gebruikelijke uitleg van HR 25 mei 2012, ECLI:NL:HR:2012:BV4010 is dat het niet tot de taak van de beschermingsbewindvoerder behoort om een verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling in te dienen. Het hof vindt deze uitleg ook terug in HR 17 april 2020, ECLI:NL:HR:2020:751 over de positie van de beschermingsbewindvoerder tijdens de wettelijke schuldsaneringsregeling. Een beschermingsbewind kan naast een schuldsaneringsregeling bestaan, maar dat maakt niet dat de beschermingsbewindvoerder, als er nog geen sprake is van toepassing van de schuldsaneringsregeling, ook bevoegd is om het verzoek tot toelating in te dienen. (rov. 3.5.3-3.5.5)

Sinds 1 januari 2014 is aan art. 1:441 lid 1 BW toegevoegd dat de bewindvoerder de bevoegdheid heeft om te doen wat aan een goed bewind bijdraagt. Ondanks deze ruime(re) taakopvatting met betrekking tot de beschermingsbewindvoerder, heeft de wetgever niet beoogd om de lijn van het arrest van 2012 te veranderen. Uit de Kamerstukken II 2011/12, 33054, nr. 3 (memorie van toelichting) en nr. 6 (nota naar aanleiding van het verslag) leidt het hof af dat de beschermingsbewindvoerder wel de taak heeft de rechthebbende te begeleiden om aan de eisen van de schuldsaneringsregeling te voldoen, maar dat is niet hetzelfde als het indienen van het verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling. Die bevoegdheid gaat veel verder, gezien de persoonlijke verplichtingen van een saniet binnen de wettelijke schuldsaneringsregeling, die niet door een beschermingsbewindvoerder kunnen worden vervuld. Ook uit de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 3.20 bij HR 17 april 2020, ECLI:NL:HR:2020:751, blijkt dat de lijn van 2012 nog wordt gevolgd en dat het indienen van het verzoek niet tot de (in 2014 verruimde) taak van de beschermingsbewindvoerder behoort. (rov. 3.5.6-3.5.8)

Indien de rechthebbende wilsonbekwaam is en niet zelf een verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling kan indienen, voorziet de wet in andere mogelijkheden. Bijvoorbeeld via het (alsnog aanvragen van het) curatorschap (art. 1:378 BW e.v.). Een curator heeft wél de bevoegdheid om een verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling in te dienen. (rov. 3.5.10)

Daarnaast bestaat de route van art. 284 lid 4 Fw. Als het voor een schuldenaar niet mogelijk is om zelf een verzoek tot toelating tot de schuldsaneringsregeling te doen, kan het verzoek ook worden gedaan door het college van burgemeesters en wethouders van de gemeente waarin deze persoon zijn woon- of verblijfplaats heeft. Het college handelt dan niet namens de schuldenaar, maar ten behoeve van de schuldenaar (zie ook art. 287 lid 6 en lid 7 Fw). (rov. 3.5.11)

De rechtbank heeft dan ook terecht en op goede gronden geoordeeld dat (de bewindvoerder namens) de rechthebbende niet in haar verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling kan worden ontvangen. (rov. 6)

“Voor de taakopvatting van de bewindvoerder is van belang wat hij mag doen en wat hij moet doen. Ten aanzien van de eerste vraag voorziet het wetsvoorstel erin dat de bewindvoerder alle handelingen kan verrichten die aan een goed bewind bijdragen. Daarmee wordt de in de praktijk

bestaande ruime taakopvatting van de bewindvoerder beter tot uitdrukking gebracht (zie onderdeel T).” ³

“Zoals uiteengezet in het algemeen deel onder 3.k bestaat in de praktijk onduidelijkheid over de taakomschrijving van de bewindvoerder. Daartoe wordt voorgesteld om in artikel 441, eerste lid, een ruime taakopvatting tot uitdrukking te brengen, in de zin dat de bewindvoerder de

bevoegdheid heeft om te doen wat aan een goed bewind bijdraagt. (…) De aanvulling geeft ook uitdrukking aan de omstandigheid dat de bewindvoerder proactief dient te zijn, dient na te

gaan op welke voorzieningen [de rechthebbende] aanspraak kan maken en ook tijdig de daarvoor nodige aanvragen dient te doen. Tevens dient de bewindvoerder ingeval beslag wordt gelegd op onder bewind staande goederen, ervoor te zorgen dat de beslagvrije voet in de zin van artikel 475c en 475d van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering correct wordt toegepast. Op

deze wijze kan de bewindvoerder bijdragen aan het stabiliseren van de financiële situatie van de rechthebbende.” ⁴

“De bewindvoerder is niet verplicht om een betalingsregeling met schuldeisers te treffen. Dit is uitdrukkelijk de taak van schuldhulpverleners (…) en vloeit voort uit de WSNP. (…) Het behoort tot de taak van de beschermingsbewindvoerder om te bezien of de rechthebbende in aanmerking kan komen voor schuldhulpverlening of schuldsanering en hem zonodig te begeleiden om aan de daarvoor geldende eisen te voldoen. Indien de rechthebbende geen beroep kan doen op één van beide regelingen, staat het zijn bewindvoerder vrij om te een betalingsregeling met crediteuren te treffen. De voornaamste taak van een bewindvoerder in een schuldenbewind is het stabiliseren van de financiële situatie.” ⁵

“De leden van de VVD-fractie vragen de regering of zij wil onderzoeken of het aanbeveling verdient om onder bepaalde voorwaarden de bewindvoerder in te schakelen bij het afgeven van de verklaring als bedoeld in de artikelen 284 en 285 Faillissementswet (Fw). (…)

De modelverklaring van artikel 285 lid 1 onderdeel f Fw strekt ertoe om de rechter – die op het verzoekschrift schuldsanering een beslissing dient te nemen – zo juist en volledig mogelijk te informeren omtrent de persoon van de schuldenaar, diens inkomen en vermogen, en de schuldenpositie en de aflossingsmogelijkheden van de verzoeker, alsmede de pogingen

die door de schuldenaar zijn ondernomen om te komen tot een minnelijke schuldenregeling met de schuldeisers. De bevoegdheid om deze verklaring af te geven is destijds door de wetgever in artikel 285 Fw toegekend aan de gemeentelijke instanties. Bij arrest van 5 november

2010 (LJN BN8056, TvS 2011–2, nr. 322) is deze afgiftebevoegdheid door de Hoge Raad verruimd tot alle bij wet gereguleerde beroepsgroepen die genoemd zijn in artikel 48 lid 1 sub c Wck. (…) Gelet op artikel III van dit wetsvoorstel, dat ook beschermingsbewindvoerders die aan de te stellen kwaliteitseisen voldoen onder artikel 48 lid 1 sub c Wck brengt, kunnen deze bewindvoerders bij de aanvraag schuldsanering worden ingeschakeld. Men zie over de betrokkenheid van de beschermingsbewindvoerder bij het verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling ook de uitspraak van de Hoge Raad van 25 mei 2012 (LJN BV 4010).” ⁶