Gerechtshof 's-Hertogenbosch 25-05-2023, ECLI:NL:GHSHE:2023:1719

De Hoge Raad der Nederlanden (hierna: de Hoge Raad) heeft bij beschikking van

25 februari 2022 de tussen partijen gegeven beschikking van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 11 augustus 2020 vernietigd en de zaak verwezen naar dit hof voor verdere behandeling en beslissing.

De mondelinge behandeling heeft op 21 maart 2023 plaatsgevonden.

Partijen zijn in persoon verschenen, bijgestaan door hun advocaten.

De man heeft in eerste aanleg verzocht de echtscheiding uit te spreken en nevenvoorzieningen te treffen die onder meer betrekking hebben op de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden.

Over de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden is later door hof Arnhem-Leeuwarden in een afzonderlijke beschikking beslist.

De vrouw heeft verweer gevoerd tegen de verzoeken van de man en -voor zover thans nog van belang- verzocht te bepalen dat de man gehouden is een kinderalimentatie van

€ 752,- per maand aan haar te betalen, evenals een partneralimentatie van € 4.000,- per maand.

De rechtbank heeft bij de echtscheidingsbeschikking van 21 maart 2016 onder meer ook bepaald dat de man van 2 september 2015 tot 1 september 2016 een kinderalimentatie aan de vrouw moet voldoen van € 281,- per maand.

De partneralimentatie heeft de rechtbank met ingang van de dag van inschrijving van de echtscheidingsbeschikking vastgesteld op € 313,- per maand.

De rechtbank heeft de kinder- en partneralimentatie vanaf 1 september 2016 op nihil gesteld.

Procedure in hoger beroep bij gerechtshof Arnhem-Leeuwarden

De vrouw is op 21 juni 2016 bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (hierna ook: hof A-L) in hoger beroep gekomen van de genoemde beschikking van 21 maart 2016. Zij heeft het hof onder meer verzocht, te bepalen dat de man gehouden is een kinderalimentatie van

€ 752,- per maand te betalen en een partneralimentatie van € 4.000,- per maand.

De vrouw het hof verzocht om uit te gaan van een huwelijks gerelateerde behoefte van

€ 6.921,76 netto per maand.

Procedure in cassatie bij de Hoge Raad

Tegen de beschikkingen van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 3 oktober 2017,

17 april 2018 en 11 augustus 2020 heeft de vrouw cassatieberoep ingesteld. Zij heeft geklaagd over de vaststelling van haar behoefte, de vaststelling van haar woonlasten en de vaststelling van de draagkracht van de man.

de man te veroordelen tot het navolgende:

1. Tot betaling aan de vrouw van een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [minderjarige] :

-Met ingang van 2 september 2015, nader te bepalen door uw gerechtshof

-Met ingang van 1 januari 2016, nader te bepalen door uw gerechtshof

-Met ingang van 1 september 2016, nader te bepalen door uw gerechtshof

-Met ingang van 1 januari 2017, € 799,-

-Met ingang van 1 januari 2018, € 771,-

-Met ingang van 1 januari 2019, € 818,-

-Met ingang van 1 januari 2020, € 755,65,

-Met ingang van 1 januari 2021, nader te bepalen

-Met ingang van 1 januari 2022, nader te bepalen

Althans tot betaling aan de vrouw van een zodanige bijdrage in de kosten van [minderjarige] door uw gerechtshof te bepalen.

2 . Tot betaling aan de vrouw van een bijdrage in haar kosten van levensonderhoud:

-Met ingang van 1 juli 2016, nader te bepalen door uw gerechtshof

-Met ingang van 1 januari 2017, € 6.885,-

-Met ingang van 1 januari 2018, € 7.562,-

-Met ingang van 1 januari 2019, € 6.982,-

-Met ingang van 1 januari 2020, € 7.214,-

-Met ingang van 1 januari 2021, nog nader te bepalen

-Met ingang van 1 januari 2022, nog nader te bepalen

Althans tot betaling aan de vrouw van een zodanige bijdrage in de kosten van levensonderhoud van de vrouw door uw gerechtshof te bepalen.

3 . Te bepalen dat hetgeen de man aan de vrouw heeft voldaan ter zake kinderalimentatie voor [minderjarige] en partneralimentatie voor de vrouw ingevolge de beschikking van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden d.d. 11 augustus 2020 in mindering zal strekken op hetgeen waartoe de man bij de ten deze te wijzen beschikking is veroordeeld te voldoen ter zake kinder- en partneralimentatie.

4. De man te veroordelen in de kosten van de procedure in alle instanties van dit geding en in het door de vrouw betaalde aandeel in de deskundigenkosten (rapport Boringa) ten bedrage van € 8.923,46.

Vordering ex artikel 843a Rv. :

De man te veroordelen om aan de vrouw afschrift te verstrekken van de navolgende bescheiden:

-aangifte en aanslag IB 2021

-loonstroken juli, augustus en september 2022

-jaarstukken 2020 en 2021 van [B.V. 1] Holding B.V. en [B.V. 2] B.V.

-overzicht van de huurinkomsten van het de appartement(en) in [plaats 1] vanaf 2015 c.q. documenten waaruit zou blijken dat het (de) appartement(en) niet vóór 2020 werd(en) verhuurd

-ziektekostenpolissen 2015 t/m 2022

-overzicht van de huuropbrengst van de garagebox te [woonplaats]

-document waaruit blijkt waarop de belastingteruggaaf IB 2014 en 2015 werd gestort. En de man te veroordelen in de kosten van het incident.

dat het Uw Gerechtshof moge behagen bij beschikking, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, de vrouw niet-ontvankelijk te verklaren in haar verzoeken, zowel in de hoofdzaak als in het incident, dan wel haar verzoeken in appel (in de hoofdzaak en het incident) af te wijzen en de beschikking van de rechtbank Midden-Nederland van 21 maart 2016 (rekestnummer C/161402922 / FARK 15-6996) te bekrachtigen;

en te bepalen dat de vrouw de door haar vanaf 2 september 2015 teveel ontvangen kinderalimentatie ad € 21.127,75 en vanaf 1 juli 2016 teveel ontvangen partneralimentatie ad € 35.639,60 aan de man dient terug te betalen binnen twee weken na afgifte van de in deze te wijzen beschikking.

Door het slagen van cassatieklachten van de vrouw ligt eerst ter beoordeling voor:

B. nadere bepaling van de einddatum van ‘periode 2’ c.q. de begindatum van periode 3;

C. de vraag of de rentebetalingen van de man aan [B.V. 1] Holding B.V. (hierna: [B.V. 1] ) met ingang van ‘periode 3’ bij de vaststelling van zijn draagkrachtloos inkomen dienen te worden betrokken en dan:

Daarna zal het hof ingaan op de stellingen van de vrouw voor zover die ertoe strekken dat de partner- en kinderalimentatie opnieuw moeten worden vastgesteld omdat:

D. zich inmiddels een relevante wijziging van omstandigheden heeft voorgedaan, dan wel:

E. hof A-L bij zijn oordeel is uitgegaan van onjuiste of onvolledige gegevens.

Partijen zijn het erover eens dat de woonlast van de man in periode 1 door hof A-L te hoog is vastgesteld omdat is uitgegaan van een te hoge netto rentelast inzake de hypotheekschuld op de voormalige echtelijke woning.

De vrouw heeft er zich niet over uitgelaten wat dit betekent voor de hoogte van de kinderalimentatie in periode 1.

De man heeft onweersproken gesteld dat de kinderalimentatie in periode 1 nader dient te worden vastgesteld op € 527,- per maand. Het hof zal dienovereenkomstig de kinderalimentatie in periode 1, dus van 2 september 2015 tot 1 september 2016, nader vaststellen, met tussentijdse indexering per 1 januari 2016.

Partijen zijn het er over eens:

Het gaat hier om periode 3, waarvan de begindatum is 13 oktober 2020 (zie hiervoor 4.7), en de einddatum onbepaald (of zo men wil: de 21e verjaardag van [minderjarige] als het gaat om zijn levensonderhoud, en 1 juli 2028 als het gaat om het einde van de twaalfjaarstermijn voor partneralimentatie).

Relevant verschil met periode 2 is dat de man de door hem aan [B.V. 1] verschuldigde rente in periode 3 niet meer kan verrekenen, maar daadwerkelijk moet gaan betalen, omdat de schuld van [B.V. 1] aan de man per 12 oktober 2020 wordt geacht (door verrekening) te zijn afgelost.

Van enige relevante verandering van omstandigheden sinds de eindbeschikking van hof A-L is het hof niet gebleken, of het moest gaan om de commerciële verhuur van één van de appartementen welke de man samen met zijn zus bezit in [plaats 1] . Het hof zal dit punt echter bespreken onder E hierna.

De vrouw heeft aangevoerd dat hof A-L zijn eindoordeel heeft gegeven op basis van onvolledige gegevens. Enkele zaken die de vrouw in dat verband aan de orde heeft gesteld, zal het hof hierna onder E1 tot en met E3 bespreken. Stellingen van de vrouw die hierna onbesproken blijven, zijn herhalingen van cassatieklachten welke de Hoge Raad van de hand gewezen heeft, of stellingen welke de vrouw tegenover de gemotiveerde betwisting door de man onvoldoende heeft onderbouwd.

E1.

Appartement te [plaats 1].

Hof A-L is in zijn eindbeschikking ervan uitgegaan dat de man geen draagkracht kan ontlenen aan de 50% mede-eigendom van twee appartementen, gelegen aan de haven van [plaats 1] , kort gezegd omdat het ene appartement regelmatig om niet door zijn ouders wordt gebruikt en het andere dient tot regelmatig (vakantie-)verblijf van zijn zus, die voor de helft mede eigenaar is van beide appartementen.

De vrouw heeft onbetwist aangevoerd dat inmiddels is gebleken dat één van de genoemde appartementen sinds 2020 via een bemiddelingswebsite periodiek wordt verhuurd aan derden.

De vrouw heeft de man uitgenodigd algehele opening van zaken te geven omtrent de bedoelde verhuur en de daaruit voor hem voortvloeiende inkomsten, welke de vrouw voorshands begroot op € 10.000,- per jaar.

De man heeft kortweg betwist dat hij inkomsten van enige betekenis uit de verhuur ontvangt omdat de kosten de baten bijna evenaren, en heeft voorts gesteld dat daarom het voornemen bestaat om van verhuur verder af te zien.

De man heeft echter nagelaten, zijn blote -en door de vrouw betwiste- stellingen nader te onderbouwen en concreet en controleerbaar inzicht te geven in de financiën rondom de bedoelde verhuur, terwijl dit laatste wel van hem verwacht mocht worden.

Naar het oordeel van het hof schendt de man daarmee zijn waarheidsplicht zodanig, dat het ervoor moet worden gehouden dat de man inkomsten uit verhuur van een appartement te [plaats 1] genereert in een zodanige mate dat deze inkomsten, eventueel aangevuld met andere liquiditeiten (hierna te bespreken), hem ook na afloop van periode 2 relevante draagkracht opleveren.

E2.

Twee percelen grond.

De vrouw heeft in haar memorie na verwijzing onbestreden aangevoerd dat tot nu toe niet gesproken is over een tweetal percelen weidegrond welke de man nog in bezit heeft, gelegen in [plaats 2] , aan het water nabij het perceel waarop eertijds de echtelijke woning werd gebouwd. De vrouw meent dat van de man verwacht mag worden dat hij met het oog op zijn zwaarwegende onderhoudsverplichtingen zo nodig overgaat tot verkoop van (één van) de bedoelde percelen.

De man heeft tijdens de mondelinge behandeling bij het hof erkend dat hij nog een tweetal percelen weidegrond te [plaats 2] bezit, maar heeft daaraan toegevoegd dat hij die nimmer te gelde wil maken, omdat het leuk zou zijn als [minderjarige] daar nog eens schapen of ander kleinvee zou kunnen houden.

Tenslotte heeft de man erop gewezen dat bedoelde grond slechts een OZB waarde vertegenwoordigt van ongeveer € 21.000,-. De vrouw heeft daarop gesteld dat de marktwaarde beduidend hoger moet zijn.

Het hof is van oordeel dat, waar het gaat om genoemde percelen grond, sprake is van een nieuw gegeven waarmee hof A-L geen rekening heeft kunnen houden, en voorts dat, gelet op de vermoedelijke waarde van de grond, van de man kan worden gevergd dat hij overgaat tot verkoop van (een deel van) de genoemde percelen, wanneer dat nodig zou zijn om te kunnen voldoen aan zwaarwegende onderhoudsverplichtingen.

E3.

Twee Porsches.

Hof A-L is niet ingegaan op de meermaals door de vrouw geponeerde stelling dat de man twee Porsches bezit en dat, wanneer de man niet anderszins in staat zou zijn om bij te dragen in de kosten van [minderjarige] , hij (één van) die Porsches dan maar moet verkopen en een kleinere en goedkopere auto moet gaan rijden.

De cassatieklacht van de vrouw in dit verband is door de Hoge Raad verworpen onder verwijzing naar art. 81 R.O.

De vrouw herhaalt thans haar standpunt, kort gezegd, dat de man twee Porsches bezit en dat het onaanvaardbaar is dat hij daarin zou mogen blijven rijden terwijl hij tegelijkertijd (wegens gebrek aan toereikende reguliere inkomsten) geacht wordt na afloop van periode 2 geen draagkracht te hebben voor het betalen van zelfs maar één euro kinderalimentatie.

Het hof stelt voorop dat de man bij hof A-L heeft bestreden dat hij twee Porsches bezit.

De man heeft bij memorie van antwoord d.d. 23 september 2016 voor hof A-L gesteld dat hij één Porsche bezit, 9 jaar oud, tweedehands gekocht in 2011. Tijdens de mondelinge behandeling van het hof op 21 maart 2023 heeft de man verteld hoe hij met [minderjarige] naast zich pleegt te rijden in deze Porsche cabriolet (waarvoor hij hard gewerkt heeft), hoe leuk [minderjarige] dat telkens vindt, en hoe jammer het dus zou zijn als deze Porsche eruit zou moeten.

Vervolgens heeft de man op een vraag van het hof erkend, dat hij steeds ook in het bezit was, en nog is, van een Porsche 911 uit 1997, één van de laatste met de geroemde luchtgekoelde motor, waarmee hij af en toe meedoet aan clubdagen.

Dat dergelijke ‘klassieke’ Porsches zeer gewild zijn, heeft de man ter zitting desgevraagd ook erkend. De man heeft zich niet uitgelaten over de waarde van deze Porsche, echter het is niet moeilijk na te gaan dat dit type Porsche niet zelden voor (veel) meer dan € 70.000,- van eigenaar wisselt.

Het hof tilt er zwaar aan, dat de man tijdens het appel bij hof A-L kennelijk heeft gemeend, in strijd met zijn waarheidsplicht te mogen zwijgen over zijn Porsche 911 van ’97, terwijl de klemmende vraag voorlag, hoe de man bij gebreke van voldoende reguliere inkomsten na afloop van ‘periode 2’ wellicht toch aan zijn onderhoudsverplichting(en) zou kunnen blijven voldoen. Ook hier heeft hof A-L het moeten doen met onvolledige gegevens. Aan het feit dat -naar nu blijkt- de man voor eigen plezier een waardevolle tweede auto bezit, dient in de gegeven omstandigheden bij de beoordeling van de draagkracht van de man alsnog gewicht te worden toegekend.

Conclusie kinderalimentatie

Conclusie partneralimentatie

Als het gaat om partneralimentatie geldt het volgende.

De huwelijks gerelateerde behoefte van de vrouw staat niet opnieuw ter beoordeling, nu de daaromtrent geformuleerde cassatieklachten door de Hoge raad zijn verworpen en er geen nieuwe feiten in dat verband zijn opgekomen. Voor de onderhoudsverplichting van de man jegens de vrouw geldt voorts dat deze van een ander gewicht is dan die van de man jegens zijn minderjarig kind [minderjarige] . Mede in aanmerking genomen dat de vrouw inmiddels over een aanzienlijk eigen inkomen beschikt, ziet het hof geen grond om wat betreft de draagkracht van de man ter zake partneralimentatie in periode 3, te beslissen langs dezelfde lijn als hier boven ter zake de kinderalimentatie. Daaraan doet niet af dat de vrouw -strikt genomen- mogelijk nog wel enige aanvullende behoefte aan partneralimentatie heeft.

De beslissing omtrent de partneralimentatie zal gelijk luiden aan die van hof A-L, zij het met verlenging van periode 2 (tot en met 12 oktober 2020), zoals hierboven overwogen.

De man heeft het hof verzocht, kort gezegd, de beslissing van de rechtbank in eerste aanleg te bekrachtigen en de vrouw te veroordelen tot terugbetaling aan de man van alle door de man na 1 september 2016 betaalde kinder- en partneralimentatie.

Het zal duidelijk zijn dat dit petitum zich niet verdraagt met de (ook door de man zelf in zijn memorie van antwoord na verwijzing gememoreerde) regels omtrent de omvang van het geschil na cassatie en verwijzing, en de reikwijdte daarvan voor de onderhavige zaak, zoals hierboven besproken.