Rechtbank Midden-Nederland 16-04-2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:3022

Voor het verloop van de procedures tot 12 mei 2023 verwijst de rechtbank naar de beschikking van 12 mei 2023. In die beschikking heeft de rechtbank een voorlopige zorgregeling vastgesteld waarbij [minderjarige 2] elke zaterdag van 15.00 uur tot uiterlijk 19.00 uur omgang met de vader heeft en [minderjarige 1] een keer in de twee weken op zaterdag van 15.00 uur tot uiterlijk 19.00 uur omgang met de vader heeft. De rechtbank heeft daarbij de beslissing over de definitieve zorgregeling, een daaraan te verbinden dwangsom en de hoofdverblijfplaats aangehouden in afwachting van de uitkomsten van het uniform hulpaanbod.

De rechtbank heeft daarna de volgende stukken ontvangen:

• de e-mails van de hulpverleners van KOOS van 7 november 2023;

• de terugkoppeling van het uniform hulpaanbod van KOOS van 21 december 2023;

• het bericht van de vader van 5 januari 2024 (via F9-formulier);

• het bericht van de vader van 8 februari 2024 (via F9-formulier);

• de aanvulling op de terugkoppeling van het uniform hulpaanbod van KOOS van 29 februari 2024;

• het gewijzigde verzoek van de vader van 5 april 2024;

• de aanvullende verzoeken van de moeder van 10 april 2024.

De verzoeken zijn besproken tijdens de mondelinge behandeling (zitting) van 12 april 2024. Daarbij waren aanwezig:

• de vader, bijgestaan door zijn advocaat;

• de moeder, bijgestaan door haar advocaat;

• de Raad voor de Kinderbescherming (hierna: de Raad), vertegenwoordigd door [A] .

De advocaten van de ouders hebben tijdens de zitting beiden een pleitnotie overgelegd.

De ouders hebben op 16 april 2024 de griffie van de rechtbank kunnen bellen voor het dictum van deze beschikking.

De ouders hebben een relatie met elkaar gehad.

Zij hebben samen twee kinderen:

• [minderjarige 1] , geboren op [geboortedatum 1] 2007 in [geboorteplaats] ;

• [minderjarige 2] , geboren op [geboortedatum 2] 2009 in [geboorteplaats] .

[minderjarige 1] en [minderjarige 2] wonen bij de moeder.

De ouders hebben samen het gezag over [minderjarige 1] en [minderjarige 2] . Dat betekent dat zij samen de belangrijke beslissingen over hen nemen.

Bij beschikking van 30 april 2021 is de hoofdverblijfplaats van de kinderen bij de moeder bepaald. Bovendien is een zorgregeling vastgesteld, waarbij de kinderen eens in de twee weken van woensdag uit school tot zondag 19.30 uur bij de vader verblijven. Bovendien is een vakantie- en verjaardagenregeling vastgesteld.

Bij beschikking van 2 februari 2023 heeft de rechtbank een voorlopige zorgregeling tussen de vader en de kinderen vastgesteld waarbij de vader elke zaterdag van 15.00 uur tot uiterlijk 19.00 uur omgang met [minderjarige 2] heeft. [minderjarige 1] mag bij deze omgangsmomenten aansluiten.

Bij beschikking van 12 mei 2023 heeft de rechtbank een voorlopige zorgregeling vastgesteld waarbij [minderjarige 2] elke zaterdag van 15.00 uur tot uiterlijk 19.00 uur omgang met de vader heeft en [minderjarige 1] een keer in de twee weken op zaterdag van 15.00 uur tot uiterlijk 19.00 uur omgang met de vader heeft.

De rechtbank moet nog bepalen of zij ambtshalve beslissingen neemt naar aanleiding van de wensen van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] dat het gezag van de vader over hen beëindigd wordt en dat er een regeling komt die inhoudt dat zij niet meer naar hun vader toe hoeven.

De moeder verzoekt (hoewel niet in een petitum geformuleerd):

• een nieuwe bijzondere curator te benoemen;

• en/of een deskundige te benoemen;

• in de tussentijd de zorgregeling bepalen zoals die feitelijk wordt vormgegeven.

De rechtbank zal de zorgregeling wijzigen in die zin dat er met ingang van 1 juni 2024 een opbouwende zorgregeling tussen de vader en [minderjarige 1] en [minderjarige 2] wordt vastgesteld waarbij er uiteindelijk wordt toegewerkt naar een zorgregeling waarbij [minderjarige 1] en [minderjarige 2] om de week van donderdagmiddag uit school tot maandagochtend voor school bij de vader verblijven. Daarbij veroordeelt de rechtbank de moeder aan de vader een dwangsom te betalen voor iedere keer dat ze de zorgregeling niet nakomt. Daarnaast zal de rechtbank met ingang van de herfstvakantie 2024 een vakantieregeling bepalen tussen [minderjarige 1] en [minderjarige 2] en de vader en bepalen dat de moeder haar adres binnen 24 uur na het ontvangen van de schriftelijke uitwerking van onderhavige beschikking aan de vader zal doorgeven. De verzoeken van de vader worden voor het overige afgewezen. De verzoeken van de moeder worden afgewezen.

De rechtbank zal de volgende zorgregeling vaststellen:

• [minderjarige 1] heeft eerst drie keer in de oneven weken omgang met de vader van 15.00 uur tot 17.00 uur;

• [minderjarige 2] heeft eerst drie keer in de even weken omgang met de vader van zaterdag 12.00 uur tot zondag 12.00 uur;

• daarna verblijven [minderjarige 1] en [minderjarige 2] twee keer in de even weken gezamenlijk bij de vader, waarbij [minderjarige 1] van zaterdag 12.00 uur tot 18.00 uur bij de vader is en [minderjarige 2] van zaterdag 12.00 uur tot zondag 17.00 uur. [minderjarige 1] mag ook tot zondag 17.00 uur bij de vader blijven als hij dat wil;

• daarna verblijven [minderjarige 1] en [minderjarige 2] vier keer in de even weken van vrijdag uit school tot zondag 17.00 uur bij de vader;

• daarna verblijven [minderjarige 1] en [minderjarige 2] in de even weken van donderdagmiddag uit school tot maandagochtend voor school bij de vader.

Partijen zijn verdeeld over de vraag waarom [minderjarige 1] geen, en [minderjarige 2] weinig contact met hun vader wilden en willen. De moeder stelt, kort gezegd, dat de vader de wensen en behoeften van de jongens niet respecteert en dat zij daarom zelf de keuze maken om niet dan wel nauwelijks naar hun vader te gaan. De vader stelt dat het contactverlies het gevolg is van het loyaliteitsconflict waarin de jongens zitten, en het gebrek aan emotionele toestemming van de moeder om contact en omgang met de vader te hebben. De rechtbank volgt de vader daarin. Daartoe overweegt zij als volgt.

Vast staat dat bij de moeder de emoties hoog opliepen nadat de vader de relatie had verbroken en snel daarna een nieuwe vriendin had. De vader heeft zijn stelling over de houding van de moeder onderbouwd met een aantal whatsapp-berichten van de moeder aan de vader, waarin de moeder zich zeer grievend uit over hem en zijn vriendin. Zij zegt in die berichten dingen als ‘ik hoop oprecht dat je kanker krijgt en dood gaat’, en noemt de vader onder andere een vuile tyfushond en zijn vriendin een kankerhoer. Ook benoemt zij gebieden rondom de woonplaats van het gezin, die voor de vader en zijn vriendin no-go zones zijn omdat zij daar ook komt. De moeder erkent dat er een fase van boosheid is geweest over de breuk. Zij stelt dat die fase maar kort heeft geduurd.

Vast staat echter dat de strijd ook na die eerste periode van de scheiding door is gegaan, en zelfs verder is verhard. Met name de naderende verkoop van de luxe woning die partijen hebben laten bouwen heeft daarin een grote rol gespeeld. Het contactverlies met [minderjarige 1] en de vermindering van het contact met [minderjarige 2] liepen synchroon aan dat proces. Op 15 augustus 2022 heeft de vader een arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden aan de moeder laten betekenen. Daarin is de moeder bevolen om haar medewerking te verlenen aan de verkoop en het transport van de woning waarin het gezin had gewoond. De moeder was daar met de kinderen blijven wonen nadat de relatie tussen de vader en de moeder enkele jaren daarvoor was geëindigd. Na de betekening van het vonnis heeft [minderjarige 1] besloten om niet meer naar zijn vader gaan; sindsdien hebben de vader en [minderjarige 1] elkaar niet meer gezien. Nadat de vader een kort geding aanhangig had gemaakt om de woning te kunnen verkopen toen hij een bod had geaccepteerd appte [minderjarige 1] aan de vader: “Nu je het huis hebt verkocht heb je ook de band met mij verkocht als die er überhaupt was”. Duidelijk is dat [minderjarige 1] en [minderjarige 2] het de vader zeer kwalijk namen dat de woning werd verkocht. In de brief die [minderjarige 1] met [minderjarige 2] aan de rechter hebben geschreven schrijven zij dat hun vader het huis gaat verkopen zonder hun moeders toestemming, terwijl zij daar heel graag wilden blijven wonen. In het gesprek met de rechter noemden de jongens de verkoop van het huis en dat de vader hun mening daarbij niet had gerespecteerd. [minderjarige 2] noemt in een latere brief als een van de redenen dat hij zijn vader niet wil zien dat de vader het huis heeft verkocht, terwijl [minderjarige 2] hem heeft gevraagd dat niet te doen. Niet in geschil is dat van meet af aan duidelijk was dat de moeder de woning niet kon overnemen, gelet op de hoge waarde en het inkomen van de moeder dat nihil was.

Gelet op het voorgaande is de conclusie van de rechter dat er geen objectieve belemmering is voor contactherstel voor [minderjarige 1] , en een frequentere omgang tussen de vader en [minderjarige 2] . De volgende vraag die de rechter moet beantwoorden is of het vaststellen van een zorgregeling in hun belang is. In zaken van kinderen van deze leeftijd wordt de rechter voor een dilemma gesteld. Aan de ene kant is de rechter gehouden om passende maatregelen te nemen om omgang tussen een kind en beide ouders te bewerkstelligen (zie bijvoorbeeld Hoge Raad 17 januari 2014, ECLI:NL:HR:2014:91). Aan de andere kant is de vraag, in hoeverre het in het belang is van kinderen die richting volwassenheid groeien om ze te dwingen om omgang te hebben met de ouder die zij niet of nauwelijks willen zien. Gelet op hun leeftijd is het immers ook belangrijk om te luisteren naar wat zij (niet) willen. In dit geval is de rechter van oordeel dat het in het belang van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] is om te bepalen dat zij (meer) omgang met hun vader moeten hebben. Daartoe overweegt zij het volgende.

Voor [minderjarige 2] geldt dat hij de vader om de week een aantal uren ziet op zaterdag. Hij komt alleen incidenteel bij de vader thuis, en alleen als de partner van vader er niet is. De vader heeft tijdens de zitting verteld dat [minderjarige 2] en hij ‘geen horeca en bioscoop meer kunnen zien’. Volgens vader ‘zuigt [minderjarige 2] iedere minuut van de omgang op’ en genieten [minderjarige 2] en hij erg van de korte tijd dat zij elkaar zien. De moeder heeft dat niet of onvoldoende betwist. De rechter is van oordeel dat de omgang nu zowel qua aard als duur een echte vader-zoon band niet mogelijk maakt. Zij maken immers geen deel uit van elkaars dagelijkse leven en doen geen ‘huis, tuin en keuken dingen’ met elkaar; zij zien elkaar vooral op plekken waar veel andere mensen zijn.

Voor [minderjarige 1] vindt de rechter relevant wat de bijzondere curator over hem schreef. Zij adviseerde om een zorgregeling vast te stellen, omdat het voor [minderjarige 1] helpend zou zijn om in zijn hoofd te verklaren dat de omgang van de rechtbank nu eenmaal moet en dat een stap in de richting van de vader daardoor minder voelt als een keuze tégen de moeder. Daarbij vindt de rechter in dit geval juíst de korte tijd tot aan volwassenheid van belang. Over ruim een jaar mág [minderjarige 1] niet alleen zelf beslissingen nemen over de omgang met de vader, hij móet die dan ook zelf nemen. De vraag is of hij de beslissing om contact met zijn vader te hebben zelf kan nemen, gelet op de moeilijke loyaliteitspositie waarin hij zit. Om die reden vindt de rechter het dus van belang om de korte tijd die er nog is te benutten om te komen tot een eerste stap van contactherstel.

De rechter bepaalt dat er een opbouw komt in de omgang. Daarbij zal de omgang eerst met beide jongens apart zijn, om ruimte te geven aan het proces van beide individuele jongens. Daarna zullen zij samen bij de vader verblijven. De vader heeft tijdens de zitting verteld dat zijn partner en hij zich zeer bewust zijn van het feit dat de omgang langere tijd gepaard kan gaan met veel emoties, zeker wanneer de jongens ook zullen kennismaken met zijn partner en bij hen overnachten. De vader heeft hiervoor hulp en begeleiding gezocht. De rechter heeft er vertrouwen in dat de vader dat op een goede manier zal doen.

De rechter zal als gezegd een dwangsom verbinden aan de omgang, en zal bepalen dat de moeder aan de vader een dwangsom verbeurt van € 1.000,-, voor iedere keer dat zij de zorgregeling niet nakomt, met een maximum van € 50.000,-. Eerdere beschikkingen waarin de rechtbank een zorgregeling heeft vastgesteld zijn door de moeder niet nagekomen. Zij stelt zich steeds op het standpunt dat zij de kinderen niet kan dwingen om naar hun vader te gaan. Tijdens de zitting op 31 maart 2023 heeft de rechter aan de moeder nadrukkelijk gevraagd wat zij kon en wilde doen om de situatie voor [minderjarige 1] makkelijker te maken en om contactherstel met de vader te stimuleren. Zij antwoordde toen dat ze geen idee had wat ze zou kunnen doen. Ook tijdens deze zitting, een jaar later, had zij op die vraag geen antwoord, anders dan dat ze de jongens regelmatig vraagt of ze naar hun vader willen, maar dat ze hen niet kan dwingen als ze niet willen. De rechter heeft niet de overtuiging dat de moeder de intentie heeft om daadwerkelijk zelf iets te doen of te veranderen om de jongens ruimte te geven voor contact en omgang met hun vader. Gelet daarop is de rechter van oordeel dat een dwangsom de enige resterende manier is om de moeder te dwingen de beslissing van de rechtbank na te komen. De rechter verbindt de dwangsom aan de reguliere zorgregeling, en dus niet aan de zorgregeling tijdens de vakanties en de feestdagen. Mochten de jongens bij die verdeling eigen wensen en gedachten hebben dan vindt de rechter het goed dat de dwangsom niet maakt dat er geen ruimte is voor een aangepaste invulling die beter aansluit bij de wensen van de jongens.

De rechtbank zal het verzoek van de vader om te bepalen dat de moeder belangrijke informatie over de kinderen met de vader moet delen afwijzen. De vader is gezamenlijk met de moeder belast met het ouderlijk gezag over [minderjarige 1] en [minderjarige 2] en kan op basis daarvan belangrijke informatie over de kinderen zelf opvragen bij de school van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] en andere instanties. Ook zal de vader met de door de rechtbank bepaalde zorgregeling weer betrokken zijn in het leven van de kinderen, waardoor hij van de kinderen zelf meekrijgt wat de belangrijke gebeurtenissen in hun leven zijn.

De rechtbank zal beslissen dat iedere ouder de eigen proceskosten betaalt, omdat zij geen reden ziet om één van de ouders in de proceskosten te veroordelen.

De wet biedt ook de mogelijkheid om tijdens een echtscheidingsprocedure een beslissing te nemen over het gezag als een kind hierom vraagt. ³ Uit een uitspraak van de Hoge Raad blijkt dat dit ook kan ná de echtscheidingsprocedure kan, tenzij eerder al een beslissing is genomen over het gezag. ⁴ De ouders van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] zijn niet getrouwd geweest en hebben geen geregistreerd partnerschap gehad. Dat zou betekenen dat de wens van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] om ambtshalve een beslissing te nemen over het gezag in beginsel geen grondslag vindt in de wet, in ieder geval niet in de letter van de wet. In de rechtspraak wordt wel aangenomen dat een dergelijke ambtshalve beslissing ook kan worden genomen als het gaat om kinderen wier ouders niet getrouwd zijn, noch een geregistreerd partnerschap hebben gehad, omdat dat onderscheid niet gerechtvaardigd is. De rechter zal ook hier de wens van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] inhoudelijk beoordelen.

De rechtbank zal geen ambtshalve beslissing nemen over het ouderlijk gezag. De rechtbank vindt het niet in het belang van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] dat het gezag van de vader wordt beëindigd en de moeder alleen het ouderlijk gezag wordt belast. De vader is een betrokken vader die graag een (grotere) rol in het leven van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] wil spelen. Voor een goede uitoefening van de zorgregeling is het van belang dat de vader betrokken blijft bij de belangrijke gebeurtenissen in het leven van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] en zelfstandig informatie kan opvragen bij bijvoorbeeld de school van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] . Daarnaast is niet gebleken dat de vader bij het nemen van gezagsbeslissingen niet in het belang van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] handelt of dat hij die tegenhoudt.
Zorgregeling
4.20. Gelet op de overwegingen hierboven over de zorgregeling zal de rechtbank geen ambtshalve beslissing nemen over de zorgregeling zoals [minderjarige 1] en [minderjarige 2] dat aan de rechter hebben gevraagd.
Brief [minderjarige 1] en [minderjarige 2]
4.21. De rechtbank heeft [minderjarige 1] en [minderjarige 2] op 16 april 2024 een e-mail gestuurd om hen te informeren over de uitspraak. In de e-mails aan hen is het volgende opgenomen:

wijzigt de beschikking van deze rechtbank van 30 april 2021;

wijzigt de volgende zorgregeling met ingang van 1 juni 2024 als volgt:

• [minderjarige 1] heeft eerst drie keer in de oneven weken omgang met de vader van 15.00 uur tot 17.00 uur;

• [minderjarige 2] heeft eerst drie keer in de even weken omgang met de vader van zaterdag 12.00 uur tot zondag 12.00 uur;

• daarna verblijven [minderjarige 1] en [minderjarige 2] twee keer in de even weken gezamenlijk bij de vader, waarbij [minderjarige 1] van zaterdag 12.00 uur tot 18.00 uur bij de vader is en [minderjarige 2] van zaterdag 12.00 uur tot zondag 17.00 uur. [minderjarige 1] mag ook tot zondag 17.00 uur bij de vader blijven als hij dat wil;

• daarna verblijven [minderjarige 1] en [minderjarige 2] vier keer in de even weken van vrijdag uit school tot zondag 17.00 uur bij de vader;

• daarna verblijven [minderjarige 1] en [minderjarige 2] in de even weken van donderdagmiddag uit school tot maandagochtend voor school bij de vader;

veroordeelt de moeder aan de vader een dwangsom te betalen van € 1.000,- voor iedere keer dat zij de zorgregeling niet nakomt, tot een maximum van € 50.000,- is bereikt;

stelt met ingang van de herfstvakantie 2024 de volgende vakantieregeling vast:

• tijdens de voorjaarsvakantie, de meivakantie van één week en de herfstvakantie loopt de reguliere zorgregeling door, tenzij één van de ouders op vakantie wil met de kinderen;

• de kinderen verblijven tijdens de kerstvakantie in de oneven jaren de eerste week bij de vader en de tweede week bij de moeder en in de even jaren andersom. In het geval dat Kerst en oud en nieuw in één week vallen spreken de ouders in onderling overleg af dat de kinderen met Kerst of met oud en nieuw bij de andere ouder verblijven;

• de kinderen verblijven tijdens de zomervakantie in de oneven jaren de eerste drie weken bij de vader en de laatste drie weken bij de moeder en in even jaren andersom;

• de kinderen zijn bij de vader zijn op zijn verjaardag;

• de kinderen zijn bij de moeder op haar verjaardag;

• de kinderen verblijven op hun eigen verjaardag in de oneven jaren bij de vader en in de even jaren bij de moeder;

bepaalt dat dat de moeder haar adres binnen 24 uur na het ontvangen van de schriftelijke uitwerking van onderhavige beschikking aan de vader zal doorgeven;

verklaart deze beslissing uitvoerbaar bij voorraad;

bepaalt dat de ouders hun eigen proceskosten betalen;

wijst de verzoeken van de ouders voor het overige af;

neemt geen ambtshalve beslissingen over het ouderlijk gezag en de zorgregeling.