Hoge Raad 12-07-2024, ECLI:NL:HR:2024:1079

Deze uitspraak op een vordering tot cassatie in het belang der wet gaat over de vraag of de gecertificeerde instelling belanghebbende is in een procedure op de voet van art. 1:253n BW die ziet op beëindiging van het gezamenlijk gezag over een kind dat onder toezicht is gesteld.

De vader heeft de rechtbank op de voet van art. 1:253n BW verzocht het gezamenlijk gezag over de kinderen te beëindigen en hem alleen met het gezag over de kinderen te belasten. De rechtbank heeft het gezamenlijk gezag van de ouders over de kinderen beëindigd en bepaald dat dit voortaan alleen door de vader zal worden uitgeoefend. De rechtbank heeft in haar beschikking de bij de kinderen betrokken gecertificeerde instelling (hierna: de GI) als belanghebbende aangemerkt.

De moeder heeft tegen deze beschikking hoger beroep ingesteld. Het hof ¹ heeft de beschikking van de rechtbank bekrachtigd. Over de positie van de GI heeft het hof het volgende overwogen:

Het middel legt de vraag voor of in een zaak op de voet van art. 1:253n BW die ziet op beëindiging van het gezamenlijk gezag over een kind dat onder toezicht is gesteld, de gecertificeerde instelling belanghebbende is in de zin van art. 798 lid 1 Rv.

Ingevolge art. 1:253n lid 1 BW kan, kort gezegd, de rechtbank op verzoek van de niet met elkaar gehuwde ouders of een van hen het gezamenlijk gezag beëindigen. In dat geval bepaalt de rechtbank aan wie van de ouders voortaan het gezag over ieder van de minderjarige kinderen toekomt.

De rechtspleging in zaken betreffende het personen- en familierecht, in andere zaken dan scheidingszaken, wordt beheerst door afdeling 1 van titel 6 van het derde boek van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (art. 798-813 Rv) . Art. 798 lid 1, eerste volzin, Rv bepaalt dat voor de toepassing van deze afdeling onder belanghebbende wordt verstaan “degene op wiens rechten of verplichtingen de zaak rechtstreeks betrekking heeft”.

Belanghebbenden hebben een zelfstandige processuele positie. Zij hebben het recht om een verweerschrift in te dienen (art. 282 lid 1 Rv) , daarbij een zelfstandig verzoek in te dienen, mits dit betrekking heeft op het onderwerp van het oorspronkelijke verzoek (art. 282 lid 4 Rv) en van de gegeven beschikking hoger beroep in te stellen (indien daarvan hoger beroep openstaat) (art. 358 lid 2 Rv; art. 806 Rv) . Zij hebben ook recht op inzage in en afschrift van in beginsel alle processtukken (art. 290 Rv) en ontvangen een afschrift van de beschikking (art. 290 lid 3 Rv; art. 805 lid 1 Rv) .

Over de betekenis van art. 798 lid 1 Rv is in de wetsgeschiedenis het volgende opgemerkt ²:

Het vorenstaande betekent dat de door art. 798 lid 1, eerste volzin, Rv bestreken kring van belanghebbenden niet in algemene zin kan worden afgebakend. Welke persoon of instelling (hierna elk van beide: de betrokkene) als belanghebbende moet worden aangemerkt, wordt bepaald – aan de ene kant – door het onderwerp van de aan de rechter voorgelegde zaak en – aan de andere kant – door de rechten of verplichtingen waarop de betrokkene zich beroept. Slechts indien het onderwerp van de zaak ertoe kan leiden dat de rechten of verplichtingen waarop de betrokkene zich beroept, rechtstreeks door de rechterlijke beslissing worden geraakt, is die betrokkene in die zaak belanghebbende in de zin van art. 798 lid 1, eerste volzin, Rv. ³

Art. 800 lid 2 Rv bepaalt dat de rechter kan bevelen dat degenen wier verklaring in verband met de beoordeling van het verzoek van betekenis kan zijn, worden opgeroepen om ter terechtzitting te verschijnen. Deze personen worden in de praktijk ook wel aangeduid als ‘informanten’. Informanten hebben de hiervoor in 3.5 omschreven processuele positie niet.

De hiervoor in 3.1 weergegeven vraag dient aldus te worden beantwoord dat de gecertificeerde instelling in een zaak op de voet van art. 1:253n BW die ziet op beëindiging van het gezamenlijk gezag over een kind dat onder toezicht is gesteld, geen belanghebbende is in de zin van art. 798 lid 1, eerste volzin, Rv. Een beslissing in een dergelijke zaak kan de taakuitoefening van de gecertificeerde instelling weliswaar raken, maar dat betekent niet dat de zaak rechtstreeks betrekking heeft op de rechten of verplichtingen van de gecertificeerde instelling. De beslissing heeft immers niet tot gevolg dat de ondertoezichtstelling eindigt en brengt geen verandering in de wettelijke taken en bevoegdheden van de gecertificeerde instelling, zoals onder meer vermeld in titel 14, afdeling 4, van Boek 1 BW. Evenmin rechtvaardigt de omstandigheid dat de gecertificeerde instelling bij de uitoefening van haar taak erbij kan zijn gebaat om kennis te nemen van de processtukken en de uitspraak, om voor een geval als hier aan de orde aan te nemen dat de zaak rechtstreeks betrekking heeft op de rechten of verplichtingen van de gecertificeerde instelling als bedoeld in art. 798 lid 1, eerste volzin, Rv. De gecertificeerde instelling kan wel als informant worden aangemerkt en als zodanig op de voet van art. 800 lid 2 Rv worden opgeroepen.

Het vorenstaande betekent dat het hof niet van een onjuiste rechtsopvatting is uitgegaan door te oordelen dat de GI in deze zaak als informant en niet als belanghebbende moet worden aangemerkt. Het middel kan dus niet tot cassatie leiden.