KENNISBANK FAMILIERECHT
| Datum publicatie | 17-10-2024
   |
| Zaaknummer | 200.325.140/01 |
| Procedure | Hoger beroep |
| Zittingsplaats | Den Haag |
| Formele relaties | Eerste aanleg: ECLI:NL:RBDHA:2022:12952, Bekrachtiging/bevestiging |
| Rechtsgebieden | Civiel recht; Verbintenissenrecht |
| Trefwoorden | Tuchtrecht / aansprakelijkheid; Jeugdbescherming / Jeugdwet; Familieprocesrecht |
| Wetsverwijzingen |
Inhoudsindicatie
Onderzoek van Veilig Thuis naar aanleiding van een melding over medische situatie van 4 kinderen. Reikwijdte van de bevoegdheden van VT bij de uitvoering van de taken, geregeld in art. 4.1.1 Wmo 2015. Interactie tussen Veilig Thuis-organisaties en zorgverleners. Verhouding tussen de bevoegdheden van Veilig Thuis-organisaties en patiëntrechten zoals voorzien in de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Inbreuk op het privéleven voldoende voorzien bij wet in de zin van art. 8 lid 2 EVRM.
Volledige uitspraak
Civiel recht
Team Handel
Zaaknummer hof : 200.325.140/01
Zaaknummer rechtbank : C/09/618800 / HA ZA 21-887
Arrest van 8 oktober 2024
in de zaak van
[appellante] ,
wonend in [woonplaats],
appellante,
advocaat: mr. C.M. Sent, kantoorhoudend in Amsterdam,
tegen
de publiekrechtelijke rechtspersoon Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden, mede handelend onder de naam Veilig Thuis Hollands Midden,
gevestigd in Leiden,
verweerder,
advocaat: mr. J. van Helden, kantoorhoudend in Leiden.
Het hof noemt partijen hierna [appellante] en Veilig Thuis HM.
1De zaak in het kort
Veilig Thuis HM heeft na een melding onderzoek gedaan naar onder andere de gezondheidssituatie van de drie jongste kinderen van [appellante]. In dat kader heeft zij gegevens opgevraagd bij zorgverleners, met die zorgverleners overleg gevoerd en aan [appellante] bericht dat zij het dossier alleen zou kunnen sluiten als [appellante] zou instemmen met de aanstelling van een externe zorgcoördinator voor de drie kinderen. Veilig Thuis HM heeft daarna een rapport opgesteld met adviezen op het gebied van de gezondheidszorg, die adviezen gedeeld met de betrokken zorgverleners en aangekondigd dat zij later zou informeren of die adviezen werden opgevolgd. [appellante] wil dat het hof voor recht verklaart dat Veilig Thuis HM daarmee onrechtmatig heeft gehandeld, Veilig Thuis HM verbiedt verder in deze zaak te handelen en Veilig Thuis HM veroordeelt tot schadevergoeding.
Het hof ziet hoe groot de emotionele uitwerking is die het onderzoek op [appellante] heeft gehad. Het oordeelt in dit arrest niettemin dat Veilig Thuis HM niet onrechtmatig heeft gehandeld. Met de hiervoor beschreven handelingen is Veilig Thuis HM naar het oordeel van het hof gebleven binnen de grenzen van haar bevoegdheden. Die bevoegdheden vloeien voort uit haar taken, zoals toegelicht door de wetgever, en zijn daarmee voorzien bij wet in de zin van artikel 8 lid 2 EVRM.
2Procesverloop in hoger beroep
Het verloop van de procedure in hoger beroep blijkt uit de volgende stukken:
- de dagvaarding van 6 maart 2023 waarmee [appellante] in hoger beroep is gekomen van het tussen partijen gewezen vonnis van de rechtbank Den Haag van 7 december 2022 
1;
-
de memorie van grieven van [appellante], met bijlagen;
-
het H3-formulier van [appellante] met het proces-verbaal van de mondelinge behandeling voor de rechtbank;
-
de memorie van antwoord van Veilig Thuis HM, met bijlagen.
Op 11 april 2024 heeft een mondelinge behandeling plaatsgevonden, waarbij Veilig Thuis HM mede is bijgestaan door mr. M. de Wijs, kantoorgenoot van mr. Van Helden. De advocaten hebben de zaak toegelicht aan de hand van pleitaantekeningen die zij hebben overgelegd.
3Juridisch kader
Ten tijde van de hierna onder 4.5 te bespreken melding bij Veilig Thuis HM luidde artikel 4.1.1. van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (hierna: Wmo 2015), met het daarbij horende opschrift van Hoofdstuk 4, Paragraaf 1, voor zover hier van belang, als volgt. De nu als “Veilig Thuis-organisatie” aangeduide organisaties werden destijds aangeduid als Advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling, afgekort AMHK:
“ HOOFDSTUK 4. ADVIES- EN MELDPUNT HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING
§ 1. Advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling
Artikel 4.1.1
1. Het college [van burgemeester en wethouders van elke Nederlandse gemeente, hof] draagt zorg voor de organisatie van een advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. (…)
2. Het AMHK oefent de volgende taken uit:
a. het fungeren als meldpunt voor gevallen of vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling;
b. het naar aanleiding van een melding van huiselijk geweld of kindermishandeling of een vermoeden daarvan, onderzoeken of daarvan daadwerkelijk sprake is;
c. het beoordelen van de vraag of en zo ja tot welke stappen de melding van huiselijk geweld of kindermishandeling of een vermoeden daarvan aanleiding geeft;
d. het in kennis stellen van een instantie die passende professionele hulp kan verlenen bij huiselijk geweld of kindermishandeling, van een melding van huiselijk geweld of kindermishandeling of een vermoeden daarvan, indien het belang van de betrokkene dan wel de ernst van de situatie waarop de melding betrekking heeft daartoe aanleiding geeft;
e. het in kennis stellen van de politie of de raad voor de kinderbescherming van een melding van huiselijk geweld of kindermishandeling of een vermoeden daarvan, indien het belang van de betrokkene dan wel de ernst van de situatie waarop de melding betrekking heeft daartoe aanleiding geeft;
f. (…), en
g. het op de hoogte stellen van degene die een melding heeft gedaan, van de stappen die naar aanleiding van de melding zijn ondernomen.
3. Het AMHK verstrekt aan degene die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling heeft, desgevraagd advies over de stappen die in verband daarmee kunnen worden ondernomen en verleent daarbij zo nodig ondersteuning.
4. Het college [van burgemeester en wethouders, hof] bevordert een goede samenwerking tussen het AMHK, de hulpverlenende instanties, de politie en de gecertificeerde instellingen en de raad voor de kinderbescherming in de zin van de Jeugdwet.
5.Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld over de werkwijze van het AMHK bij de uitoefening van de taken, bedoeld in het tweede en derde lid, over de deskundigheid waarover een AMHK moet beschikken om een verantwoorde uitvoering van zijn taken te kunnen realiseren en over de samenwerking, bedoeld in het vierde lid.
(…)”
Hoofdstuk 5. Gegevensverwerking van de Wmo 2015 bepaalde toen, voor zover van belang:
“ § 1. Verwerken van persoonsgegevens
(…)
Artikel 5.1.6
1.Het AMHK is bevoegd tot het verwerken van persoonsgegevens ten behoeve van de goede vervulling van de taken, bedoeld in artikel 4.1.1, tweede en derde lid. Het AMHK is de verantwoordelijke voor deze verwerking.
2. Het AMHK is bevoegd zonder toestemming van degene die het betreft persoonsgegevens, waaronder persoonsgegevens betreffende de gezondheid, huiselijk geweld of kindermishandeling, te verwerken van personen die betrokken zijn bij huiselijk geweld of kindermishandeling, indien uit een melding redelijkerwijs een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling kan worden afgeleid en de verwerking noodzakelijk is te achten voor de uitoefening van de taken, bedoeld in artikel 4.1.1, tweede lid.
§ 2. Verstrekking van persoonsgegevens
(…)
Artikel 5.2.6
Derden die beroepshalve beschikken over inlichtingen die noodzakelijk kunnen worden geacht om een situatie van kindermishandeling te beëindigen of een redelijk vermoeden daarvan te onderzoeken, kunnen aan een AMHK deze inlichtingen desgevraagd of uit eigen beweging verstrekken zonder toestemming van degene die het betreft en indien nodig met doorbreking van de plicht tot geheimhouding op grond van een wettelijk voorschrift of op grond van hun ambt of beroep.”
Per 1 juli 2020 is de Wmo 2015 in die zin gewijzigd dat alle verwijzingen naar het AMHK zijn vervangen door verwijzingen naar Veilig Thuis en dat de benaming van Hoofdstuk 4. Paragraaf 1 Wmo 2015 is gewijzigd in “Taken”. 2
4Feitelijke achtergrond
[appellante] is moeder van [A] (geboren in 2005), [B] (2008), [C] (2011) en [D] (2017) en woont met hen in Leiden. De vader van deze kinderen verblijft veelal in het buitenland en [appellante] heeft eenhoofdig gezag over [B], [C] en [D] (deze drie jongste kinderen noemt het hof hierna: de kinderen). De kinderen zijn door een (dreigende) gewichts- en groeiachterstand (deels) afhankelijk (geweest) van specialistische voeding. [B] en [C] zijn visueel beperkt. [B] heeft ook periodes met gehoorproblematiek gekend. [D] is geboren met een schisis.
Veilig Thuis HM is de Veilig Thuis-organisatie in de zin van artikel 4.1.1 lid 1 Wmo 2015 voor de regio Hollands Midden, waartoe de gemeente Leiden behoort.
De moeder van [appellante] is op 25 november 2018 overleden. Tot dat moment nam zij een deel van de zorg voor de kinderen op zich. Na dat overlijden kwam die zorg (vrijwel) volledig op [appellante] alleen te rusten.
Op dat moment waren onder anderen de volgende zorgverleners betrokken bij gezondheid en welzijn van de kinderen:
- de huisarts van het gezin (hierna: de huisarts);
- de PGB-coach mevrouw [de PGB-coach];
- het Juliana Kinderziekenhuis (in de stukken aangeduid als het JKZ) voor voedingsproblemen, met als coördinerend arts mevrouw dr. [de arts] (hierna: [de arts]);
- [naam 1], vanuit Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen (hierna: Visio);
- het Erasmus Medisch Centrum/Sophia Kinderziekenhuis (hierna: het EMC/SKZ) voor de schisis van [D], met als contactpersoon verpleegkundig specialist mevr. [naam 2];
- het Leids Universitair Medisch Centrum (in de stukken aangeduid als het LUMC) voor voedings- en overige problemen, met als coördinerend arts de heer dr. [arts UMC] (hierna: [arts UMC]).
Op 11 december 2018 hebben personen uit de directe vriendenkring van [appellante] en de vader (aanvankelijk anoniem) een zorgmelding gedaan bij Veilig Thuis HM. In deze melding werden zorgen geuit over verschillende aspecten van de gezondheid van de kinderen.
Naar aanleiding van deze melding heeft Veilig Thuis HM een onderzoek geopend, met als eerste stap een bezoek bij [appellante] op 19 december 2018.
Tijdens haar onderzoek heeft Veilig Thuis HM onder andere een vermoeden beoordeeld van Pediatric Condition Falsification, dat wil zeggen een situatie waarbij een ouder of voogd medische aandoeningen van een minderjarige uitvergroot of verzint.
Een elektronisch logboek van Veilig Thuis HM bevat, voor zover hier van belang, de volgende aantekening met betrekking tot een telefonisch gesprek van 20 november 2019 tussen de vertrouwensarts van Veilig Thuis HM en [arts UMC]:
“Onderwerp: Verzoek accordering specialisten informatie
Gevraagd het overzicht van de specialisten brieven te lezen en te controleren op de grote lijn, of er geen essentiële dingen missen. Verder heb ik nog wat vragen. (…)
Verder binnenkort een afspraak maken over wat de coördinatie door de kinderarts kan inhouden. [arts UMC] verzoekt dat sociaal pediater [naam, hof] meedenkt hierover. Ik plan (…) een afspraak.”
Een elektronisch logboek van Veilig Thuis HM en het betrokken patiëntendossier van de huisarts bevatten de volgende aantekeningen met betrekking tot een telefonisch gesprek tussen de vertrouwensarts van Veilig Thuis HM en de huisarts op 26 november 2019:
Logboek Veilig Thuis HM:
“Onderwerp: HA belt voor korte terugkoppeling door VT
HA (…) vraagt wat de stand van zaken is. Korte terugkoppeling gegeven.
HA wil graag aansluiten bij eindgesprek met ouders, om meteen goed op de hoogte te zijn. Vanwege medische problematiek goed overzicht nodig.
Ik neem het mee en HA hoort nog.”
Patiëntendossier van de huisarts:
“S[ubjectief] telefoon informatie Veilig Thuis (…), willen gesprek met vader en moeder; en met melders en vader en moeder; en met kinderarts; er zijn geen neurologische degeneratieve afwijkingen aangetoond door de neuroloog bij de kinderen, kinderen worden beïnvloed door moeder qua eten; NORMALISEREN moet centraal staan
E[valuatie] Probleem met ziekte van ouders/familie (…)
P[lan] alleen doorverwijzen naar coördinerend kinderarts [arts UMC] of een opvolger van hem; problemen op school gaan naar de jeugdarts; dit alles gecoördineerd door BKK”
Op 19 december 2019 heeft Veilig Thuis HM met [appellante] een bespreking gehouden om de inhoud van een conceptrapportage met haar te delen en haar daarvan een afschrift gegeven.
Op 24 maart 2020 heeft [de arts] als volgt gereageerd op het verzoek van Veilig Thuis HM om het verslag te accorderen van een bespreking tussen haar en de diëtiste en Veilig Thuis HM van 21 januari 2020:
“[[appellante], hof] vertelde dat zij niet op de hoogte was van het gesprek dat wij op 21 januari 2020 gevoerd hebben. [Diëtiste, hof] en ik hadden begrepen dat het gesprek en met toestemming van haar was, en dat zij ervan wist. Moeder geeft aan dat er geen toestemming voor was. Ik heb op 29 januari 2020 het terugtrekken van moeder om gesprekken aan te gaan en documenten te delen, ontvangen via mail.
Het verslag kan ik daarom ook niet accorderen en zal ik ook niet doen. Het mag niet uit mijn naam en ook niet uit die van [diëtiste, hof] in jullie eindrapport komen te staan. Ik verleen daar geen toestemming voor.”
Na verdere correspondentie tussen partijen heeft Veilig Thuis HM op 14 oktober 2020 haar eindrapportage gezonden aan [appellante] en aan de vader. Hierin is onder meer het navolgende vermeld:
“
1. Reden van onderzoek bij Veilig Thuis
(…)
(…)
3Samenvatting Veilig Thuis medische situatie per kind
(…)
4Beschermende factoren
(…)
5Risicofactoren
De belangrijkste risicofactoren die Veilig Thuis vanuit de bovenstaande informatie haalt zijn de onderstaande punten:
- Moeder heeft de neiging zorgen rondom de kinderen uit te vergroten en anders te presenteren dan de feitelijke situatie
- Er is een bovenmatige medische consumptie
- Het lijkt of moeder moeite heeft met structureren
- [C] is nog steeds bijna volledig afhankelijke van specialistische voeding. Uit bronnen blijkt dat ze steeds beter regulier voedsel kan eten. Het is niet duidelijk waarom het niet lukt om de voeding van [C] te normaliseren. Ook [B] en [D] gebruiken specialistische voeding erbij, ondanks dat ze goed kunnen eten.
(…)
6Conclusie
De zorgen die uit het onderzoek van Veilig Thuis naar voren komen, betreffen een bovenmatige medische consumptie van de kinderen en voedingsproblemen in het gezin. De kinderen hebben daadwerkelijk bepaalde medische aandoeningen. Echter, het lijkt erop dat moeder de medische aandoeningen van de kinderen ernstiger beleeft en presenteert aan de buitenwereld. De visie van Veilig Thuis is dat dit ontstaan kan zijn door haar bezorgdheid, die zich mogelijk ontwikkeld heeft door het meemaken van ernstige trauma's door de aandoeningen van haar kinderen in het verleden.
Daarnaast kan het gedrag van moeder (chaotisch, moeite met structuur en ordening, grote bezorgdheid) een bijdrage hebben geleverd aan het moeilijk doorbreken van de ontstane patronen bij de voedingsproblemen van de kinderen.
Het gevolg van de ongerustheid van moeder rondom de klachten van de kinderen is dat zij zichzelf ook teveel zorgen kunnen gaan maken over hun eigen gezondheid en kunnen opgroeien met het denkbeeld dat zij ernstige aandoeningen hebben. Een risico is hierbij dat zij een verstoorde beleving van lichamelijke klachten ontwikkelen. De vele medische onderzoeken kunnen op zichzelf staand al traumatisch zijn. Veilig Thuis heeft echter niet kunnen onderzoeken in hoeverre de kinderen hier op dit moment daadwerkelijk last van ervaren. Informanten geven aan dat het vrolijke kinderen zijn, die positief in het leven staan en dat moeder een liefdevolle moeder is en dat er veel wordt geknuffeld. Belangrijk is nu wel om de patronen te doorbreken en te werken naar het normaliseren van artsenbezoek en voeding.
Advies
Op basis van de bovenstaande analyse adviseert Veilig Thuis om de afstemming tussen betrokken (medisch) professionals beter vorm te geven, zodat de kinderen zo min mogelijk worden blootgesteld aan bovenmatige medische consumptie. Omdat vader zich grotendeels afzijdig houdt van de opvoeding en oma is overleden, staat moeder alleen voor de zorg coördinatie van de complexe zorg voor de kinderen. Veilig Thuis denkt dat het in het belang van de overbelasting van moeder belangrijk is om haar ondersteuning te bieden op het gebied van zorgregie. Ook is het van belang dat de huidige ondersteuning van moeder thuis bij de eetmomenten kan blijven bestaan.
Met betrekking tot de voeding van de kinderen adviseert Veilig Thuis om in samenwerking met het JKZ te werken aan normaliseren van het voedingspatroon van de kinderen, vrij van specialistische voeding.
Ook adviseert Veilig Thuis het JGT om de PGB-aanvraag te herzien en hierbij uit te gaan van de huidige geobjectiveerde medische zorgen van de kinderen.
7Overzicht hulpverlening: betrokken professionele instanties bij het gezin
(…)Conclusie betrokken instanties:
Vanwege de medische problematiek van de kinderen zijn er veel professionals en medisch specialisten bij [B], [C] en [D] betrokken. Betrokken specialisten weten niet altijd van elkaars betrokkenheid. Het coördineren en afstemmen van de benodigde hulpverlening is noodzakelijk. Veilig Thuis adviseert de regie en coördinatie van de zorg niet bij moeder te houden, zoals op dit moment het geval is, maar hier ook een professionele hulpverlener voor in te zetten. Dit voorkomt mogelijke afstemmings- en coördinatieproblemen. Op die manier kan moeder zich meer toeleggen op haar moederrol en voorkomt bij moeder overbelasting.
Benodigde hulpverlening:
Zorg coördinatie
Aanvullend op de betrokken professionals adviseert Veilig Thuis een zorgcoördinator aan te stellen. Deze zorgcoördinator dient per kind en mogelijk ook per medische aandoening met een bepaalde regelmaat een zorgoverleg te organiseren, waar de actuele zorgen en het medische beleid met elkaar gedeeld wordt en afgestemd. Het is van groot belang dat beide ouders, de huisarts, de kinderarts, het JKZ, [de PGB-coach], JGT en zo nodig ook school bij deze overleggen aansluit.
De procesmatige coördinatie kan belegd worden bij bijvoorbeeld Basiszorg Kwetsbare Kinderen (BKK). Zij kunnen in overleg met ouders de overleggen plannen, de betrokken professionals uitnodigen en het overleg voorzitten. Ook zou hiervoor iemand vanuit PGB ingehuurd kunnen worden.
De medisch inhoudelijke informatie moet gecoördineerd worden door de coördinerend kinderarts i.s.m. de huisarts. Het JKZ heeft de coördinerende rol voor het begeleiden en normaliseren van het eten. Het is aan te raden om de procesmatige coördinatie met betrekking tot de medische situatie te beleggen bij een medisch deskundige, zoals de jeugdarts van de Jeugdgezondheidszorg, en deze samen te laten werken met de regiehouder van bijvoorbeeld BKK.
Ondersteuning ouders
Vanwege de kans op overbelasting bij moeder is het advies om haar in de thuissituatie te laten ondersteunen bij het aanbrengen van structuur, plannen en organiseren van het huishouden en de verzorging. Ook is het van belang de ondersteuning bij de voedingen van de kinderen te handhaven. Hierin voorziet momenteel [de PGB-coach] vanuit het PGB. De onderbouwing van het PGB is grotendeels niet (meer) aan de orde. Deze financiering dient herzien te worden. [de PGB-coach] is zowel ondersteunend voor de kinderen (PGB), als voor moeder (financiering WMO). Dit zal het JGT samen met SWT moeten oppakken. Wenselijk is dat dit uitgebreid wordt met een tweede persoon, aangezien [de PGB-coach] niet zeven dagen per week bij de voedingen en het structureren aanwezig kan zijn.
Omdat moeder de medische aandoeningen soms anders lijkt te beleven dan de buitenwereld, zou psychologische ondersteuning voor moeder mogelijk zinvol kunnen zijn. Dit geeft haar de mogelijkheid om ernstige traumatische ervaringen m.b.t. de ziektes van haar kinderen te verwerken en daardoor minder snel ongerust te zijn bij nieuwe zorgen.
Monitoren
Veilig Thuis zal monitoren of het advies m.b.t zorg afstemming en coördinatie op gang is gekomen. Veilig Thuis [zal, hof] hiervoor een half jaar na afsluiten van het dossier, contact opnemen met de huisarts en dr. [arts UMC] van het LUMC.
(…)”
[appellante] heeft eind 2020 tegen Veilig Thuis HM vorderingen in kort geding ingesteld om – kort gezegd – Veilig Thuis HM te bevelen een einde te maken aan haar bemoeienis met het gezin en het dossier te sluiten en te vernietigen. De voorzieningenrechter in de rechtbank Den Haag heeft deze vorderingen bij vonnis van 2 februari 2021 afgewezen.
Op 26 april 2021 heeft Veilig Thuis HM, voor zover hier van belang, het volgende aan [appellante] geschreven:
“Zoals u weet heeft de voorzieningenrechter vonnis gewezen op 2 februari 2021. In dat vonnis heeft de voorzieningenrechter aangegeven dat zij het in het belang van de kinderen acht dat de door Veilig Thuis geadviseerde maatregelen inzake zorgcoördinatie en hulp voor dag- en voedingsmomenten worden nageleefd.
Veilig Thuis geeft hieronder de te nemen stappen weer bij de door haar geadviseerde maatregelen.
Inzet Zorgcoördinator/regiehouder
Vellig Thuis informeert u dat de door Veilig Thuis geadviseerde zorgcoördinatie op korte termijn zal worden ingezet.
Veilig Thuis zal de coördinatie beleggen bij het Jeugd- en Gezinsteam (…), in samenwerking met een medisch onderlegde coördinator (jeugdarts) van de Jeugdgezondheidszorg (…).
De zorgcoördinatie dient te voldoen aan de volgende voorwaarden:
- De coördinator van het JGT werkt nauw samen met de medisch onderlegde tweede coördinator, de jeugdarts van de JGZ;
- De coördinatoren zijn een onafhankelijke partij;
- De coördinatoren moeten in staat zijn om overzicht te krijgen en te houden over het totale beeld van de ontwikkeling van de kinderen;
- De coördinatoren gaan in overleg met, en stemmen de samenwerking af met betrokken medici, hulpverleners en onderwijsinstellingen;
Indien u de toestemmingverklaring niet ondertekend en/of niet akkoord gaat met de zorgcoördinatie, kan Veilig Thuis de zorgen niet overdragen. Dat betekent dat Veilig Thuis het dossier voorlopig niet kan sluiten en zelf zal blijven monitoren bij bovenstaande betrokken behandelaren/hulpverleners/scholen om een actueel beeld te krijgen van de situatie van de kinderen.
Graag ontvangen wij binnen twee weken na dagtekening van deze brief de toestemmingsverklaring die bestemd is voor de zorgcoördinatoren ondertekend retour. Indien u nog vragen heeft, staat Veilig Thuis uiteraard open voor het geven van verdere toelichting. Indien wij binnen twee weken geen reactie van u hebben ontvangen, zal Veilig Thuis starten met het monitoren.”
Bij die brief was een onder anderen door [appellante] te ondertekenen toestemmingsverklaring gevoegd met, voor zover hier van belang, de volgende inhoud:
“ Toestemmingsverklaring voor het delen van medische gegevens en andere persoonsgegevens met hulpverleners en zorgcoördinatoren inzake de zorg van de kinderen
In aanmerking nemende dat mevrouw [appellante] de (…) wettelijk vertegenwoordiger is voor haar drie minderjarige kinderen [B] (…),
[C] (…) en [D] (…) wordt op basis van onderstaande informatie haar toestemming gevraagd door het ondertekenen van deze toestemmingverklaring. (…)
Doel van het delen van (bijzondere) persoonsgegevens
Naar aanleiding van de melding van [B], [C] en [D] waarin gesproken werd van een overmatige medische consumptie en een zorgelijk voedingspatroon, heeft Veilig Thuis een onderzoek ingesteld.
Conclusie uit dit onderzoek:
In het Veilig Thuis onderzoek is gebleken dat coördinatie tussen de vele medici en instanties ontbreekt en communicatie via de moeder loopt. Er is geen overzicht en overleg over het totaal (medisch) beeld en het voedingspatroon van [B], [C] en [D]. Hierdoor ontstaat ruis.
Gezien het bovenstaande acht Veilig Thuis het noodzakelijk dat er (medische) zorgcoördinatie wordt ingezet.
Doel van het (medisch) coördinatorschap:
De zorg rondom [B], [C] en [D] optimaliseren;
Overzicht krijgen en houden over het totale beeld van de ontwikkeling van [B], [C] en [D];
Bevorderen van de samenwerking en de afstemming van de betrokken medici, hulpverleners en onderwijsinstellingen rondom [B], [C] en [D] en hun ouders.
Taakomschrijving van de coördinatoren:
De coördinator stemmen de samenwerking tussen de betrokken medici, hulpverleners en onderwijsinstellingen onderling af;
De coördinatoren volgen de ontwikkeling van [B], [C] en [D] aan de hand van aangeleverde rapportages en/of door direct overleg met betrokken professionals en beide ouders;
De zorg coördinator werkt nauw samen met de medisch onderlegde coördinator.
Bevoegdheden:
De coördinatoren krijgt van alle betrokken medici, hulpverleners en onderwijsinstellingen een afschrift van de brieven/documenten die verstuurd worden naar de ouders en/of één van de betrokken medici, hulpverleners en onderwijsinstellingen;
Bij alle wijzigingen in het (medische) hulpverleningsbeleid, voorgeschreven medicatie en/of enige andere interventie van welke aard of hoedanigheid dan ook worden de coördinatoren per direct of in ieder geval zo spoedig mogelijk door de betrokken hulpverlener, onderwijsinstelling of instantie op de hoogte gesteld;
De coördinatoren kunnen indien noodzakelijk of gewenst telefonisch en/of persoonlijk overleg plegen met één of meer betrokken medici, hulpverleners en onderwijsinstellingen. Moeder wordt van het plegen van overleg en van de resultaten ervan, periodiek op de hoogte gesteld.
Plichten:
Zowel de moeder als de betrokken medici inclusief de huisarts, hulpverleners en onderwijsinstellingen, allen in het kader van hun eigen specifieke verantwoordelijkheid, stellen de coördinatoren per direct op de hoogte wanneer er een verwijzing naar een nog niet betrokken (medische) hulpverlener, onderwijsinstelling en/of instantie plaats zal (gaan) vinden. Van deze plicht worden alle betrokkenen door de coördinator op de hoogte gesteld;
Moeder geeft, in het belang van de kinderen, zonder enig voorbehoud haar volledige medewerking aan de coördinatoren in diens uitoefening van het coördinatorschap;
Moeder machtigt de coördinatoren om alle gewenste en noodzakelijke (medische) informatie van welke aard of hoedanigheid dan ook te verkrijgen of te verschaffen aan welke hulpverlener, onderwijsinstelling of instantie dan ook, voor zover dit passend of noodzakelijk wordt geacht in
het kader van deze zorgcoördinatie;
De coördinatoren hebben de plicht om zijn/haar taak zonder enige vooringenomenheid te verrichten. Het belang van [B], [C] en [D] en ouders op een zorgvuldige behandeling dient hierbij voorop te staan;
De coördinatoren hebben de plicht om moeder periodiek op de hoogte te stellen van hun activiteiten. Vader wordt op hoofdlijnen geïnformeerd;
Indien de coördinatoren zijn/haar taken niet voldoende kunnen uitvoeren, zal Veilig Thuis hierover op de hoogte worden gebracht, om eventuele vervolgstappen te bespreken.
Mevrouw [appellante] geeft door ondertekening aan voldoende te zijn geïnformeerd over het doel van de inzet van de zorgcoördinatoren en de taken en bevoegdheden die de zorgcoördinatoren hebben. Zij geeft daarbij toestemming (informed consent) aan de zorgcoördinatoren en aan alle instanties die betrokken zijn bij (de hulpverlening van) de kinderen [B], [C] en [D] om medische gegevens en andere (bijzondere) persoonsgegevens te mogen delen onder de voorwaarde dat deze informatie alleen mag worden gedeeld en gebruikt voor het doel waarvoor deze toestemming wordt gevraagd en is vastgelegd.”
Eind juni/begin juli 2021 heeft Veilig Thuis HM berichten verstuurd aan onder meer de melders, de vader en door Veilig Thuis HM in het kader van zijn onderzoek geraadpleegde hulpverleners, onder wie de huisarts, [de arts] en [arts UMC], waarin zij deze personen op de hoogte heeft gebracht van de resultaten van haar onderzoek.
Het bericht aan de huisarts en [arts UMC] luidt, voor zover hier van belang, als volgt:
“[Samenvatting van de melding, hof]
Het is belangrijk om te weten dat de conclusie uit dit onderzoek de situatie betreft tot december 2019. Door juridische ontwikkelingen heeft Veilig Thuis niet eerder kunnen overgaan tot terugkoppeling en overdracht van de conclusies en het advies.
(…)
Uitkomsten onderzoek Veilig Thuis
Conclusie van het onderzoek
De zorgen die uit het onderzoek van Veilig Thuis naar voren komen, betreffen:
• Een bovenmatige medische consumptie van de kinderen: (…).
• Voedingsproblemen in het gezin: (…)
Samenvatting Veilig Thuis medische situatie per kind
(…)
Beschermende factoren
Naast de zorgen die Veilig Thuis ziet, zijn er in het gezin ook veel beschermende factoren:
(…)
Overdracht en advies van Veilig Thuis
Veilig Thuis adviseert om de afstemming tussen betrokken behandelaren/
hulpverleners/scholen beter vorm te geven, zodat de kinderen zo min mogelijk worden blootgesteld aan bovenmatige medische consumptie. Moeder staat alleen voor de zorg coördinatie van de complexe zorg voor de kinderen. Veilig Thuis denkt dat het in het belang van de overbelasting van moeder belangrijk is om haar ondersteuning te bieden op het gebied van zorg coördinatie. Ook is het van belang dat de huidige ondersteuning van moeder thuis bij de eetmomenten kan blijven bestaan. Met betrekking tot de voeding van de kinderen adviseert Veilig Thuis om in samenwerking met het Juliana Kinderziekenhuis te werken aan normaliseren van het voedingspatroon van de kinderen, vrij van specialistische voeding. Op dit moment staat moeder niet open voor zorg coördinatie. Veilig Thuis verzoekt u daarom zelf zicht te houden op de medische consumptie en contact te onderhouden met behandelaren wanneer nodig.
Veilig Thuis verzoekt de huisarts en de coördinerend kinderarts van [B] en [C] van het LUMC (dr. [arts UMC]) om contact te onderhouden met het JKZ i.v.m. het normaliseren van het voedingspatroon van de kinderen.
Monitoring
Veilig Thuis zal over een half jaar contact met de huisartsenpraktijk en dr. [arts UMC] opnemen, om te monitoren of het advies t.a.v. medische consumptie en het normaliseren van de voedingspatronen wordt opgevolgd. Wanneer na monitoring de hulpverlening niet het gewenste effect heeft opgeleverd, kan Veilig Thuis besluiten het dossier te heropenen of de monitoring uit te breiden of te verlengen.
We verzoeken u contact met ons op te nemen wanneer u (nieuwe) zorgen heeft omtrent de medische situatie en/of de voedingspatronen van de kinderen.”
Het bericht aan [de arts] luidt, voor zover hier van belang, als volgt:
“Hieronder zullen wij een korte terugkoppeling geven van onze bevindingen uit [ons, hof] onderzoek die voor u relevant zijn voor de begeleiding bij het voedingspatroon van de kinderen.
Uitkomsten onderzoek Veilig Thuis
Het is belangrijk om te weten dat de conclusie uit dit onderzoek de situatie betreft tot december 2019. Door juridische ontwikkelingen heeft Veilig Thuis niet eerder kunnen overgaan tot terugkoppeling van de conclusie en het advies. De zorgen die uit het onderzoek van Veilig Thuis naar voren komen, betreffen een bovenmatige medische consumptie van de kinderen en voedingsproblemen in het gezin. Uit het onderzoek is naar voren gekomen en bevestigd door de behandelend artsen dat er bij [B] en [C] behoudens achromatopsie en bij [C] een kleine lengte, geen grote medische klachten geobjectiveerd zijn. [D] is geboren met een schisis, bij wie verder geen grote medische klachten zijn geobjectiveerd.
Voor het uitvoeren van uw zorg omtrent het gezin, is het noodzakelijk dat wij u op de hoogte stellen van de uitkomsten van het onderzoek, met betrekking tot de groei- en voedingssituatie van de kinderen.
Samenvatting Veilig Thuis medische voedingssituatie per kind
(…)
Advies van Veilig Thuis
Veilig Thuis adviseert om de afstemming tussen betrokken behandelaren/ hulpverleners/ scholen beter vorm te geven. Moeder staat alleen voor de zorg coördinatie van de complexe zorg voor de kinderen.
Met betrekking tot de voeding van de kinderen adviseert Veilig Thuis het Juliana Kinderziekenhuis te werken aan normaliseren van het voedingspatroon van de kinderen, vrij van specialistische voeding. Het is van belang dat de huidige ondersteuning van moeder thuis bij de eetmomenten kan blijven bestaan.
Veilig Thuis verzoekt de huisarts en de coördinerend kinderarts van [B] en [C] van het LUMC (dr. [arts UMC]) om contact te onderhouden met het JKZ i.v.m. het normaliseren van het voedingspatroon van de kinderen. Veilig Thuis zal over een half jaar monitoren bij het LUMC en de huisarts hoe het gaat met de voeding de kinderen.
We verzoeken u contact met ons op te nemen wanneer u (nieuwe) zorgen heeft omtrent de medische situatie en/of de voedingspatronen van de kinderen.”
Op 9 juli 2021 heeft Veilig Thuis HM die berichten ter informatie in afschrift aan [appellante] gezonden. In haar oplegbrief vermeldde Veilig Thuis HM onder andere het volgende:
“Over een half jaar zal Veilig Thuis bij de huisartsenpraktijk en dr. [arts UMC] monitoren om een beeld te krijgen van de medische consumptie en de voedingspatronen van [B], [C] en [D].”
Op 16 juli 2021 heeft de verpleegkundig specialiste van het Schisisteam van het EMC/SKZ voor zover van belang het volgende geschreven aan [appellante], onder verwijzing naar telefonische gesprekken op 13 juli 2021 en die dag zelf:
“In het gesprek op 13 juli gaf ik aan dat we u meerdere keren hebben opgeroepen voor een afspraak voor uw zoon, maar u de afspraken herhaaldelijk heeft afgezegd. De zorg die wij bieden voor uw zoon, is vanuit een veel eerder moment in de tijd de wens van Veilig Thuis. Dit is een vervolg hierop. U gaf aan dat dat u niet bekend is.”
Op 25 november 2021 heeft [de arts] de volgende voor de vertrouwensarts van Veilig Thuis HM bestemde brief aan [appellante] gestuurd, met als begeleidende tekst “Lees het rustig door. Wij gaan het er morgen verder over hebben”:
“Samen met de dietist zie ik om de 6 maanden [B] (…), [C] (…) en [D] (…) op de polikliniek Kindergeneeskunde van het Juliana Kinderziekenhuis in verband met voedingsproblemen. Voor de overige controles zijn [B] en [C] onder behandeling bij Dr. [arts UMC] in het LUMC. Het gezin streeft met behulp van diëtist [naam 3] en Dr. [de arts] naar normalisering van het voedingspatroon dat wil zeggen een volwaardig dieet zonder continue bij-voeding.
De huidige situatie is hetgeen momenteel medisch gezien haalbaar is en is als volgt:
[beschrijving per kind, hof]
Er blijft gestreefd worden naar het zo mogelijk en medisch verantwoord verder afbouwen van de bijvoeding.
Ik hoop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.”
In december 2021 heeft Veilig Thuis HM contact opgenomen met de huisarts en [arts UMC]. Deze artsen hebben meegedeeld dat zij door het juridische geschil tussen [appellante] en Veilig Thuis HM geen informatie met deze laatste wilden delen. Veilig Thuis HM heeft het dossier vervolgens gesloten.
5De procedure voor de rechtbank
[appellante] heeft Veilig Thuis HM in deze (bodem)procedure gedagvaard en, na wijziging van eis, diverse vorderingen ingesteld gericht op verklaringen voor recht, verboden en een veroordeling tot schadevergoeding, met als grondslag dat Veilig Thuis HM met haar communicatie naar [appellante] en derden, het door haar aangekondigde monitoren en de door haar gedreigde nadere maatregelen heeft gehandeld zonder voldoende wettelijke grondslag in de Wmo 2015 en in strijd met artikel 8 EVRM (recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer), de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst 3 en het verbod op misbruik van bevoegdheid. Daarnaast heeft [appellante] de rechtbank verzocht om, indien de rechtbank dit nodig acht, op grond van artikel 392 Rv de volgende prejudiciële vraag aan de Hoge Raad te stellen: “Biedt de Wmo 2015 voldoende rechtsgrond om te mogen monitoren?”.
De rechtbank heeft deze vorderingen afgewezen. Zij oordeelde onder andere dat de Wmo 2015 een voldoende grondslag bood voor het handelen van Veilig Thuis HM, dat de betrokken inmenging in de privésfeer voldoende bij wet is voorzien in de zin van artikel 8 lid 2 EVRM, dat Veilig Thuis niet dwingend was getreden in de geneeskundige behandelovereenkomsten met de diverse betrokken zorgverleners, en dat zij geen aanleiding zag om een prejudiciële vraag voor te leggen aan de Hoge Raad.
6Vorderingen in hoger beroep
[appellante] is van het vonnis in hoger beroep gekomen en vordert in hoger beroep grofweg hetzelfde als bij de rechtbank, namelijk dat het hof, bij uitvoerbaar bij voorbaat te verklaren arrest, samengevat:
I. a. voor recht verklaart dat de Wmo 2015 geen wettelijke grondslag biedt voor het met de door Veilig Thuis HM gegeven medische adviezen ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer;
b. (i) voor recht verklaart dat Veilig Thuis HM onrechtmatig handelt door zich in strijd met artikel 8 EVRM bepaalde maatregelen voor te nemen, waaronder het monitoren terwijl geen sprake is van een novum;
(ii) Veilig Thuis HM verbiedt deze maatregelen voort te zetten;
c. voor recht verklaart dat Veilig Thuis HM onrechtmatig handelt door:
(i) voorgenomen maatregelen op te leggen in samenhang met de reeds gegeven medische adviezen onder dreiging van verdergaande maatregelen; dan wel
(ii) het geven van adviezen aan behandelaars en het met hen voeren van overleg, al dan niet in samenhang met de voorgenomen maatregelen;
d. (i) voor recht verklaart dat Veilig Thuis HM misbruik maakt van recht door te dreigen met nadere maatregelen wanneer eiseres niet vrijwillig aan zijn medisch advies voldoet;
(ii) Veilig Thuis HM verbiedt deze nadere maatregelen op te leggen;
e. voor recht verklaart dat Veilig Thuis HM onrechtmatig handelt door inmenging in de medische behandelovereenkomst zonder wettelijke grondslag of toestemming;
II. voor recht verklaart dat Veilig Thuis HM aansprakelijk is voor het onrechtmatig handelen jegens [appellante] en Veilig Thuis HM veroordeelt tot vergoeding van de daardoor geleden schade, nader op te maken bij staat.
De bezwaren van [appellante] hebben betrekking op alle hiervoor onder 5.3 weergegeven oordelen van de rechtbank en worden hierna nader weergegeven.
7Beoordeling in hoger beroep
Kern van de zaakHet geschil spitst zich in hoger beroep toe op de volgende vragen:
- Is Veilig Thuis HM buiten de grenzen van haar bevoegdheden getreden of heeft zij anderszins onrechtmatig gehandeld door:
(i) zonder toestemming gegevens op te vragen bij, overleg te plegen met en adviezen te geven aan zorgverleners;
(ii) [appellante] te dreigen met het nemen van verdergaande maatregelen bij het weigeren van externe zorgcoördinatie;
(iii) de situatie van de kinderen gedurende een bepaalde tijd na haar eindrapport te blijven volgen (“monitoren”)?
- Zijn deze bevoegdheden, als inmenging in het gezinsleven in de zin van artikel 8 lid 1 EVRM, voldoende bij wet voorzien in de zin van artikel 8 lid 2 EVRM?
Op grond van de herkansingsfunctie van het hoger beroep kan de klacht van [appellante] in Grief 1 dat de rechtbank in de inleiding in overweging 4.1. van het bestreden vonnis een onjuiste voorstelling heeft gegeven van de zaak, op zichzelf niet tot vernietiging van het vonnis leiden. Het hof gaat immers uit van de zaak zoals die in hoger beroep voorligt.
Met taken heeft de wetgever ook bevoegdheden willen verlenen aan de Veilig Thuis-organisaties
Het hof stelt het volgende voorop als het gaat om de taken die de wetgever heeft opgedragen aan de Veilig Thuis-organisaties die elke gemeente moet aanwijzen ter bescherming van onder andere minderjarigen.
Die taken gaan terug op die van de bureaus vertrouwensartsen inzake kindermishandeling (hierna: BVA’s) en, daarna, van de in 2003 in de Wet op de jeugdhulpverlening geregelde advies- en meldpunten kindermishandeling (hierna: AMK’s). De AMK’s kregen toen in artikel 34a leden 1 en 2 van die wet grofweg dezelfde taken opgedragen als die de Veilig Thuis-organisaties nu hebben op grond van artikel 4.1.1 leden 2 en 3 Wmo 2015. De wetgever lichtte destijds toe dat in de AMK’s de werkzaamheden van de BVA’s en de intakefunctie van de raad voor de kinderbescherming werden gebundeld en dat hun positie lag op het snijvlak van het medische, het justitiële en het jeugdhulpverleningscircuit. 4 De AMK’s gingen daarbij functioneren als schakelpunt tussen personen met wetenschap van een situatie van mogelijke kindermishandeling en in dat verband advies willen vragen of een melding willen doen, en de raad voor de kinderbescherming, waardoor die personen zich (buiten spoedeisende gevallen) niet meer rechtstreeks tot de raad voor de kinderbescherming of de politie moeten wenden, maar tot een AMK. 5 Tegelijk met die regeling van de taken van de AMK’s is in artikel 34c lid 3 Wet op de jeughulpverlening ook een voorgangerregeling van artikel 5.2.6 Wmo 2015 opgenomen waarin aan beroepsbeoefenaars met een beroepsgeheim de mogelijkheid werd gegeven om met doorbreking daarvan inlichtingen te verstrekken aan de AMK’s.
Met de inwerkingtreding van de Wmo 2015 op 1 januari 2015 is de wettelijke regeling voor de AMK’s naar die wet overgeheveld, 6 en zijn die AMK’s met de voordien ten behoeve van volwassenen bestaande Steunpunten Huiselijk Geweld samengevoegd tot de AMHK’s, met de hiervoor onder 3.1 aangehaalde taken van artikel 4.1.1 lid 2 Wmo 2015.
De wetgever heeft daarbij, voor zover hier van belang, de volgende toelichting gegeven bij de taken en werkzaamheden van die AMHK’s:
“ ALGEMEEN DEEL
(…)
3. De verantwoordelijkheid van de gemeente
(…)
Veiligheid van het kind
De overheid en dus ook de gemeente heeft een duidelijke taak om kinderen veiligheid te bieden zowel fysiek als geestelijk, indien ouders dat niet of niet toereikend doen. (…) [Het is, hof] belangrijk dat signalen zo vroeg mogelijk worden opgevangen en hierop gerichte actie wordt ondernomen. (…) Scholen, huisartsen, ziekenhuizen, kinderopvang, consultatiebureaus en opvoedondersteuners vangen deze signalen veelal als eerste op. Door heldere afspraken met deze partijen kan tijdig ingegrepen worden. Het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling (AMHK) vormt hierbij een belangrijk aanspreekpunt om advies te vragen of signalen van onveiligheid te melden. Als de veiligheid ernstig wordt bedreigd, zal in overleg tussen AMHK, raad voor de kinderbescherming, politie en jeugdhulpaanbieder, bepaald moeten worden op welke wijze het kind het beste geholpen is.
(…)
4De toegang tot jeugdhulp
(…)Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling
(…)
Het AMHK fungeert als herkenbaar en toegankelijk meldpunt voor alle gevallen of vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het AMHK geeft advies en consult aan de melder. Het AMHK doet onderzoek naar aanleiding van een melding van (een vermoeden van) geweld in huiselijke kring, waaronder kindermishandeling, om te bepalen of sprake is van kindermishandeling of een andere vorm van geweld in huiselijke kring. Het AMHK informeert, indien nodig, de politie en de raad voor de kinderbescherming en schakelt passende hulpverlening in. Zodra blijkt dat vrijwillige hulpverlening de problemen niet kan oplossen en een kind bedreigd wordt in zijn ontwikkeling, draagt het AMHK de casus onmiddellijk over aan de raad voor de kinderbescherming. De raad onderzoekt vervolgens of het nodig is om de kinderrechter een kinderbeschermingsmaatregel te verzoeken.
(…)
Het AMHK vormt straks zowel onderdeel van de jeugdketen als onderdeel van de aanpak van geweld in huiselijke kring voor volwassen. (…) Een goede integratie van het meldpunt in beide ketens, waaronder eventuele opschaling naar het gedwongen kader (…), is cruciaal.
ArtIKELSGEWIJS DEEL
Artikel 11.2
(…)
Tweede lid
Op grond van het tweede lid heeft een AMHK een adviserende taak. (…) Een AMHK dient beschikbaar te zijn voor eenieder die advies nodig heeft over een situatie waarbij (vermoedelijk) sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling. Niet alleen voor professionals, maar ook voor iedere burger dient het AMHK daarvoor bereikbaar te zijn. (…) Het advies kan betrekking hebben op de vraag hoe men er zeker van kan zijn dat sprake is van mishandeling (…). Indien nodig verleent het AMHK ook ondersteuning bij de uitvoering van het advies.
Denkbaar is dat uiteindelijk geadviseerd wordt om over te gaan tot een melding bij het AMHK zodat het AMHK zelf actie kan ondernemen. Het AMHK onderneemt in het kader van de adviestaak dus niet zelfstandig actie; het betreft immers een advies op basis waarvan de adviesvrager zelf gaat handelen. (…)
Derde lid
a. het fungeren als meldpunt
Eenieder die een vermoeden heeft van huiselijk geweld of kindermishandeling kan dit melden bij het AMHK. (…) Het AMHK dient deze meldingen te registreren.
b. het onderzoeken of sprake is van kindermishandeling
Zodra een melding is binnengekomen, dient te worden onderzocht of daadwerkelijk sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling. (…)
c. en d. beoordelen van de melding en informeren hulpverlenende instantie
Op grond van een melding beoordeelt het AMHK of het belang van de betrokkene of de ernst van de situatie aanleiding geeft tot het in kennis stellen van een hulpverlenende instantie. Voor deze beoordeling zal het AMHK gebruik maken van het contact met de melder, maar indien nodig kan ook contact gezocht worden met andere betrokkenen, zoals het vermoedelijke slachtoffer, zijn ouders of de vermoedelijke dader, en kunnen gegevens opgevraagd worden bij andere professionals (…) of uit de gemeentelijke basisadministratie (…). De woorden «in kennis stellen» moeten niet zo worden gelezen dat daarmee de verantwoordelijkheid van het AMHK eindigt. Het doel van deze taak is namelijk dat tijdig en adequaat hulp wordt ingeschakeld en daartoe dient de juiste hulpverlenende instantie in kennis te worden gesteld. Deze instantie zal op haar beurt vanuit haar eigen taak en professionaliteit actie ondernemen. Nadat het initiatief tot de hulpverlenende actie genomen is, draagt het AMHK namelijk nog wel de verantwoordelijkheid om na verloop van tijd te controleren tot welk resultaat de ingeschakelde hulp leidt en of dus inderdaad sprake is van passende hulp. (…).
e. informeren politie of de raad voor de kinderbescherming
Indien het belang van de betrokkene of de ernst van de situatie daartoe aanleiding geeft, stelt het AMHK de politie of de raad voor de kinderbescherming in kennis van een melding. Evenals bij het in kennis stellen van een hulpverlenende instantie, dient ook hier steeds per geval een afzonderlijke beoordeling plaats te vinden. (…) Wanneer de raad wordt betrokken zal deze op grond van artikel 3.1, eerste lid, van de Jeugdwet onderzoeken of een kinderbeschermingsmaatregel nodig is en zonodig op basis van dat onderzoek de rechter verzoeken een kinderbeschermingsmaatregel op te leggen.
(…)
g. terugkoppeling naar melder
Ten slotte dient het AMHK de melder te informeren over de wijze waarop de melding is afgehandeld. (…) Ook andere betrokken professionals dienen informatie te ontvangen over het geformuleerde probleem en de gekozen afhandeling. Niet-professionele melders uit de sociale omgeving van de dader of het slachtoffer zullen alleen te horen krijgen of een melding in behandeling is genomen en eventueel of het tot hulpverlening heeft geleid. Waar nodig kan aan hen ook advies worden verstrekt over de vraag wat zij zelf kunnen doen (zie het tweede lid).” 7
[appellante] voert aan dat het feit dat de wetgever aan de Veilig Thuis-organisaties bepaalde taken heeft opgedragen, nog niet meebrengt dat hij die organisaties ook de door Veilig Thuis HM ingeroepen bevoegdheden heeft verleend. Het hof volgt haar niet in dat standpunt, omdat uit artikel 4.1.1 lid 2 Wmo 2015, zoals door de wetgever toegelicht, volgt dat de wetgever met de daarin neergelegde taakopdracht tevens heeft bedoeld de Veilig Thuis-organisaties bevoegdheden te geven. Veilig Thuis HM voert ook terecht aan dat het ongerijmd zou zijn als de wetgever de Veilig Thuis-organisaties bepaalde taken had opgedragen zonder hen daarbij ook de bevoegdheid te verlenen de daarin beschreven werkzaamheden uit te oefenen. Uit de volgorde van de in artikel 4.1.1 lid 2 Wmo opgedragen taken volgt ook een duidelijk, op concrete werkzaamheden gericht stappenplan: de Veilig Thuis-organisatie moet allereerst (a.) meldingen ontvangen van vermoedens van onder andere kindermishandeling, dan (b.) die melding op haar realiteitsgehalte onderzoeken, en vervolgens (c.) in kaart brengen welke stappen genomen kunnen worden om het gemelde probleem op te lossen, om vervolgens aan de hand van die beoordeling (d.) een passende hulpverlener dan wel (e.) de politie of de raad voor de kinderbescherming te verwittigen, in beide gevallen met een evenredigheidstoets. Na afloop van dat proces moet de Veilig Thuis-organisatie (g.) de melder op de hoogte stellen van de stappen die naar aanleiding van zijn of haar melding zijn genomen.
Dat artikel 5.1.6 lid 1 Wmo 2015 als het om de verwerking van persoonsgegevens gaat uitdrukkelijk het woord “bevoegdheid” gebruikt, betekent niet a contrario dat artikel 4.1.1 lid 2 Wmo 2015 geen bevoegdheden verleent.
Dat de Veilig Thuis-organisaties in zoverre over bevoegdheden beschikken blijkt ook uit de wordingsgeschiedenis van de vrijwel identieke voorgangerregeling van de AMK’s in artikel 34a leden 1 en 2 Wet op de jeugdhulpverlening: de wetgever heeft toen namelijk toegelicht dat hij het, gelet op de mogelijk ongevraagde bemoeienis van AMK’s met het privé- of gezinsleven van burgers, noodzakelijk achtte dat hun taken uitdrukkelijk in die wet werden uitgewerkt, zodat hun werkzaamheden helder omschreven werden, waarbij deze werkzaamheden uitsluitend gericht mochten zijn op het verwezenlijken van de onderscheiden taken. 8 De wetgever heeft toen ook toegelicht dat de omschrijving van die werkzaamheden in termen van taken uitsluitend een wetstechnische achtergrond had, namelijk het regelen van de AMK’s in de Wet op de jeugdhulpverlening, die alleen voorzieningen kende, met taken. 9
Hoewel artikel 4.1.1 lid 2 Wmo niet letterlijk uiteenzet wat het onderzoek onder b. en de beoordeling onder c. inhouden, volgt uit de hiervoor onder 7.5 aangehaalde passage uit de toelichting van de wetgever bij de taken onder c. en d. dat de Veilig Thuis-organisatie daarvoor contact kan leggen met de melder en indien nodig ook met andere betrokkenen, zoals het vermoedelijke slachtoffer, zijn ouders of de vermoedelijke dader, en dat de Veilig Thuis-organisatie gegevens kan opvragen bij onder andere beroepsbeoefenaars. Uit het woord “desgevraagd” in artikel 5.2.6 Wmo 2015 volgt verder dat de Veilig Thuis-organisatie in dat kader onder andere gegevens kan opvragen bij een geheimhouder. 10 Dit wordt ook bevestigd in de toelichting bij deze laatste bepaling.
Veilig Thuis HM heeft niet onrechtmatig gehandeld in haar contacten met zorgverleners
[appellante] stelt dat Veilig Thuis HM onrechtmatig heeft gehandeld door het zonder toestemming en buiten haar om: (i) opvragen van gegevens bij; (ii) overleg voeren met; en (iii) advies geven aan zorgverleners. Volgens haar is Veilig Thuis HM daarmee buiten haar bevoegdheden getreden en heeft zij onrechtmatig ingegrepen in de bestaande geneeskundige behandelingsovereenkomsten tussen die zorgverleners en haarzelf, (zo begrijpt het hof:) mede als vertegenwoordiger van haar kinderen. 11 Volgens [appellante] heeft dat handelen namelijk afbreuk gedaan aan haar respectievelijk (zo begrijpt het hof) haar kinderen door de geneeskundige behandelingsovereenkomst gegarandeerde zelfbeschikkingsrecht, aan het daaraan gekoppelde beginsel van informed consent en aan de eveneens daaraan gekoppelde vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt. Het hof volgt haar om de volgende redenen niet in dat standpunt.
Kindermishandeling met betrekking tot gezondheidszorg
Kindermishandeling is in artikel 1.1.1 lid 1 Wmo 2015 gedefinieerd als elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die onder andere de ouders actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. De wetgever heeft daarmee beoogd een ruime definitie te geven, gelet op de veelvuldige vormen waarin kinderen kunnen worden mishandeld. De wetgever begrijpt daaronder ook het niet geven van primaire lichamelijke of geestelijke verzorging. 12 In zijn eerdere toelichting bij de regeling van de taken van de AMK’s in de Wet op de jeugdhulpverlening heeft de wetgever ook uitgelegd dat de positie van die AMK’s lag op het snijvlak van het medische, het justitiële en het jeugdhulpverleningscircuit (zie hiervoor onder 7.3).
In hun melding in deze zaak hebben de melders onder andere zorgen geuit over de gezondheid van de kinderen en de in dat kader verleende zorg. [appellante] heeft niet betwist dat het aan een minderjarige ten onrechte onthouden van noodzakelijke zorg of aanbieden van niet-noodzakelijke zorg als een vorm van kindermishandeling in de zin van de in de vorige alinea bedoelde definitie kan worden aangemerkt, en dat Veilig Thuis HM daarom, wat de inhoud van de melding betreft, bevoegd was haar met een melding samenhangende taken te vervullen.
Het opvragen van gegevens bij zorgverleners
Om te kunnen onderzoeken of bij die melding inderdaad sprake was van kindermishandeling (taak b.) en te kunnen beoordelen welke stappen ter oplossing daarvan genomen moeten worden (taak c.) moest Veilig Thuis HM noodzakelijkerwijs (i) gegevens opvragen bij de bij de zorg voor de kinderen betrokken zorgverleners en vervolgens (ii) beoordelen of [appellante] de voor de objectieve gezondheidssituatie van die kinderen vereiste zorg terecht zocht dan wel weigerde. Veilig Thuis HM voert terecht aan dat uit artikel 5.2.6 Wmo 2015, zoals toegelicht, volgt dat zij daarvoor geen toestemming nodig had van [appellante], (naar het hof begrijpt) mede als vertegenwoordiger van haar kinderen. Het hof laat daarom in het midden of [appellante] die toestemming al dan niet heeft gegeven tijdens het eerste bezoek van Veilig Thuis HM bij haar thuis op 19 december 2018.
Dat opvragen was ook niet in strijd met het in artikel 7:457 lid 1 BW beroepsgeheim, ten eerste omdat die bepaling zich tot de geneeskundige hulpverlener richt, en ten tweede omdat die bepaling in haar laatste volzin verwijst naar bij of krachtens de wet gemaakte uitzonderingen, zoals artikel 5.2.6 Wmo 2015.
Het voeren van overleg met en het geven van advies aan zorgverleners
Taken c. en d. van artikel 4.1.1 lid 2 Wmo 2015 hebben betrekking op het in kaart brengen van de stappen waartoe de melding aanleiding geeft en, indien het belang van de betrokkene dan wel de ernst van de situatie waarop de melding betrekking heeft daartoe aanleiding geeft, het in kennis stellen van een instantie die passende professionele hulp kan verlenen. Het spreekt voor zich dat als de melding betrekking heeft op een (vermoeden) van kindermishandeling op het gebied van het zorgaanbod, die stappen en de in te schakelen hulp (mede) op datzelfde gebied gezocht moeten worden.
Anders dan [appellante] aanvoert, volgt uit artikel 4.1.1 lid 2 onder d. Wmo 2015 niet dat de daar bedoelde hulp alleen jeugdhulp kan zijn in de zin van artikel 1.1 van de Jeugdwet: dat volgt noch uit de tekst van artikel 4.1.1 lid 2 onder d. Wmo 2015, noch uit de toelichting van de wetgever, die juist de nadruk legt op het feit dat de beroepsmatige hulp geschikt moet zijn om het (vermoeden) van kindermishandeling te verhelpen. Het ongerijmde gevolg van zo’n door [appellante] gestelde beperking zou ook zijn dat de Veilig Thuis-organisatie, die bedoeld is als laagdrempelige probleemoplosser, in geval van een (vermoeden) van kindermishandeling op het gebied van de zorg geen zorgverlener zou kunnen inschakelen en de zaak daarom meteen zou moeten overdragen aan de politie of de raad voor de kinderbescherming.
Uit de toelichting van de wetgever bij de taak onder d. (zie hiervoor onder 7.5) volgt dat het doel van het daar beschreven in kennis stellen van een professionele hulpverlener is dat tijdig en adequaat hulp wordt ingeschakeld. Dat in kennis stellen kan daarom naar het oordeel van het hof concreet bestaan uit het voeren van overleg met en het geven van adviezen aan die hulpverlener. Zoals uit diezelfde toelichting volgt, is het vervolgens aan die hulpverlener om “vanuit zijn eigen taak en professionaliteit actie ondernemen”. Artikel 4.1.1 lid 3 Wmo 2015 voorziet weliswaar alleen in het desgevraagd geven van advies aan degene die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling heeft, maar daaruit volgt niet a contrario dat de Veilig Thuis-organisatie niet ook in het kader van haar in lid 2 geregelde activiteiten met betrekking tot meldingen mag adviseren. Bij de totstandkoming van de regeling van de AMK’s in de Wet op de jeugdhulpverlening, waar ook als sprake was van een afzonderlijke regeling van de adviestaak en de meldingentaken, heeft de wetgever ook toegelicht dat dat onderscheid alleen was gemaakt omdat het AMK slechts in het kader van een onderzoek van een melding persoonsgegevens mocht gaan verwerken zonder toestemming van betrokkenen. 13
Uit de toelichting van de wetgever bij de taak onder g. (het na afloop van het onderzoek informeren van de melder, zie hiervoor onder 7.5) volgt dat na dat onderzoek ook de eventueel bij de minderjarige in kwestie betrokken beroepsbeoefenaars informatie moeten ontvangen over het geformuleerde probleem en de gekozen afhandeling, en dat waar nodig ook aan hen advies kan worden gegeven over de vraag wat zij zelf kunnen doen.
[appellante] voert aan dat het plegen van overleg met en het geven van advies aan gezondheidszorgverleners afbreuk doet aan de openheid en het vertrouwen waarmee zij met artsen in contact kan treden. Voor haar is namelijk niet zeker in hoeverre die artsen, die zij onvermijdelijk op regelmatige basis moet raadplegen, zich laten beïnvloeden door de “adviezen” van Veilig Thuis HM. Volgens [appellante] miskent Veilig Thuis HM haar eigen positie met de stelling dat van artsen mag worden verwacht dat zij onafhankelijk keuzes maken. [appellante] vindt dat zij hierdoor ook in een onmogelijke positie wordt gebracht: als zij zich met een zorgvraag tot een hulpverlener richt, loopt zij het risico dat zij wordt beticht van het in de hand werken van overconsumptie, en als zij dat niet doet kan dat worden aangemerkt als het verergeren van klachten.
Het hof begrijpt dat het opvragen van gegevens bij en het geven van adviezen aan zorgverleners voor [appellante] ondermijnend kan uitwerken op haar vertrouwensrelatie met die zorgverleners en dat zij bij legitieme zorgvragen in een spagaat kan komen, maar komt op dit punt niet tot een ander oordeel. Uit de toelichting van de wetgever bij artikel 5.2.6 Wmo 2015 en zijn voorgangerbepaling artikel 34c lid 3 Wet op de jeugdhulpverlening volgt namelijk dat de wetgever heeft ingezien dat het medisch beroepsgeheim een groot goed is met het oog op de vertrouwelijkheid van de arts-patiëntrelatie, maar tegelijk heeft geoordeeld dat het tegengaan van kindermishandeling een nog hoger te waarderen belang is, dat maakt dat het onder omstandigheden gerechtvaardigd kan zijn om dat beroepsgeheim te doorbreken. 14 In diezelfde toelichting heeft de wetgever ook verduidelijkt dat daarbij terughoudendheid moet worden betracht, dat het doorbreken zorgvuldig en volgens een meldcode moet plaatsvinden en dat de beslissing daartoe de eigen beroepsverantwoordelijkheid van de geheimhouder blijft. 15 In de toelichting bij artikel 4.1.1 lid 2 onder c. en d. Wmo 2017 heeft de wetgever daarnaast benadrukt dat het aan de door de Veilig Thuis-organisatie ingeschakelde hulpverlenende instantie is om vanuit haar eigen taak en professionaliteit actie ondernemen. 16 De wetgever gaat er daarom vanuit dat de door een Veilig Thuis-organisatie bij een meldingszaak betrokken zorgverlener altijd vanuit zijn of haar eigen rol en professionaliteit blijft handelen in het belang van de betrokken minderjarige, en daarbij zo nodig (i) weigert om gegevens te verstrekken of (ii) een advies van de Veilig Thuis-organisatie naast zich neerlegt. [appellante] moet er daarom op vertrouwen dat zij met haar zorgvragen nog steeds bij de zorgverleners van haar kinderen terecht kan en dat deze daar met hun eigen beroepsopvatting mee zullen omgaan, in het belang van de kinderen.
[appellante] klaagt dat Veilig Thuis HM hoe dan ook niet bevoegd is om zonder haar toestemming afspraken te maken met gezondheidszorgverleners, ook omdat het daarbij volgens haar gaat om het doen verlenen van jeugdhulp in de zin van artikel 1.1 van de Jeugdwet terwijl Veilig Thuis HM als Veilig Thuis-organisatie juist geen jeugdhulpverlener is in de zin van die wet. Het hof volgt [appellante] niet in deze klacht, omdat (i) partijen het met elkaar eens zijn dat een Veilig Thuis-organisatie niet bevoegd is om een instructie te geven aan of behandelafspraken te maken met een gezondheidszorgverlener en (ii) uit de hierna volgende beoordeling van de concrete interacties tussen Veilig Thuis HM en zorgverleners volgt dat zij dat in deze zaak ook niet heeft gedaan.
Anders dan [appellante] aanvoert, kan het handelen van Veilig Thuis HM in deze zaak om diezelfde redenen ook niet worden aangemerkt als het onbevoegd geven van vervangende toestemming voor de geneeskundige behandeling van een minderjarige (artikel 1:265h BW) , het schorsen van het ouderlijk gezag bij de weigering om toestemming te geven voor een noodzakelijke geneeskundige behandeling (artikel 1:268 lid 1 BW) of het nemen van een andere in Boek 1 Titel 14 Afdeling 4 BW geregelde kinderbeschermingsmaatregel.
[appellante] voert daarnaast aan dat het door Veilig Thuis HM geven van geneeskundige adviezen ook onrechtmatig is omdat daar geen rechtsbescherming tegen bestaat. Het hof volgt haar niet in die klacht, omdat voor [appellante] met de gang naar de burgerlijke voorzieningenrechter een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang openstond om met spoed een halt toe te roepen aan het handelen van Veilig Thuis HM. [appellante] heeft van die mogelijkheid ook gebruik gemaakt. Dat haar vorderingen in kort geding daarbij zijn afgewezen, maakt niet dat niet is voldaan aan de eisen van toegang tot een rechter en een eerlijk proces in de zin van artikel 6 EVRM.
Interacties in deze zaak
Naar het oordeel van het hof is Veilig Thuis HM in deze zaak binnen de hiervoor beschreven grenzen van haar bevoegdheden gebleven.
Met betrekking tot het telefonisch gesprek van 20 november 2019 tussen de vertrouwensarts van Veilig Thuis HM en [arts UMC] (zie hiervoor onder 4.8) heeft Veilig Thuis HM toegelicht dat die vertrouwensarts met [arts UMC] een afspraak wilde maken om het voorgenomen advies over de inzet van zorgcoördinatie te bespreken, maar dat dat gesprek vervolgens niet heeft plaatsgevonden. Uit de aantekening in het logboek van Veilig Thuis HM blijkt niet dat de vertrouwensarts tijdens dat gesprek enig advies aan [arts UMC] heeft verstrekt, alleen dat zij hem heeft gevraagd om het overzicht van specialisten in het conceptrapport te controleren en dat zij inderdaad met hem een afspraak wilde maken om te bespreken wat zorgcoördinatie zou kunnen inhouden.
Als het gaat om het telefonisch gesprek tussen de vertrouwensarts van Veilig Thuis HM en de huisarts van 26 november 2019 (zie hiervoor onder 4.9) heeft Veilig Thuis HM toegelicht dat dat gesprek heeft plaatsgevonden op initiatief van de huisarts, die benieuwd was naar de stand van zaken van het onderzoek, en dat de vertrouwensarts daarom aan de huisarts een indruk heeft willen geven van die stand van zaken. Een en ander wordt bevestigd door de logboekvermelding van die datum van Veilig Thuis HM. Uit de vermelding door de huisarts in de telefoonnotitie van dezelfde datum onder het veld “S” van “Subjectief” volgt dat die terugkoppeling onder andere bestond uit het volgende: (i) er zijn bij de betrokken kinderen geen neurologische degeneratieve afwijkingen aangetoond; (ii) de kinderen worden wat hun eten betreft beïnvloed door [appellante]; en (iii) normaliseren moet centraal staan. Uit de vermelding onder “P” van “Plan” volgt dat de huisarts aan dat gesprek de gevolgen heeft verbonden dat: (i) de betrokken kinderen alleen moesten worden doorverwezen naar [arts UMC]; (ii) problemen op school door de schoolarts moesten worden opgepakt; en (iii) een en ander door een zorgcoördinator van BKK moest worden gecoördineerd.
Omdat (i) het trechteren van de zorg bij [arts UMC] en (iii) het inzetten van een zorgcoördinator later zijn teruggekeerd in het eindrapport van Veilig Thuis HM acht het hof het goed mogelijk dat de vertrouwensarts van Veilig Thuis HM die onderdelen (i) en (iii) bij wijze van advies aan de huisarts heeft voorgelegd. Veilig Thuis HM merkt echter terecht op dat uit het feit dat de huisarts die onderdelen onder de “P” van “Plan” in het patiëntendossier heeft genoteerd volgt dat zij die op grond van een eigen afweging en onder haar eigen beroepsverantwoordelijkheid heeft overgenomen. Dat dit gesprek heeft plaatsgevonden voordat Veilig Thuis HM haar onderzoek had afgerond, maakt het geven van advies naar het oordeel van het hof niet onrechtmatig. Een Veilig Thuis-organisatie moet namelijk in het belang van het kind ook gaande het onderzoek de mogelijkheid hebben om alvast advies te geven aan bij de zorg voor dat kind betrokken beroepsbeoefenaren. Naar het oordeel van het hof klaagt [appellante] er wel terecht over, dat Veilig Thuis HM dat zonder haar medeweten heeft gedaan: in beginsel moet een patiënt beschikken over dezelfde informatie als zijn zorgverlener en Veilig Thuis HM heeft niet aangevoerd dat zij dat advies aan de huisarts in het belang van het onderzoek niet meteen met [appellante] heeft kunnen delen. Het hof acht dat onzorgvuldig, maar niet in die mate dat dat ook een onrechtmatige daad oplevert, ook omdat Veilig Thuis HM die adviezen vier weken later alsnog met [appellante] heeft gedeeld.
Uit het bericht van [de arts] aan Veilig Thuis HM van 24 maart 2020 (zie hiervoor onder 4.11) blijkt evenmin dat sprake is geweest van een ongerechtvaardigde inmenging in de behandelverhouding tussen de kinderen en [de arts]. Zoals hiervoor geoordeeld had Veilig Thuis HM geen toestemming van [appellante] of haar kinderen nodig om overleg te voeren met [de arts]. [appellante] heeft ook niet toegelicht waarom Veilig Thuis HM haar op de hoogte had moeten brengen van de op 21 januari 2020 met [de arts] gevoerde bespreking. Uit dat bericht blijkt ook niet dat Veilig Thuis HM een advies of instructie heeft gegeven aan [de arts], alleen dat [de arts] (mede namens een diëtiste) weigert om de inhoud van de weergave door Veilig Thuis HM van een bespreking te accorderen.
Naar het oordeel van het hof gaat er geen ongerechtvaardigde dwang uit van de berichten die Veilig Thuis HM eind juni/begin juli 2021 heeft gestuurd aan de huisarts, [arts UMC] en [de arts] (zie hiervoor onder 4.15). Zoals het hof hiervoor onder 7.17 heeft overwogen, was Veilig Thuis HM na afloop van haar onderzoek bevoegd om de bij de zorg voor de kinderen betrokken zorgverleners op de hoogte te brengen van de uitkomst daarvan en om hen in dat kader ook te adviseren. De betrokken berichten bevatten een juiste samenvatting van het eindrapport en, in het verlengde daarvan, met redenen omklede adviezen. Zoals het hof hiervoor onder 7.19 heeft geoordeeld, was het vervolgens aan deze zorgverleners om vanuit hun eigen beroepsmatige verantwoordelijkheid te beslissen wat zij daarmee wilden doen. Het hof zal hierna onder 7.28 afzonderlijk het onderdeel van deze berichten beoordelen waarin Veilig Thuis HM heeft aangekondigd dat zij een half jaar later contact zou opnemen met [arts UMC] en de huisarts.
Met betrekking tot het bericht van de verpleegkundig specialiste van het Schisisteam van het EMC/SKZ aan [appellante] van 16 juli 2021 (zie hiervoor onder 4.17) heeft Veilig Thuis HM verwezen naar het door deze specialiste geaccordeerde, in haar eindrapport opgenomen verslag van een gesprek van 19 september 2019 waarin Veilig Thuis HM aan haar heeft gevraagd naar de stand van zaken aangaande de schisis van [D]. Uit dat verslag volgt, samengevat, dat de specialiste tijdens dat gesprek heeft toegelicht wat de respectieve voor- en nadelen zijn van het op babyleeftijd of op volwassene leeftijd opereren van een schisis, dat het protocol in Nederland is om dat rond de derde of vierde maand te doen, en dat [appellante] daar bij [D] om verschillende redenen van heeft afgezien. Uit dat gesprek volgt ook dat de specialiste heeft uitgelegd dat [D] op tweejarige leeftijd voor advies over een schisisoperatie gescreend zou worden door een logopedist, waarna het Schisisteam dat advies zou bespreken en bij [appellante] aandacht zou vragen voor de mogelijke psychologische gevolgen voor [D] van de reacties van anderen op zijn uiterlijk. Hieruit volgt dat het Schisisteam van het EMC/SKZ het al voorafgaand aan het onderzoek door Veilig Thuis HM wenselijk vond dat [D] volgens het daarvoor geldende Nederlandse protocol op jonge leeftijd zou worden geopereerd. Anders dan [appellante] tijdens de mondelinge behandeling heeft aangevoerd, is het in ieder geval niet zo dat Veilig Thuis HM zich op enig moment heeft uitgesproken tegen het operatief verhelpen van de schisis van [D] en dat [appellante] op dit moment om met het onderzoek van Veilig Thuis HM samenhangende redenen van die operatie af zou moeten zien.
Veilig Thuis HM voert aan dat zij niet bekend is met de voor haar vertrouwensarts bestemde brief die [de arts] op 25 november 2021 als bijlage bij een e-mail aan [appellante] heeft gestuurd (zie hiervoor onder 4.18). Daarmee blijft staan dat [de arts] die brief heeft opgesteld en aan [appellante] heeft voorgelegd. Uit die brief volgt echter niet dat [de arts] vanuit Veilig Thuis HM dwang heeft ervaren om anders te handelen dan zij op grond van haar eigen beroepsmatige verantwoordelijkheid wenselijk achtte. De brief lijkt niet meer te zijn dan een in het belang van de kinderen gegeven reactie op het aan [de arts] gerichte bericht van 30 juni 2021 (zie hiervoor onder 4.15.2).
Veilig Thuis HM heeft niet onrechtmatig gehandeld bij het voorschrijven van zorgcoördinatie als voorwaarde voor sluiting van het dossier
[appellante] klaagt erover dat Veilig Thuis HM haar met haar brief van 26 april 2021 onder dreiging met verdergaande maatregelen heeft willen dwingen om in te stemmen met zorgcoördinatie. Volgens haar zou die gedwongen coördinatie inbreuk hebben gemaakt op haar ouderlijk gezag over de kinderen, omdat de zorgcoördinator haar volgens de bij die brief gevoegde toestemmingsverklaring slechts periodiek op de hoogte hoefde te stellen van zijn activiteiten. Daarnaast zou die maatregel inbreuk maken op het zelfbeschikkingsrecht van de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Volgens [appellante] bestaat de mogelijkheid van een dergelijke inbreuk slechts bij wijze van kinderbeschermingsmaatregel op grond van Boek 1 Titel 14 Afdeling 4 BW.
Het hof volgt [appellante] niet in deze klacht. Uit de brief van 26 april 2021 en de daarbij gevoegde, mede door [appellante] te ondertekenen toestemmingsverklaring volgt dat de betrokken maatregel weliswaar vergaand is, maar niet té vergaand. Volgens die verklaring zou naast [appellante] en haar kinderen een derde, de zorgcoördinator, weliswaar (i) doorlopend komen te beschikken over alle gegevens over en wijzigingen in de behandeling van de kinderen en (ii) bevoegd zijn om die gegevens zonder nadere toestemming met andere bij de zorg voor het kind in kwestie betrokken zorgverleners te delen, maar die derde zou niet bevoegd worden om in plaats van of naast [appellante] en het telkens betrokken kind te beslissen over een bepaalde behandeling of verrichting. Daarmee is geen sprake van een onbevoegd opgelegde kinderbeschermingsmaatregel of van het onbevoegd inbreken in een geneeskundige behandelingsovereenkomst.
Het hof vindt het wel ver gaan en te onbepaald dat die derde zorgcoördinator [appellante] in het voorstel van Veilig Thuis HM slechts “periodiek” en dus niet doorlopend zou informeren, aangezien verwacht mag worden dat [appellante] als ouder steeds minimaal over dezelfde informatie beschikt als de derde. Dat het voor de derde, zoals Veilig Thuis HM aanvoert, handig is om de communicatie met [appellante] te clusteren is op zichzelf geen goede reden om haar als ouder niet voortdurend op de hoogte te houden, te meer omdat “periodiek” van alles kan betekenen. Het hof verbindt daar echter geen gevolgen aan omdat [appellante] niet heeft aangevoerd dat Veilig Thuis HM niet bereid zou zijn geweest om over die uitvoeringsmodaliteit te onderhandelen.
Bij het voorschrijven van zorgcoördinatie als voorwaarde voor sluiting van het dossier is daarnaast geen sprake geweest van ongeoorloofde druk. Uit de toelichting van de wetgever bij de functie van eerst de AMK’s en later de AMHK’s/Veilig Thuis-organisaties volgt dat deze organisaties zijn bedoeld als laagdrempelig schakelpunt tussen enerzijds adviesaanvragers en melders en anderzijds de politie en de raad voor de kinderbescherming: eerst moeten zij zelf de betrokken vermoedens beoordelen en met behulp van beroepsmatige hulpverleners proberen op te lossen, en pas als dat niet helpt moeten zij de politie dan wel de raad voor de kinderbescherming inschakelen. Ondanks die laagdrempeligheid ligt in die schakelfunctie tegelijk besloten dat een melding uiteindelijk kan leiden tot een verwijzing naar de politie en/of de raad voor de kinderbescherming. De mededeling van een Veilig Thuis-organisatie dat een dossier na afronding van een onderzoek vooralsnog niet (zonder nadere maatregelen) kan worden gesloten kan daarom op zichzelf niet als een ongeoorloofde dreiging worden aangemerkt.
Veilig Thuis HM heeft niet onrechtmatig gehandeld door aan te kondigen dat zij over een half jaar na haar berichten van eind juni/begin juli 2021 contact zou opnemen
[appellante] klaagt dat Veilig Thuis HM onrechtmatig heeft gehandeld met de aankondiging, in de berichten van eind juni/begin juli 2021 aan onder anderen de bij de zorg voor de kinderen betrokken zorgverleners en in de brief van 9 juli 2021 waarmee zij die berichten in afschrift aan [appellante] heeft gestuurd, dat zij een half jaar later contact zou opnemen met de huisarts en [arts UMC] om te zien of opvolging was gegeven aan haar adviezen.
Het hof volgt [appellante] ook niet in deze klacht. Veilig Thuis HM voert namelijk terecht aan dat uit de toelichting van de wetgever bij de taak van artikel 4.1.1 lid 2 onder c. en d. Wmo 2015 volgt dat de verantwoordelijkheid van een Veilig Thuis-organisatie voor het in goede banen leiden van een gemelde situatie van (vermoedens van) kindermishandeling niet eindigt met het inschakelen van de onder d. bedoelde beroepsmatige hulpverleners, en dat zij na verloop van tijd moet controleren tot welk resultaat die hulp heeft geleid. In diezelfde toelichting heeft de wetgever ook benadrukt dat het vervolgens aan die hulpverleners is om vanuit de eigen taak en beroepsopvatting actie te ondernemen. Met de hiervoor bedoelde aankondiging is Veilig Thuis HM daarom binnen haar bevoegdheden gebleven en heeft zij noch op de huisarts en [arts UMC], noch op [appellante] oneigenlijke druk uitgeoefend.
[appellante] voert ook ten onrechte aan dat Veilig Thuis HM met de betrokken berichten de zaak had gesloten en daar niet meer op mocht terugkomen. Uit die berichten volgt namelijk alleen dat Veilig Thuis HM haar onderzoek had afgerond en op grond daarvan bepaalde adviezen had geformuleerd, maar niet dat zij de zaak daarmee zonder enige latere controle had gesloten.
Verenigbaarheid met artikel 8 EVRM
Op grond van artikel 8 lid 1 EVRM heeft eenieder recht op eerbiediging van onder andere zijn gezinsleven. Volgens het tweede lid van die bepaling is een inmenging van het openbaar gezag in dat gezinsleven alleen toegestaan voor zover zij bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van onder andere de bescherming van de gezondheid of de rechten en vrijheden van anderen.
Tussen partijen is niet in geschil dat het onderzoek van een Veilig Thuis-organisatie kan leiden tot een inbreuk op het gezinsleven van de bij een melding betrokken personen. In zijn toelichting bij de regeling van de bevoegdheden van de AMK’s in de Wet op de jeugdhulpverlening en bij de in artikel 4.1.1 lid 5 Wmo 2015 geregelde bevoegdheid, voor de betrokken minister, om nadere regels te stellen over (onder andere) de werkwijze en deskundigheid van Veilig Thuis-organisaties, heeft de wetgever de noodzaak daartoe ook gemotiveerd met de opmerking dat de taken van die organisaties betrekking hebben op kwetsbare personen en situaties en soms een ongevraagde inbreuk op de persoonlijke levenssfeer met zich meebrengen. Tussen partijen is evenmin in geschil dat de betrokken inmenging het belang dient van de bescherming van kinderen en in dat kader noodzakelijk is in een democratische samenleving. Naar het oordeel van [appellante] is die inmenging echter niet voorzien bij wet in de zin van de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) over dat criterium.
Het hof volgt haar niet in deze klacht. Uit de hiervoor bedoelde rechtspraak volgt dat de term ‘bij wet voorzien’ vereist dat de inmenging een wettelijke basis heeft in het nationale recht en ook betrekking heeft op de kwaliteit van die wettelijke basis, die duidelijk, voorzienbaar en voldoende toegankelijk moet zijn. De burger moet ten eerste een - in de relevante omstandigheden voldoende - aanwijzing hebben van de juridische regels die in een bepaald geval van toepassing zijn. De wet moet ten tweede aldus zijn verwoord dat de burger in staat is om, zo nodig met passend advies, in een in de relevante omstandigheden voldoende mate te voorzien welke gevolgen een bepaald handelen kan hebben en zijn gedrag daarop af te stemmen. Deze gevolgen hoeven niet met absolute zekerheid voorzienbaar te zijn, aangezien dat niet mogelijk is. Hoewel zekerheid zeer wenselijk is, kan zij leiden tot overmatige rigiditeit, terwijl de wet in staat moet zijn om in de pas te lopen met veranderende omstandigheden. Veel wetten zijn daarom onvermijdelijk verwoord in termen die in mindere of meerdere mate vaag zijn en waarvan de uitleg en toepassing in de praktijk plaatsvinden. 17
De wetgever heeft aan deze toets voldaan als het gaat om de bevoegdheden van de Veilig Thuis-organisaties. Naar Nederlands recht is het gebruikelijk om de wet steeds taalkundig en naar strekking en doel uit te leggen, met inachtneming van de toelichting van de wetgever. In dit geval gaat het om de Wmo 2015, een wet in formele zin. Uit de voorgaande beoordeling van het handelen van Veilig Thuis HM in deze zaak volgt dat Veilig Thuis HM met dat handelen steeds is gebleven binnen de grenzen van haar bevoegdheden zoals geregeld in de artikelen 4.1.1 lid 2 en 5.2.6 Wmo 2015, gelezen in het licht van de toelichting van de wetgever.
Anders dan [appellante] aanvoert, maakt het voor de toepassing van de hiervoor onder 7.33 weergegeven rechtspraak niet uit of de betrokken “wet” in de zin van artikel 8 lid 2 EVRM een geschreven regeling is, zoals hier, of, zoals in de Britse common law traditie, ongeschreven is. Het EHRM heeft namelijk in § 47 van zijn in die alinea aangehaalde Sunday Times/VK-arrest eerst geoordeeld dat de wet in de zin van die bepaling ook uit ongeschreven recht kan bestaan en daar in § 49 voor beide gevallen de hiervoor onder 7.33 weergegeven vereisten op laten volgen. De verwijzing van [appellante] naar rechtspraak van het ERHM met betrekking tot geheime surveillance kan haar niet baten, omdat uit datzelfde arrest volgt dat bij de beoordeling van duidelijkheid, voorzienbaarheid en toegankelijkheid van de betrokken wetgeving steeds mede moet worden gekeken naar de omstandigheden van het geval, en de ingreep door een Veilig Thuis-organisatie in een gezinsleven niet kan worden vergeleken met de geheime surveillance, juist omdat deze laatste geheim is.
De duur van het onderzoek
[appellante] klaagt in haar memorie van grieven op meerdere plekken over de duur van het onderzoek van Veilig Thuis HM, mede onder verwijzing naar de in artikel 4.1.7 Uitvoeringsbesluit Wmo 2015 geregelde maximumtermijnen. Zij heeft echter niet toegelicht in hoeverre die klacht dient als grondslag voor haar vorderingen, die geen betrekking hebben op die duur. Daarnaast heeft Veilig Thuis HM onweersproken toegelicht dat (i) vermoedens van Pediatric Condition Falsification een betrekkelijk intensief en omvangrijk onderzoek vergen, onder andere met betrekking tot informatie over langere tijd, en dat (ii) de hoor- en wederhoorfase in deze melding ruim tien maanden heeft geduurd.
De vorderingen van [appellante]
Op grond van de voorgaande beoordeling kan het hof de vorderingen van [appellante] in eerste aanleg en in hoger beroep, die alle primair zijn gegrond op onrechtmatig handelen van Veilig Thuis HM, niet toewijzen. Ook op grond van misbruik van bevoegdheid kunnen die vorderingen niet worden toegewezen, omdat [appellante] niet heeft toegelicht waarom Veilig Thuis HM met haar handelen geen ander doel heeft beoogd dan het schaden van [appellante] of haar kinderen of een ander doel heeft willen dienen dan waarvoor haar de in dit arrest besproken bevoegdheden zijn verleend, of, in aanmerking nemend de onevenredigheid tussen het belang van haar handelen en het belang van [appellante] en haar kinderen, naar redelijkheid niet tot dat handelen had kunnen komen. 18
Als het gaat om de vorderingen I onder b sub (ii) en onder d sub (ii), die betrekking hebben op verboden aan Veilig Thuis HM om bepaalde maatregelen op te leggen of voort te zetten, komt daar bij dat Veilig Thuis HM heeft toegelicht dat zij het betrokken meldingsdossier in december 2021 heeft gesloten nadat [arts UMC] en de huisarts hadden geweigerd haar te informeren over de op dat moment bestaande situatie. [appellante] heeft dat betwist, maar heeft die betwisting niet nader onderbouwd. Er is niet gebleken dat Veilig Thuis HM daarna enige handeling heeft verricht met betrekking tot het gezin van [appellante], en Veilig Thuis HM heeft tijdens de mondeling behandeling aangeboden om [appellante] (via de raadslieden) een schermafdruk uit haar interne systemen te sturen waaruit die sluiting blijkt.
Het hof ziet geen aanleiding om de door [appellante] gewenste vraag prejudicieel aan de Hoge Raad te verwijzen, omdat hier geen sprake is van een vraag die een veelheid aan vorderingsrechten of van talrijke geschillen in de zin van artikel 392 lid 1 aanhef en onder a. respectievelijk b. Rv. Dat verwijzen van een prejudiciële vraag zou in deze zaak daarom ook vanuit het oogpunt van [appellante] geen toegevoegde waarde hebben ten opzichte van de normale mogelijkheid van het instellen van beroep in cassatie.
Slotsom en proceskosten
De slotsom van de voorgaande beoordeling is dat het hoger beroep van [appellante] niet slaagt. Het hof zal daarom het bestreden vonnis bekrachtigen en [appellante] veroordelen in de proceskosten van het hoger beroep. Het hof stelt die kosten vast, respectievelijk begroot die op:
griffierecht € 783,-
salaris advocaat € 2.428,- (2 punten × tarief II)
nakosten € 178,- (plus de verhoging zoals vermeld in de beslissing)
Totaal € 3.389,-
De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten wordt toegewezen zoals vermeld in de beslissing.
8Beslissing
Het hof:
-
bekrachtigt het tussen partijen gewezen vonnis van de rechtbank Den Haag van 7 december 2022;
-
wijst af het in hoger beroep door [appellante] meer of anders gevorderde;
-
veroordeelt [appellante] in de kosten van de procedure in hoger beroep, aan de zijde van Veilig thuis HM vastgesteld en begroot op € 3.389,-, vermeerderd met de wettelijke rente over deze kosten als [appellante] deze niet binnen veertien dagen na heden heeft voldaan;
-
bepaalt dat als [appellante] niet binnen veertien dagen na aanschrijving aan de uitspraak heeft voldaan en dit arrest vervolgens wordt betekend, [appellante] de kosten van die betekening moet betalen, plus extra nakosten van € 92,-, vermeerderd met de wettelijke rente over deze kosten als [appellante] deze niet binnen veertien dagen na betekening heeft voldaan;
-
verklaart deze proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit arrest is gewezen door mr. H.M.H. Speyart van Woerden, mr. G. Dulek-Schermers en mr. R.J.B. Schutgens en in het openbaar uitgesproken op 8 oktober 2024 in aanwezigheid van de griffier.
Hierna zal het hof bij de bespreking van de Wmo 2015 ook voor de periode waarin de wettelijke term nog “AMHK” was, steeds verwijzen naar “Veilig Thuis-organisatie”.
Met de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst is Afdeling 5, Titel 7 van Boek 7 BW, ‘De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling’ vastgesteld.
Kamerstukken II 2000-01, 27 842 (Wijziging van de Wet op de jeugdhulpverlening in verband met de advies- en meldpunten kindermishandeling), nr. 3 (Memorie van Toelichting), p. 5.
Zie de vorige voetnoot, p. 6, Onderdeel 1.4 De positionering van het AMK ten opzichte van de raad voor de kinderbescherming en de jeugdzorg.
Tussen 2005 en 2014 waren de activiteiten van de AMK’s met dezelfde taken als die van artikel 34a van de Wet op de jeugdhulpverlening geregeld in artikel 11 van de Wet op de jeugdzorg.
Kamerstukken II 2012-13, 33 684 (Jeugdwet), nr. 3 (MvT), p. 20, 32, 33, 242, 243 en 244.
Zie voetnoot 4, p. 8, 2. Taken van het AMK - 2.1 Inleiding en p. 9, 2.3 Inhoud van de taken.
Zie voetnoot 4, p. 6, 1. Inleiding - 1.3 Grondslag en bestaande regelgeving,
Zie voetnoot 7, p. 246 en, met betrekking tot de voorgangerregeling in de Wet op de jeugdhulpverlening, voetnoot 4, p. 25.
Artikel 7:447 lid 1 BW bepaalt dat een minderjarige van zestien jaar of ouder (zelf) bekwaam is tot het aangaan van een geneeskundige behandelingsovereenkomst ten behoeve van zichzelf, en artikel 7:450 lid 1 BW bepaalt dat indien de patiënt(e) tussen twaalf en zestien jaar oud is, behoudens uitzondering zowel zijn of haar toestemming als die van zijn of haar ouders of voogd vereist zijn voor verrichtingen ter uitvoering van die overeenkomst.
Zie voetnoot 4, p. 12 en 13, 2.4 Begripsomschrijving kindermishandeling.
Zie voetnoot 4, p. 29, artikelsgewijze toelichting bij artikel 34a, eerste en tweede lid. Zie voor een vergelijkbare splitsing in het gegevensbeschermingsregime bij Veilig Thuis-organisaties voetnoot 7, p. 242 en 243, artikelsgewijze toelichting bij artikel 12a, tweede lid.
Zie voetnoot 4, p. 24 e.v., en voetnoot 7, p. 45 e.v.
Idem.
Zie hiervoor onder 7.5.
EHRM (Plenair) 26 april 1979, nr. 6538/74, ECLI:NL:XX:1979:AC6568, NJ 1980/146, m.nt. E.A. Alkema (Sunday Times/VK), § 49.
© Copyright 2009 - 2024 XS2Knowledge b.v. - KVK: 24486465 - Telefoon: 085 744 0 733