Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 19-09-2024, ECLI:NL:GHARL:2024:5911

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het beroepschrift met producties, ingekomen op 1 december 2023;

- het verweerschrift;

- een journaalbericht met een bijlage van mr. Kaouass van 25 april 2024.

De minderjarige [de minderjarige1] is in de gelegenheid gesteld haar mening kenbaar te maken met betrekking tot het verzoek, maar heeft daarvan geen gebruik gemaakt.

De mondelinge behandeling heeft op 16 mei 2024 plaatsgevonden. De man en zijn bewindvoerder als ook de vrouw waren aanwezig, bijgestaan door hun advocaten.

De man en de vrouw, die beiden zowel de Nederlandse als de Marokkaanse nationaliteit hebben, zijn [in] 2005 in [plaats1] (Marokko) met elkaar gehuwd. Zij hebben dat huwelijk niet in Nederland laten registreren.

De man en de vrouw zijn de ouders van:

- [de minderjarige1] (volgens de akte van geboorte Nederland:) geboren [in] 2006 in [plaats2] (en volgens nagenoemd vonnis: geboren [in] 2006);

- [de minderjarige2] , geboren [in] 2010 in [plaats2] en

- [de minderjarige3] , geboren [in] 2012 in [plaats2] .

De rechtbank Salé (afdeling Familierechtspraak), Marokko, heeft bij vonnis van 5 juli 2021 (hierna: het vonnis), voor zover hier van belang:

- de echtscheiding tussen de man en de vrouw uitgesproken;

- het verzorgingsrecht voor de kinderen aan de vrouw toegewezen;

- de man veroordeeld tot betaling aan de vrouw van:

De man is in hoger beroep gekomen van de bestreden beschikking. Het hof vat de door de man en de bewindvoerder geformuleerde grieven op als grieven van de man. De man verzoekt het hof om die beschikking te vernietigen en opnieuw beschikkende:

a. voor recht te verklaren dat de Marokkaanse rechter niet bevoegd was om op verzoek van de vrouw bij (naar het hof begrijpt:) vonnis de kinderalimentatie vast te stellen;

b. voor recht te verklaren dat (naar het hof begrijpt:) het vonnis niet kan worden erkend in Nederland;

c. te bepalen dat de man € 17,- per kind per maand zal bijdragen in de kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen, telkens bij vooruitbetaling te voldoen.

Hieronder zullen de grieven per onderwerp aan de orde komen.

De vrouw heeft verweer gevoerd. Zij vraagt het hof om de man niet-ontvankelijk te verklaren in zijn verzoeken in hoger beroep en de bestreden beschikking te bekrachtigen, met veroordeling van de man in de proceskosten van de vrouw.

Op grond van artikel 3:302 van het Burgerlijk Wetboek (BW) kan de rechter op verzoek van een bij een rechtsverhouding onmiddellijk betrokken persoon omtrent die rechtsverhouding een verklaring voor recht uitspreken.

De man heeft het hof verder verzocht om voor recht te verklaren dat het vonnis van de Marokkaanse rechter niet kan worden erkend in Nederland. De man voert ter onderbouwing van zijn stelling aan dat de Marokkaanse rechter zijn bevoegdheid ten onrechte heeft gebaseerd op valse informatie over de woonplaats van zowel de man als de vrouw. De man stelt dat de vrouw in het door haar ingediende echtscheidingsverzoek -waarbij de (kinder)alimentatie een nevenvoorziening is- kennelijk opzettelijk en buiten de man om, in strijd met de waarheid heeft vermeld dat zowel zij als de man woonplaats hadden in Marokko (zij in [plaats3] en de man in [plaats4] ) terwijl zij beiden en ook de kinderen toen in Nederland woonden. De Nederlandse rechter was dus (uitsluitend) bevoegd volgens de man. Omdat de man ten tijde van de indiening van het echtscheidingsverzoek onder bewind stond, waarmee de vrouw bekend was, had zij het verzoek om kinderalimentatie niet tegen de man maar tegen de bewindvoerder moeten richten. Omdat de bewindvoerder niet in Marokko maar in Nederland is gevestigd, was de Marokkaanse rechter ook om die reden niet bevoegd van dat verzoek kennis te nemen.

De vrouw heeft de stellingen van de man betwist. Partijen zijn in Marokko getrouwd en hebben ervoor gekozen hun huwelijk niet in Nederland in te schrijven. Zij hebben beiden domicilie gekozen bij hun familieleden en hebben beiden een advocaat in de arm genomen, die de standpunten van partijen in de echtscheidingsprocedure en de nevenvorderingen naar voren hebben gebracht, zoals uit het vonnis van 5 juli 2021 blijkt. De man heeft zich in de procedure in Marokko op geen enkele manier verweerd tegen de bevoegdheid van de rechtbank Salé in de echtscheidingsprocedure, waarvan de kinderalimentatie ook onderdeel was. Nu de uitkomst de man kennelijk niet welgevallig is, heeft hij ruim een jaar later in oktober 2022 een verzoekschrift ingediend dat heeft geleid tot de bestreden beschikking en het onderhavige hoger beroep. De vrouw vindt het onbegrijpelijk dat de man zich op het standpunt stelt dat de rechtbank Salé kennelijk onbevoegd zou zijn om de vastgestelde kinderalimentatie te bepalen en hij niets zegt over de overige beslissingen, zoals die over de echtscheiding en de verdeling (waardoor het vermogen van de man buiten de verdeling blijft). De man doet aan ‘cherry-picking’ aldus de vrouw. De vrouw is voorts van mening dat de man geen rechtstreeks maar slechts een afgeleid belang heeft bij zijn verzoek om een verklaring voor recht, namelijk het verzamelen van stukken om een procedure in Marokko te starten. De vrouw is voorts van mening dat de rechtbank in de bestreden beschikking terecht heeft geoordeeld dat de Marokkaanse beschikking in Nederland ten uitvoer gelegd kan worden.

Het hof is, net als de rechtbank, van oordeel dat de man geen rechtstreeks belang (meer) heeft bij dit verzoek, reeds omdat de vrouw haar verzoek tot erkenning dan wel tot verlof voor tenuitvoerlegging van Marokkaanse alimentatiebeslissing heeft ingetrokken. Zonder die erkenning of dat verlof kan de vrouw de beslissing van de Marokkaanse rechter in Nederland niet ten uitvoer leggen.

De man stelt dat hij (ook) belang heeft bij de afgifte van een verklaring voor recht, omdat hij een civiele procedure wil starten waarin hij wil vorderen dat de vrouw de tenuitvoerlegging van de alimentatiebeschikking in Marokko staakt en gestaakt zal houden (met dwangsom). Dat is noodzakelijk, aldus de man, omdat de man in Marokko onderworpen zal worden aan lijfsdwang, waarmee de vrouw reeds heeft gedreigd. Die procedure zal meer kans van slagen hebben als door de Nederlands rechter voor recht wordt verklaard dat de Marokkaanse rechter niet bevoegd was en het vonnis om die reden niet in aanmerking komt voor erkenning in Nederland op grond van de criteria die de Hoge Raad heeft vastgesteld in zijn arrest van 26 september 2014 (ECLI:NL:HR:2014:2838), aldus de man.

De vrouw voert verweer. De man heeft geen rechtstreeks belang bij zijn verzoek, maar een afgeleid belang, namelijk het verzamelen van stukken om een procedure in Marokko te starten, aldus de vrouw.

Het hof is van oordeel dat het door de man gestelde niet een voldoende rechtstreeks belang oplevert bij de door hem verzochte verklaring voor recht, zodat hij in dat verzoek niet kan worden ontvangen.

De man heeft in hoger beroep (subsidiair) verzocht om een kinderalimentatie vast te stellen van € 17,- per kind per maand. Het hof zal hierna eerst ingaan op de rechtsmacht en het toepasselijk recht en daarna het verzoek inhoudelijk bespreken. Voor de inhoudelijke beoordeling van het verzoek is van belang of de hiervoor onder 3.3 vermelde Marokkaanse uitspraak met betrekking tot de kinderalimentatie in Nederland kan worden erkend. Ook daar gaat het hof hierna op in.

De man stelt zich op het standpunt dat de rechtbank het verzoek ten onrechte als een wijzigingsverzoek heeft beoordeeld. De man is van mening dat het hier een eerste vaststelling betreft en de rechtbank zelf de kinderalimentatie had moeten vaststellen. Voor zover het hof met de rechtbank van oordeel mocht zijn dat het verzoek van de man als een wijzigingsverzoek moet worden beoordeeld, is de man het met het inhoudelijk oordeel van de rechtbank niet eens. Hij beroept zich erop dat de Marokkaanse uitspraak van aanvang af niet heeft beantwoord aan de wettelijke maatstaven en dat de rechtbank is voorbij gegaan aan de door de man gemotiveerd gestelde behoefte van de kinderen, de door de man gestelde draagkracht niet heeft overgenomen en ten onrechte ervan uit is gegaan dat de man vermogen heeft. De man stelt, althans zo begrijpt het hof, dat hij sinds 2013 een arbeidsongeschiktheidsuitkering heeft met een aanvulling van het UWV, die tussen de € 1600,- en € 1800,- netto per maand bedraagt en dat zijn draagkracht voor de drie kinderen samen € 50,- per maand bedraagt. Hij verzoekt daarom de kinderalimentatie vast te stellen op € 17,-- per kind per maand.

De vrouw heeft aangevoerd dat de man zijn verzoek enkel baseert op blote stellingen en die niet heeft onderbouwd.

Het hof overweegt als volgt.
Gelet op al het voorgaande en op de omstandigheid dat de man geen hoger beroep heeft ingesteld tegen de Marokkaanse uitspraak moet worden uitgegaan van een geldende rechterlijke beslissing over de kinderalimentatie. De man is het niet eens met de hoogte van de in die Marokkaanse uitspraak vastgestelde kinderalimentatie. Hij stelt dat die uitspraak van de aanvang af niet heeft beantwoord aan de wettelijke maatstaven omdat daarbij is uitgegaan van onjuiste inkomensgegevens en het onjuiste gegeven dat hij over vermogen in Marokko beschikt.
Ingevolge artikel 1:401 lid 4 BW kan een rechterlijke uitspraak betreffende levensonderhoud worden gewijzigd of ingetrokken, indien zij van de aanvang af niet aan de wettelijke maatstaven heeft beantwoord doordat bij die uitspraak van onjuiste of onvolledige gegevens is uitgegaan. Getoetst moet dan kunnen worden wat de, in dit geval Marokkaanse, wettelijke maatstaven waren op het moment van het nemen van de beslissing. De man heeft echter nagelaten te stellen welke maatstaven dat waren, zodat het voor hof niet te toetsen is of de uitspraak van de aanvang af niet aan de wettelijke maatstaven heeft beantwoord.
De man heeft ook gesteld dat de Marokkaanse rechter ten onrechte is uitgegaan van een inkomen van de man van tussen de € 1.600,- en € 1.800,- per maand en dat hij -samen met zijn broer- in het bezit is van een woning bestaande uit twee verdiepingen en van een stuk grond in Marokko. Volgens de man ontving hij ten tijde van vaststelling van de kinderalimentatie door de Marokkaanse rechter een arbeidsongeschiktheidsuitkering met een aanvulling van het UWV. Uit de door de man overgelegde berekening blijkt dat de behoefte van de kinderen op basis van die gegevens, € 169,- per kind per maand, dus in totaal € 507,- per maand voor de drie kinderen, bedraagt. De Marokkaanse rechter heeft de kinderalimentatie destijds voor de drie kinderen vastgesteld op in totaal (omgerekend) € 347,- per maand. Het hof is van oordeel dat de man, gelet op het voorgaande en bij gebrek aan voldoende (aanvullende) gegevens met betrekking tot zijn huidige inkomen (inkomensgegevens over 2022 zijn gebrekkig en 2023 en 2024 ontbreken), zijn stelling dat de vastgestelde alimentatie van de aanvang af niet heeft beantwoord aan de wettelijke maatstaven, niet aannemelijk heeft gemaakt. Hetzelfde geldt voor zover de man stelt dat sprake is van een wijziging van omstandigheden op grond waarvan de rechterlijke uitspraak ophoudt aan de wettelijke maatstaven te voldoen. Daar komt bij dat de man ook zijn stelling dat de Marokkaanse rechter er ten onrechte vanuit is gegaan dat hij onroerend goed in Marokko bezit, onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt. De door de man in hoger beroep overgelegde verklaring van het Ministerie van Economische Zaken en van Financiën en van de Hervorming van het bestuur – Koninkrijk van Marokko, Multifunctionele onderafdeling van Driouch, acht het hof daarvoor onvoldoende. Uit de in die verklaring opgenomen passage dat de man: “Niet belastbaar is voor wat betreft de onroerendzaakbelasting en de heffing voor het gebruik van gemeentelijke diensten in het rechtsgebied van het: Koninkrijk Marokko” kan, nu deze stelling door de vrouw gemotiveerd is betwist, naar het oordeel van het hof - zonder uitleg over het Marokkaans belastingstelsel, die ontbreekt - niet de conclusie worden getrokken dat de man geen onroerend goed in Marokko bezit.

Uit al het voorgaande volgt dat het hof de bestreden beschikking zal bekrachtigen.

Het hof zal, net als de rechtbank, gelet op het familierechtelijk karakter van de procedure, de kosten compenseren, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.