Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 12-11-2024, ECLI:NL:GHARL:2024:6908

De mondelinge behandeling heeft op 15 oktober 2024 plaatsgevonden.

Daarbij waren aanwezig:

De moeder en de vader zijn de ouders van [de minderjarige] , geboren [in]

2016 in [plaats1] , over wie zij gezamenlijk het ouderlijk gezag uitoefenen.

[de minderjarige] is vanaf 2017 onder toezicht gesteld van de GI en ook uit huis geplaatst bij de pleegouders. De maatregelen golden tot 14 augustus 2024.

De GI heeft bij verzoekschrift van 8 augustus 2024 de kinderrechter verzocht de ondertoezichtstelling en de machtiging uithuisplaatsing te verlengen voor de duur van een jaar.

Bij de - uitvoerbaar bij voorraad verklaarde - bestreden beschikking van

13 augustus 2024 heeft de kinderrechter de ondertoezichtstelling en machtiging tot uithuisplaatsing van [de minderjarige] in een voorziening voor pleegzorg verlengd tot

28 augustus 2024, de behandeling van het verzoek voor het overige aangehouden en bepaald dat de ouders, de pleegouders en de GI op 23 augustus 2024 worden gehoord in de rechtbank.

De moeder is met twee grieven in hoger beroep gekomen van de beschikkingen van

13 augustus 2024 en 26 augustus 2024. De moeder verzoekt het hof de bestreden beschikkingen te vernietigen en opnieuw bij beschikking, zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, de verzoeken van de GI af te wijzen en/of de GI niet-ontvankelijk te verklaren.

Wat vindt de moeder?

De moeder is het in de eerste plaats niet eens met de beschikking van 13 augustus 2024 omdat deze beschikking is genomen zonder partijen te horen. Op grond van artikel 800 lid 3 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) ¹ is het alleen in de in dat artikellid genoemde gevallen mogelijk om een beslissing te nemen zonder de ouders te horen én als er sprake is van onmiddellijk en ernstig gevaar van de minderjarige. Daarnaast geldt die mogelijkheid alleen voor een beschikking tot voorlopige ondertoezichtstelling (naast de machtiging uithuisplaatsing, voorlopige voogdij en toestemming verplaatsing). De kinderrechter heeft dus in strijd met de wet gehandeld en beslist. Een ondertoezichtstelling kan niet worden verlengd zonder ouders te horen en er was geen sprake van een situatie van onmiddellijk en ernstig gevaar voor de kinderen. De kinderrechter geeft voorts blijk van bijzonder ongepaste vooringenomenheid door zonder de ouders te horen al te concluderen dat uitvoering van de maatregelen noodzakelijk is en de kinderrechter zich genoodzaakt ziet de maatregelen te verlengen. Van de GI en de kinderrechter mag worden verwacht dat zij zich houden aan de procesreglementen. Indien de GI het niet redt om, conform deze reglementen uiterlijk tijdens de achtste week voor het einde van de geldigheidsduur van de lopende ondertoezichtstelling een verzoekschrift in te dienen, is het niet aan de kinderrechter om de fout van de GI over de rechtsbescherming van minderjarigen en ouders heen te corrigeren. Het is ook niet aan de kinderrechter om op voorhand richting GI een verzoekschrift te weigeren en te vragen om een nieuw verzoekschrift. Er is gehandeld in strijd met de wet, in strijd met het fundamentele recht om te worden gehoord, in strijd met het beginsel van hoor en wederhoor, en in strijd met artikel 6 EVRM, dat onder meer voorziet in “equality of arms”.

Als de beschikking van 13 augustus 2024 wordt vernietigd, ontbreekt de wettelijke grondslag voor een verlenging van de ondertoezichtstelling en dient ook de beschikking van

26 augustus 2024 vernietigd te worden. In de tweede plaats stelt de moeder dat zij niet van plan is om zich tegen de plaatsing van [de minderjarige] en de structuur die hem nu wordt geboden te verzetten. De plaatsing in het pleeggezin kan volgens haar dan ook in het vrijwillig kader worden voortgezet.

Wat vindt de GI?

De GI heeft op de mondelinge behandeling als verweer een toelichting gegeven op de gang van zaken in de aanloop naar de bestreden beschikkingen. De vertegenwoordigster van de GI heeft verklaard dat zij voor haar zomervakantie een verzoek had ingediend bij de kinderrechter, dat zij constateerde dat dat verzoek niet in behandeling was genomen en dat zij vervolgens contact heeft opgenomen met de kinderrechter. De kinderrechter heeft haar toen geadviseerd het door ingediende verzoekschrift in te trekken omdat zij per ongeluk niet een verzoek tot verlenging maar een verzoek tot verlening had ingediend en een nieuw verzoekschrift in te dienen. Dat nieuwe verzoekschrift is het verzoek dat zij op 8 augustus 2024 heeft ingediend. Desgevraagd heeft de GI ter zitting verklaard dat zij geen verweerschrift heeft ingediend en evenmin stukken heeft overgelegd in het hoger beroep waaruit de procedurele gang van zaken bij de kinderrechter blijkt. De reden daarvoor was dat vanwege een technische storing bij de GI de zittingsoproep de vertegenwoordigster eerst in het weekend voor de zitting in hoger beroep heeft bereikt.

De GI heeft ter zitting benadrukt dat - kort gezegd - wat er van de procedurele gang van zaken bij de kinderrechter ook zij, het belang van [de minderjarige] vraagt om verlenging van de ondertoezichtstelling en de machtiging uithuisplaatsing. [de minderjarige] is een kwetsbaar kind en de GI verwacht dat hij last krijgt van de veranderingen die beëindiging van de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing met zich zouden kunnen meebrengen.

Wat vindt het hof?

Het hof is het met de moeder eens dat de kinderrechter onvoldoende deugdelijk heeft gemotiveerd waarom de kinderrechter in haar oordeel afwijkt van een eerder oordeel van dit hof van 15 augustus 2023. Het gaat hier immers om een gelijksoortige situatie. In lijn met zijn eerdere oordeel overweegt het hof als volgt.

Uit artikel 800 lid 1 Rv ² volgt dat door de kinderrechter aan de belanghebbenden een afschrift van het verzoekschrift wordt toegezonden en dat zij worden opgeroepen voor de behandeling. De kinderrechter heeft de moeder (en ook de andere belanghebbenden) echter niet opgeroepen voor de mondelinge behandeling. Er heeft voorafgaand aan de beschikking van 13 augustus 2024 zelfs helemaal geen mondelinge behandeling plaatsgevonden. Hierdoor hebben de moeder en de vader niet de mogelijkheid gekregen hun mening te geven over de verzoeken die door de GI op 8 augustus 2024 zijn ingediend. De kinderrechter heeft haar inhoudelijke oordeel - dat de (door de GI genoemde) gronden een verlenging tot (in elk geval) 28 augustus 2024 rechtvaardigen - immers gebaseerd op gegevens waar de ouders zich niet over hebben kunnen uitlaten.

Het hof is van oordeel dat dit een ernstige schending van het recht van de ouders op hoor en wederhoor tot gevolg heeft en dat deze handelswijze van de kinderrechter evident strijdig is met (het systeem van) de wet, zoals dat (onder meer) is vastgelegd in artikel 19 lid 1 Rv ³.

Juist bij een beslissing over een kinderbeschermingsmaatregel, die een verreikende inbreuk maakt op het familie- en gezinsleven, is het van groot belang dat er sprake is van procedurele gelijkheid van partijen en er ten volste recht wordt gedaan aan het beginsel van ‘equality of arms’ (balans van rechten) zoals dat voortvloeit uit artikel 6 EVRM. Door de beschikking te geven zonder (ook) de ouders te horen, heeft de kinderrechter dit beginsel geschonden.

Het hof merkt voorts op dat de gang van zaken met betrekking tot het indienen van een verzoekschrift vragen oproept. De rechter onderzoekt en dient de zaak te beslissen op de grondslag van hetgeen hier de GI aan haar verzoek ten grondslag heeft gelegd, tenzij uit de wet anders voortvloeit. In het kader ook van onpartijdige rechtspraak en hoor en wederhoor klemt het dat de kinderrechter kennelijk buiten ook de moeder om de GI heeft verzocht een reeds ingediend verzoekschrift in te trekken en een nieuw verzoekschrift in te dienen. Het hof zal daarom de beschikking van 13 augustus 2024 vernietigen als zijnde strijdig met (het systeem van) de wet. De grief van de moeder slaagt in zoverre.

De vernietiging van de beschikking van 13 augustus 2024 heeft tot gevolg dat de rechtbank door eerst op 26 augustus 2024 - en dus na het verstrijken van de termijn van de ondertoezichtstelling en machtiging uithuisplaatsing - te beslissen op het verlengingsverzoek van de GI, niet tijdig heeft beslist, zodat dat verzoek van de GI tot verlenging alsnog dient te worden afgewezen. Na het expireren van de lopende maatregelen met ingang van

14 augustus 2024 konden deze immers niet meer worden verlengd. De grief van de moeder slaagt ook op dit punt: de beschikking van 26 augustus 2024 deelt het lot van de beschikking van 13 augustus 2024.