Gerechtshof Amsterdam 07-01-2025, ECLI:NL:GHAMS:2025:20

De rechtbank heeft in het bestreden vonnis onder 2.1 tot en met 2.17 de feiten vastgesteld die zij tot uitgangspunt heeft genomen. Samengevat en waar nodig aangevuld met andere feiten die als enerzijds gesteld en anderzijds niet of onvoldoende betwist zijn komen vast te staan, komen de feiten neer op het volgende.

De moeder van [gedaagde ] , genaamd [naam 1] , is in 1945 geboren uit het huwelijk van de [naam 2] en [naam 3] (hierna: [naam 3] ). Dit huwelijk is in 1946 ontbonden door echtscheiding.

[naam 3] is in 1947 hertrouwd met [naam 4] (hierna: [naam 4] ).

[naam 3] heeft op 16 juli 1982 een testament doen opstellen.

Op 23 maart 2005 is [naam 3] overleden; haar dochter [naam 1] was één van haar erfgenamen. Op grond van de testamentaire boedelverdeling mocht [naam 4] het erfdeel van [naam 1] renteloos schuldig blijven. [naam 4] is dit ook schuldig gebleven.

In datzelfde jaar, [in] 2005, overleed ook [naam 1] . [gedaagde ] en zijn broer zijn ieder voor de helft gerechtigd in haar nalatenschap.

In juni 2024/juli 2014 heeft [eiser] zijn werkzaamheden als executeur en zijn beheer beëindigd en de nalatenschap ter beschikking van de erfgenamen gesteld.

Het aan [gedaagde ] toekomende aandeel van € 54.044,- in de nalatenschap van zijn moeder [naam 1] is niet in mindering gebracht op de nalatenschap van [naam 4] alvorens deze aan de erfgenamen ter beschikking werd gesteld. Een minnelijk traject heeft ertoe geleid dat de erfgenamen van [naam 4] (onder wie [eiser] zelf) alsnog aan [gedaagde ] ieder een bedrag van € 9.007,33 hebben vergoed, op [naam 5] na.

In 2017 heeft [gedaagde ] bij dagvaarding een vordering tegen [eiser] ingesteld. Bij vonnis van 8 februari 2017 van de rechtbank Noord-Holland (locatie Haarlem) is [gedaagde ] daarin niet-ontvankelijk verklaard, omdat hij [eiser] in zijn hoedanigheid van executeur had gedagvaard terwijl [eiser] toen al geen executeur meer was.

[gedaagde ] heeft bij schrijven van zijn advocaat van 26 juli 2019 aan (de zoon van) [naam 5] te kennen gegeven dat hij aanspraak maakt op betaling door [naam 5] van € 9.007,33. [naam 5] heeft de vordering van de hand gewezen.

De gemachtigde van [gedaagde ] heeft bij brief van 12 september 2019 [eiser] aansprakelijk gesteld voor de door [gedaagde ] geleden schade als gevolg van het handelen van [eiser] .

[eiser] heeft bij brief van 16 september 2019 betwist aansprakelijk te zijn.

[naam 5] is [in] 2021 overleden. Haar zoon heeft haar nalatenschap beneficiair aanvaard en hij is opgetreden als vereffenaar. Er was sprake van een negatieve boedel. Op enig moment resteerde nog een vordering van [gedaagde ] van € 7.160,68 op de boedel. Na betaling van een bedrag van € 339,98 aan [gedaagde ] , bedraagt de vordering van [gedaagde ] nu nog € 6.820,70.

Bij brief van 22 maart 2022 heeft [gedaagde ] [eiser] verzocht het bedrag dat op dat moment openstond van € 7.824,67 aan hem te betalen. [eiser] heeft aan dit verzoek niet voldaan.

De kantonrechter heeft in het bestreden vonnis geoordeeld, kort weergegeven, dat [eiser] zijn taak als executeur niet juist heeft uitgevoerd en dat hem daarvan een persoonlijk verwijt kan worden gemaakt. [eiser] is veroordeeld tot betaling aan [gedaagde ] van € 6.820,70, te vermeerderen met de wettelijke rente over dat bedrag vanaf 12 september 2019 tot aan de dag van de gehele betaling, met veroordeling van [eiser] tot betaling van de proceskosten. De kantonrechter achtte hiertoe redengevend dat [eiser] heeft verzuimd om bij de afwikkeling van de nalatenschap van [naam 4] het aan [gedaagde ] toekomende deel in de nalatenschap van [naam 1] te betrekken, terwijl het juist tot de zorg van een goed executeur behoort dat hij bij de uitoefening van zijn taak met alle schuldeisers rekening houdt. [eiser] had volgens de kantonrechter moeten kunnen weten dat sprake zou kunnen zijn van een vordering van de kleinkinderen van [naam 3] op de nalatenschap van [naam 4] .

Bij de beoordeling van de vraag of [eiser] als executeur onrechtmatig heeft gehandeld in de zin van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (BW), strekt het hof tot uitgangspunt dat een executeur bij de uitoefening van zijn taak zorgvuldig te werk moet gaan en de zorg van een goed executeur moet betrachten (HR 21 november 2008, ECLI:NL:HR:2008:BD5985). [eiser] diende als executeur de schulden van de nalatenschap van [naam 4] te inventariseren en deze, zo mogelijk, uit die nalatenschap te voldoen, alvorens de nalatenschap aan de erfgenamen ter beschikking te stellen ter verdeling. Dit volgt uit artikel 4:144 lid 1 BW. Daarbij moest [eiser] nauwgezet en met inzet te werk gaan. Vast staat dat [eiser] de aan [gedaagde ] toekomende vordering wegens de schuld van [naam 4] aan de moeder van [gedaagde ] ten onrechte niet uit de nalatenschap van [naam 4] heeft voldaan. In dit geding staat centraal de vraag of [gedaagde ] [eiser] hiervoor in persoon aansprakelijk kan houden. Daarvoor is nodig dat [eiser] van deze gang van zaken persoonlijk een verwijt kan worden gemaakt. Dit is het geval als hij met de betreffende schuld bekend was, dan wel daarmee in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs bekend had kunnen zijn en hij deze schuld desondanks niet uit de nalatenschap heeft voldaan, alvorens deze aan de erfgenamen ter beschikking te stellen voor de verdeling.

Het hof beschikt niet over het testament van [naam 4] , maar leidt uit de verklaring van erfrecht van 8 januari 2014 af dat [naam 4] in zijn testament tot erfgenamen tezamen en voor gelijke delen heeft benoemd: Stichting Koningin Wilhelmina Fonds voor de Nederlandse Kankerbestrijding, Nederlandse Hartstichting, Nierstichting Nederland, [eiser] , [naam 5] en Stichting Adamas Inloophuis. Verder heeft [naam 4] in zijn testament [eiser] benoemd tot executeur. Uit een brief van de zoon van [naam 5] aan de advocaat van [gedaagde ] van 1 augustus 2019 blijkt voorts dat [naam 4] een uitsluiting in zijn testament had opgenomen waarin hij de afstammelingen van [naam 1] uitdrukkelijk heeft uitgesloten als erfgenaam in zijn nalatenschap. Dit blijkt ook uit een brief van 10 oktober 2014 van het notariskantoor aan [gedaagde ] ; daarin wordt geschreven dat de informatie die [eiser] aan hem heeft verstrekt correct is en dat uit het testament van [naam 4] blijkt dat het diens wens was dat de afstammelingen van [naam 1] , onder wie [gedaagde ] , niets uit zijn nalatenschap zouden verkrijgen.

Tussen partijen staat vast dat [eiser] niet bekend was met de vordering van [gedaagde ] . Ter beoordeling ligt voor of [eiser] in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs bekend had moeten zijn met deze vordering. [gedaagde ] stelt in dit verband dat [eiser] nader onderzoek had moeten doen naar de vordering van [gedaagde ] op de nalatenschap, aangezien [gedaagde ] zich bij gelegenheid van de uitvaart van [naam 4] in 2013 aan [eiser] heeft voorgesteld als kleinzoon van [naam 4] en hem zijn hulp heeft aangeboden bij de afwikkeling van de nalatenschap. [eiser] heeft hetgeen [gedaagde ] heeft gesteld omtrent de ontmoeting met [eiser] niet betwist zodat het hof daarvan uitgaat. Deze mededeling van [gedaagde ] aan [eiser] bracht in de gegeven omstandigheden evenwel niet mee dat [eiser] eigener beweging nader onderzoek had moeten doen naar de vordering van [gedaagde ] . Het hof licht dat als volgt toe. [eiser] was executeur van de nalatenschap van [naam 4] . [gedaagde ] stamt niet van [naam 4] af. In het testament van [naam 4] zijn de erfgenamen duidelijk vermeld en is tevens uitdrukkelijk bepaald dat de afstammelingen van [naam 1] (onder wie [gedaagde ] ) zijn onterfd. Uit het testament noch uit de verklaring van erfrecht kon [eiser] dus afleiden dat [gedaagde ] nog een vordering op de nalatenschap had. Gesteld noch gebleken is dat de notaris tijdens de executele aan [eiser] heeft medegedeeld dat er een vordering op de nalatenschap van [naam 4] kon zijn wegens de nalatenschap van [naam 3], de vooroverleden echtgenote van [naam 4] . Ook is gesteld noch gebleken dat [eiser] toen kon beschikken over het testament van [naam 3] . Hierom kan [eiser] , na de mededeling van [gedaagde ] tijdens de uitvaart van [naam 4] , in redelijkheid niet worden verweten geen nader onderzoek te hebben gedaan naar het bestaan van de vordering van [gedaagde ] . Dat geldt temeer omdat [eiser] niet een professionele erfrechtelijke achtergrond heeft of anderszins noemenswaardige ervaring heeft.

Gesteld noch gebleken is dat [gedaagde ] voor juni 2014/juli 2014 (het moment waarop [eiser] zijn taak en beheer als executeur had afgerond) zich jegens de executeur heeft beroepen op het hem, [gedaagde ] , toekomende vorderingsrecht. Dat [gedaagde ] zich bij brieven van 28 augustus 2014 en van 4 oktober 2014 heeft beroepen op een vorderingsrecht (waarbij hij zich ten onrechte heeft gepresenteerd als erfgenaam respectievelijk legitimaris) kan geen rol spelen bij de vraag of [eiser] als executeur zorgvuldig heeft gehandeld; de executele was toen immers al geëindigd. Overigens heeft [eiser] na ontvangst van de brieven informatie ingewonnen bij het notariskantoor dan wel [gedaagde ] naar het notariskantoor doorverwezen.

Het hof concludeert dat niet kan worden geoordeeld dat [eiser] in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs met het vorderingsrecht van [gedaagde ] bekend had moeten zijn en dat derhalve evenmin kan worden geoordeeld dat [eiser] door deze schuld niet uit de nalatenschap te hebben voldaan voordat hij deze aan de erfgenamen ter beschikking stelde, bij de uitoefening van zijn taak als executeur onzorgvuldig te werk is gegaan. Het voor de persoonlijke aansprakelijkheid van [eiser] vereiste verwijt ontbreekt dus. Het betoog van [gedaagde ] dat ook het Bureau Nalatenschappen van mening is dat [eiser] steken heeft laten vallen in zijn hoedanigheid als executeur, maakt dit niet anders. Hieruit kan immers niet worden opgemaakt dat en waarom [eiser] persoonlijk een verwijt kan worden gemaakt.

Volledigheidshalve overweegt het hof dat, ook als ervan wordt uitgegaan dat de notaris, die de verklaring van erfrecht had opgesteld, [eiser] op de mogelijkheid van erfrechtelijke vorderingen zoals die van [gedaagde ] had moeten wijzen, en dat de notaris in zoverre een fout heeft gemaakt, de notaris in dit verband niet geldt als een door [eiser] ten behoeve van de uitvoering van de executele ingeschakelde hulppersoon, nog daargelaten de vraag of [eiser] voor een fout van de notaris in privé aansprakelijk kan worden gehouden.

[gedaagde ] heeft nog een bewijsaanbod gedaan. Dit in algemene bewoordingen geformuleerde bewijsaanbod is onvoldoende concreet en gespecificeerd en voldoet dus niet aan de eisen die daarvoor in hoger beroep gelden. Alleen al om die reden passeert het hof dit bewijsaanbod.

Dat betekent dat het hof het vonnis waarvan beroep zal vernietigen en de vordering van [gedaagde ] alsnog zal afwijzen. [gedaagde ] heeft geen afzonderlijk verweer gevoerd tegen de vordering van [eiser] in hoger beroep dat [gedaagde ] aan hem dient terug te betalen wat hij heeft ontvangen uit hoofde van het bestreden vonnis, te vermeerderen met de wettelijke rente. Het hof zal deze vordering dan ook toewijzen. De overige grieven van [eiser] behoeven geen bespreking meer.

[gedaagde ] zal als in het ongelijk gestelde partij worden verwezen in de kosten van het geding in het geding in beide instanties.