Gerechtshof Amsterdam 28-01-2025, ECLI:NL:GHAMS:2025:214

De zaak gaat over het uitspreken van de echtscheiding tussen partijen.

De rechtbank Amsterdam (hierna: de rechtbank) heeft op 15 mei 2024 op verzoek van de man onder meer de echtscheiding tussen partijen uitgesproken (hierna: de bestreden beschikking). De vrouw is het daar niet mee eens en vindt dat het huwelijk van partijen niet duurzaam is ontwricht. De man is het wel eens met de bestreden beschikking.

De vrouw is op 15 augustus 2024 in hoger beroep gekomen van een gedeelte van de bestreden beschikking.

De man heeft op 22 oktober 2024 een verweerschrift ingediend.

De zitting heeft op 16 januari 2025 plaatsgevonden. Daarbij waren aanwezig:

- de vrouw, bijgestaan door haar advocaat,

- de man, bijgestaan door zijn advocaat.

De vrouw en de man zijn met elkaar gehuwd [in] 2004 te [plaats A] . Partijen hebben de Nederlandse en de Marokkaanse nationaliteit.

De minderjarige kinderen van partijen zijn:

- [minderjarige 1] , geboren [in] 2008 te [plaats A] ,

- [minderjarige 2] , geboren [in] 2009 te [plaats A] ,

- [minderjarige 3] , geboren [in] 2010 te [plaats A] .

De rechtbank heeft in de bestreden beschikking, voor zover hier van belang, op verzoek van de man, de echtscheiding tussen partijen uitgesproken en de behandeling van de verzochte nevenvoorzieningen aangehouden.

De vrouw verzoekt, met vernietiging van de bestreden beschikking in zoverre, primair het verzoek van de man om de echtscheiding uit te spreken, niet-ontvankelijk te verklaren en subsidiair dit verzoek af te wijzen.

Op grond van artikel 1:151 BW kan de echtscheiding op verzoek van één der echtgenoten worden uitgesproken, indien het huwelijk duurzaam is ontwricht. Een huwelijk is duurzaam ontwricht indien de voortzetting van de samenleving ondraaglijk is geworden en geen uitzicht bestaat op herstel van enigszins behoorlijke echtelijke verhoudingen. Indien een echtgenoot gemotiveerd stelt en daarbij volhardt dat hij niet meer met zijn echtgenoot kan samenleven, zal dit voor de rechter vrijwel altijd een beslissende aanwijzing zijn dat het huwelijk duurzaam is ontwricht waardoor aan (verdere) bewijslevering niet meer wordt toegekomen.

De vrouw voert aan dat gelet op haar geloofsovertuiging een echtscheiding niet tot de mogelijkheden behoort. De vrouw begreep tijdens de zitting bij de rechtbank niet wat het tussentijds uitspreken van de echtscheiding inhield, en haar advocaat heeft na de mondelinge behandeling bij de rechtbank nog een verzoek ingediend om de echtscheiding (nog) niet uit te spreken. Zij heeft na de zitting bij de rechtbank contact gehad met een Imam die haar duidelijk heeft gemaakt dat zij voor de Islam niet kan scheiden alvorens alles te hebben geprobeerd om haar huwelijk te redden. Zij is van mening dat zij er nog niet alles aan heeft gedaan om het huwelijk te redden, en dat partijen hun huwelijk nog kunnen redden. Mediation of relatietherapie is volgens haar nog mogelijk om tot verzoening te komen. Zij kan daarom niet langer achter haar aanvankelijke instemming met het uitspreken van de echtscheiding staan. De redenering van de rechtbank dat een godsdienstige overtuiging onvoldoende is om geen echtscheiding uit te spreken, is te kort door de bocht. Partijen wonen weliswaar niet meer in dezelfde echtelijke woning, maar zijn momenteel nog steeds afhankelijk van elkaar, in die zin dat zij elkaar nog moeten onderhouden. Volgens de vrouw is het huwelijk niet duurzaam ontwricht. De rechtbank heeft de man ten onrechte ontvankelijk verklaard in zijn verzoek om de echtscheiding tussen partijen uit te spreken en dit verzoek is ten onrechte toegewezen.

Het hof ziet in hetgeen de man heeft aangevoerd geen aanleiding om de vrouw niet te ontvangen in haar hoger beroep. Bij de rechtbank heeft de vrouw zich aanvankelijk niet verweerd tegen het eenzijdige verzoek tot echtscheiding van de man. Ook is zij ter zitting akkoord gegaan met het uitspreken van de echtscheiding voordat de rechtbank tot verdere behandeling van de nevenvoorzieningen overgaat. Acht dagen na de zitting (bij bericht van 10 april 2024), en ruim vóór de bestreden beschikking, is de vrouw op haar standpunt teruggekomen en heeft zij alsnog bezwaar tegen de echtscheiding gemaakt. Dit heeft voor de rechtbank niet geleid tot heropening van de behandeling, waarna de vrouw zich genoodzaakt zag om haar bezwaar tegen de echtscheiding aan de appelrechter voor te leggen. Deze situatie is niet gelijk te stellen aan de situatie waarin iemand hoger beroep instelt tegen een op eigen verzoek verkregen beslissing. Naar het oordeel van het hof kan de vrouw onder de geschetste omstandigheden niet haar recht worden ontzegd om de echtscheiding in hoger beroep te laten toetsen, van misbruik van dit recht is het hof onvoldoende gebleken.

Het hof heeft vastgesteld dat de man in hoger beroep nadrukkelijk volhardt in zijn wens tot echtscheiding. Dat volgt uit het verweerschrift in hoger beroep en de verklaring van de man ter zitting in hoger beroep. De man persisteert bij zijn stelling dat het huwelijk duurzaam is ontwricht. Bovendien staat vast dat partijen niet meer samenwonen sinds 2022 en de communicatie tussen hen zeer slecht is. Voldoende aannemelijk is daarom dat er geen uitzicht was en is op herstel van behoorlijke echtelijke verhoudingen. De omstandigheid dat partijen nog (financieel) van elkaar afhankelijk zijn en de wegen van (Islamitische) mediation of relatietherapie nog niet hadden of hebben onderzocht, maakt het vorenstaande niet anders, nu dit geen op de wet gegronde belemmeringen zijn voor het uitspreken van de echtscheiding. Bovendien is ter zitting in hoger beroep gebleken dat de vrouw zelf sinds de procedure bij de rechtbank geen pogingen heeft ondernomen om een verzoening met de man tot stand te brengen en heeft de man verklaard dat hij daar ook geenszins voor openstaat. Gelet op het voorgaande is de rechtbank naar het oordeel van het hof op goede gronden tot het oordeel gekomen dat sprake is van duurzame ontwrichting van het huwelijk van partijen. Het hof zal de bestreden beschikking op dit punt bekrachtigen.

Hoewel een compensatie van kosten in echtscheidingszaken gebruikelijk is, ziet het hof aanleiding om de vrouw, als de in het ongelijk gestelde partij, te veroordelen in de kosten van de procedure in hoger beroep. Het hof overweegt daartoe dat de vrouw deze kosten nodeloos heeft veroorzaakt door, zonder steekhoudende grief, in hoger beroep te gaan tegen de door de rechtbank uitgesproken echtscheiding. De rechtbank heeft geoordeeld dat het huwelijk duurzaam was ontwricht op grond van de in de bestreden beschikking genoemde feiten en omstandigheden, die de vrouw in hoger beroep niet heeft bestreden. De vrouw heeft in hoger beroep enkel herhaald dat er volgens haar uitzicht bestaat op herstel van de echtelijke verhoudingen door het aangaan van mediation of relatietherapie, maar ter zitting heeft het hof vastgesteld dat zij geen enkel initiatief hiertoe heeft genomen. Gelet hierop en gelet op de vaste jurisprudentie over de aanname van ‘een toestand van duurzame ontwrichting’ stond daarmee op voorhand vast dat een hoger beroep tegen de door de rechtbank uitgesproken echtscheiding zo goed als kansloos was. De vrouw had er dan ook op bedacht moeten zijn dat dit hoger beroep enkel zou kunnen leiden tot een bekrachtiging van de bestreden beschikking.

Dit leidt tot de volgende beslissing.