Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 13-02-2025, ECLI:NL:GHARL:2025:732

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het beroepschrift met producties, ingekomen op 20 augustus 2024;

- het verweerschrift met producties;

- een bericht van mr. Beerentsen van 23 december 2024 met een productie, en

- een bericht van mr. Beeker van 2 januari 2025 met producties.

De mondelinge behandeling heeft op 14 januari 2025 plaatsgevonden. Aanwezig waren:

- de moeder, bijgestaan door haar advocaat, en

- de vader, bijgestaan door zijn advocaat.

De moeder en de vader zijn de ouders van:

- [de minderjarige1] , geboren [in] 2020 te [woonplaats2] , en

- [de minderjarige2] , geboren [in] 2021 te [woonplaats2] .

De ouders zijn gezamenlijk belast met het gezag over [de minderjarige1] en [de minderjarige2] . De kinderen staan ingeschreven op het adres van de moeder.

Tussen de ouders is in geschil de wijziging van de geslachtsnaam van [de minderjarige1] en [de minderjarige2] . Bij de bestreden beschikking is de moeder niet-ontvankelijk in haar verzoek verklaard. De moeder is in hoger beroep gekomen van de bestreden beschikking en verzoekt deze beschikking te vernietigen en, opnieuw rechtdoende, vervangende toestemming te verlenen dan wel om een aanvulling van c.q. een herstel van een fout in een reeds bestaande geslachtsnaam om zodoende de geslachtsnaam van [de minderjarige1] en [de minderjarige2] te wijzigen naar ‘ [verzoekster/verweerder] ’.

De vader voert verweer en hij verzoekt het hof de bestreden beschikking te bekrachtigen en hiermee het verzoek van de moeder niet-ontvankelijk te verklaren. Daarnaast verzoekt de vader dat het hof de vrouw zal veroordelen in de proceskosten in hoger beroep.

de ouders verklaren gezamenlijk dat de kinderen een geslachtsnaam behoren te krijgen die bestaat uit een combinatie van de geslachtsnamen van beide ouders in een door hen eensluidend gekozen volgorde;

het oudste kind dat in familierechtelijke betrekking tot beide ouders staat, is geboren op of na 1 januari 2016 en voor het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet, en

de verklaring betreft alle kinderen van dezelfde ouders.

De moeder stelt dat de rechtbank haar in haar verzoek ontvankelijk had moeten verklaren. De rechtbank verwijst ten onrechte naar de vangnetfunctie van de wet bij het ontbreken van een eensluidende naamkeuze van de beide ouders. Deze vangnetfunctie houdt in dat het eerstgeboren kind altijd een achternaam zal hebben als beide ouders het niet eens worden over de te kiezen achternaam. Anders dan de rechtbank overweegt, heeft de wetgever niet bewust afgezien van het creëren van een mogelijkheid om geschillen over de geslachtsnaamkeuze aan de rechter voor te leggen. In de wet staat namelijk niet dat dergelijke geschillen niet aan de rechter kunnen worden voorgelegd. Dit maakt dat vervangende toestemming aan de rechter kan worden gevraagd. Geschillen over een dubbele achternaam zijn immers niet uitgesloten van de geschillenbeslechting zoals omschreven in artikel 1:253a BW, aldus de moeder. Bovendien hebben [de minderjarige1] en [de minderjarige2] belang bij een dubbele achternaam en heeft de vader geen enkel belang om dit tegen te houden. Het sluit aan bij de feitelijke situatie, met de moeder als verzorgende ouder, het is onderdeel van de identiteit van de kinderen en maakt het ook duidelijk voor de buitenwereld.

De vader voert aan dat de rechtbank terecht de moeder niet ontvankelijk heeft verklaard in haar verzoek. Er is geen mogelijkheid om een dergelijk geschil voor te leggen aan de rechter, nu de wetgever bewust heeft afgezien van de mogelijkheid om geschillen over de geslachtsnaam aan een rechter voor te leggen. De vader verwijst naar jurisprudentie en stelt dat in de situatie dat geen overeenstemming tussen ouders is bereikt over het wijzigen van de geslachtsnaam van de kinderen, dit geen gezagsgeschil oplevert in de zin van artikel 1:253a BW. De moeder zal dan ook niet-ontvankelijk moeten worden verklaard in haar verzoek, aldus de vader. Inhoudelijk is de vader van mening dat een dubbele achternaam niet in het belang is van de kinderen.

Het hof is, met de rechtbank, van oordeel dat de moeder niet-ontvankelijk is in haar verzoek. Het hof neemt de overwegingen van de rechtbank over en maakt deze tot de zijne. Het hof voegt hier nog het volgende aan toe.

De moeder heeft haar verzoek gegrond op artikel 1:253a BW en de WIGG. In de wettekst van de WIGG wordt gesproken over “de ouders”. De wetgever heeft de mogelijkheid om het kind een gecombineerde geslachtsnaam te laten verkrijgen aan alle juridisch ouders gegeven en niet enkel aan ouders die met het gezag zijn belast. Ook een ouder zonder gezag heeft de mogelijkheid om samen met de andere ouder voor een gecombineerde geslachtsnaam van hun kind te kiezen. Dit sluit aan op de reeds voor 1 januari 2024 bestaande wettelijke regels over de keuze voor een geslachtsnaam in het geval een kind twee ouders heeft en bij aangifte van geboorte, bij erkenning of bij adoptie het kind een geslachtsnaam moet worden gegeven. Het kind een gecombineerde geslachtsnaam laten verkrijgen is een onderwerp dat in principe gekoppeld is aan het zijn van juridisch ouder. Het is dan ook geen gezagsbeslissing, maar een door de wetgever aan ouders gegeven recht tot het doen van een naamskeuze. Het feit dat de ouders geen overeenstemming hebben over de vraag of de naam van [de minderjarige1] en [de minderjarige2] moet worden gewijzigd in een gecombineerde geslachtsnaam op grond van de overgangsregeling van de WIGG, betreft daarom geen geschil omtrent het ouderlijk gezag en valt daarmee niet binnen de reikwijdte van artikel 1:253a BW. Dat blijkt ook uit het feit, dat de moeder de vader bij de erkenning van [de minderjarige1] toestemming heeft gegeven om haar de geslachtsnaam van de vader te geven, ook al hadden de ouders op dat moment nog geen gezamenlijk gezag over haar. Als de moeder haar toestemming tot die naamskeuze had geweigerd, stond voor de vader ook geen gang naar de rechter open en had [de minderjarige1] van rechtswege, op grond van de vangnetnorm, de geslachtsnaam van de moeder gekregen.

Het hof wijst de moeder erop dat zij reeds bij de erkenning van het toen nog ongeboren kind op 21 juli 2020 gebruik heeft gemaakt van de wettelijke mogelijkheid om gezamenlijk met de vader een keuze uit te brengen voor de geslachtsnaam van [de minderjarige1] (waardoor [de minderjarige2] bij zijn geboorte dezelfde achternaam heeft gekregen). Zij hebben toen gezamenlijk gekozen voor de geslachtsnaam van de vader. Voor zover de moeder bedoeld heeft te stellen dat zij geen keuze had om [de minderjarige1] haar geslachtsnaam te geven, is dat onjuist. Sterker nog, als de ouders geen keuze hadden uitgebracht, of als de moeder haar toestemming had geweigerd voor de geslachtsnaam van de vader, had de vangnetnorm ervoor gezorgd dat [de minderjarige1] vanaf haar geboorte de geslachtsnaam van de moeder had gekregen. Het belang van de kinderen is dat zij een geslachtsnaam hebben waarmee zij zich kunnen identificeren in het dagelijks leven. Zij zijn geboren in een gezin waarin is gekozen voor de geslachtsnaam [verweerder] . Dat de moeder, nu de ouders uit elkaar zijn, vindt dat het voor de kinderen beter voor hun maatschappelijke positie is als zij – zo begrijpt het hof – ook een Nederlands klinkende achternaam hebben, maakt dit niet anders. Van enige strijd met het belang van de kinderen is naar het oordeel van het hof niet gebleken.

Uit het voorgaande volgt dat de juridische grondslag ontbreekt voor het verzoek van de moeder tot het verlenen van vervangende toestemming voor het wijzigen van de geslachtsnaam van [de minderjarige1] en [de minderjarige2] in een gecombineerde geslachtsnaam. De grieven van de moeder falen derhalve en het hof zal de moeder dan ook niet-ontvankelijk verklaren in haar verzoek.

De vader verzoekt om de moeder te veroordelen in de proceskosten. Gelet op de bestaande jurisprudentie is het indienden van een hoger beroep onredelijk en onnodig. Door het aanbrengen van de zaak in hoger beroep is er sprake van het nodeloos in rechte betrekken van de vader.