[geïntimeerde] was de partner van [erflater] (hierna: erflater). Erflater was de vader van [appellante] en van haar zus [de zus] . Erflater is op 30 oktober 2020 in een ziekenhuis in Frankrijk overleden. Hij woonde al enige jaren in Frankrijk en heeft zich in 2019 laten uitschrijven uit het GBA in Nederland. Datzelfde geldt voor [geïntimeerde] . [geïntimeerde] en erflater woonden in een molen te [woonplaats2] (Frankrijk). Deze molen was eigendom van erflater.

Uit het testament van erflater volgt dat hij [appellante] en [de zus] tot zijn enige erfgenamen heeft benoemd, elk voor een gelijk deel. Zij hebben deze nalatenschap zuiver aanvaard. Op deze nalatenschap is Nederlands erfrecht van toepassing, waarbij de erfbelasting in Frankrijk moest worden voldaan. Er is geen executeur benoemd.

Inzet van deze procedure zijn twee vorderingen van [geïntimeerde] die zij tegen [appellante] en [de zus] heeft ingesteld. De eerste vordering (ook wel vordering I) ziet op een schuldbekentenis die erflater enkele dagen voor zijn overlijden heeft ondertekend. In deze schuldbekentenis erkent erflater een bedrag van € 78.465, - aan [geïntimeerde] schuldig te zijn. Over het schuldig erkende bedrag is een rente van 1% per jaar verschuldigd. Aflossing van deze schuld diende (onder andere) bij overlijden van erflater te gebeuren.

De andere vordering (ook wel vordering II) van [geïntimeerde] op [appellante] en [de zus] ziet op een vergoeding voor de periode dat [geïntimeerde] niet in de molen mocht blijven wonen, terwijl haar zou zijn toegezegd dat zij daar nog twee jaar (na het overlijden van erflater) mocht blijven wonen. Voor iedere maand binnen die twee jaar waarin zij niet meer in de woning mocht wonen vordert [geïntimeerde] een bedrag van € 800. In het totaal bedraagt deze vordering € 11.200, -.

Zowel [appellante] als [geïntimeerde] zijn tegen dit vonnis in hoger beroep gekomen. De bedoeling van het hoger beroep van [appellante] is dat het hof vordering I alsnog afwijst. De bedoeling van het hoger beroep van [geïntimeerde] is dat het hof vordering I en II alsnog (volledig) toewijst. Het (principale) beroep van [appellante] slaagt niet. Het (incidentele) beroep van [geïntimeerde] slaagt grotendeels.

Daarvoor geldt het volgende.

Ontvankelijkheid

Toepasselijk recht

De rechtbank heeft het geschil beoordeeld naar Nederlands recht. Volgens de rechtbank is op de materiële rechtsverhouding Nederlands recht van toepassing, nu bij gebreke van een rechtskeuze de gestelde geldleningsovereenkomst tussen [geïntimeerde] en erflater het nauwst is verbonden met Nederland. Datzelfde oordeelt de rechtbank over vordering II.

Hiertegen komt [appellante] op met grief I in het principaal beroep. Naar de mening van [appellante] is op beide vorderingen Frans recht van toepassing als het recht van de gewone verblijfplaats van [geïntimeerde] en erflater. Van een kennelijk nauwere band met Nederland is, anders dan de rechtbank heeft beslist, geen sprake.

Op grond van het bepaalde in artikel 4 lid 2 van Verordening 593/2008 (hierna: Rome I) ² geldt dat beide overeenkomsten worden beheerst door het recht van het land waar degene die de voor die overeenkomst kenmerkende prestatie moet verrichten haar gewone verblijfplaats heeft. De kenmerkende prestant bij een geldleningsovereenkomst is degene die het geld uitleent. In dit geval is dat [geïntimeerde] , die haar gewone verblijfplaats ten tijde van de totstandkoming van de overeenkomst (oktober 2020) in Frankrijk had. Deze overeenkomst is echter, alle omstandigheden in aanmerking genomen, kennelijk nauwer verbonden met Nederland. Dit volgt onder meer uit het feit dat zowel [geïntimeerde] als erflater de Nederlandse nationaliteit hadden/hebben, de overeenkomst in het Nederlands is opgesteld, de terugbetaling van het uitgeleende geld op een Nederlandse bankrekening diende te geschieden en de onderliggende betalingen, waarop de hoofdsom van de lening is gebaseerd, grotendeels plaatsvonden via Nederlandse bankrekeningen. Daar komt bij dat op de nalatenschap Nederlands recht van toepassing is verklaard. Deze feiten en omstandigheden, in onderlinge samenhang bezien, duiden op een kennelijk nauwere band (in de zin van het bepaalde in artikel 4 lid 3 Rome I) met Nederland dan met Frankrijk.

Dit betekent dat de beoordeling van vordering I naar Nederlands recht dient plaats te vinden.

Ten aanzien van vordering II, die [geïntimeerde] baseert op de e-mail van [appellante] van 2 maart 2021, geldt dat de kenmerkende prestant [appellante] is, als degene die de gestelde toezegging heeft gedaan dat [geïntimeerde] tot oktober 2022 in de molen mag blijven wonen, dan wel dat [geïntimeerde] een vergoeding krijgt van maximaal € 800,- per maand voor iedere maand waarin zij de molen eerder dient te verlaten. Op grond van artikel 4 lid 2 Rome I is Nederland als land waar [appellante] haar gewone verblijfplaats heeft, bepalend en is aldus ook op vordering II Nederlands recht van toepassing.

Grief I in het principaal beroep faalt.

Geldigheid schuldbekentenis

Op 20 juni 2021 heeft de advocaat van [appellante] en [de zus] de buitengerechtelijke vernietiging van de schuldbekentenis ingeroepen vanwege het niet overeenstemmen van wil en verklaring van erflater, althans vanwege dwaling en misbruik van omstandigheden. Ter afwering van vordering I hebben [appellante] en [de zus] zich in deze procedure op die vernietiging beroepen.

De rechtbank heeft in haar vonnis (rov. 4.8 tot en met 4.16) geoordeeld dat de schuldbekentenis niet rechtsgeldig is vernietigd omdat de gronden die daarvoor door [appellante] en [de zus] zijn aangevoerd geen doel treffen.

Met grief II en III komt [appellante] daartegen op. In de toelichting op grief II voert [appellante] onder meer aan dat er wel degelijk sprake is van misbruik van omstandigheden bij de totstandkoming van de schuldbekentenis en in de toelichting op grief III dat er wel degelijk sprake is van dwaling.

Deze grieven falen. Met de rechtbank (in rov. 4.8 tot en met 4.16) is het hof van oordeel dat niet is komen vast te staan dat erflater op 25 oktober 2020 in een abnormale geestestoestand verkeerde en dat [geïntimeerde] zich dat realiseerde, of diende te realiseren, en om die reden erflater had behoren te weerhouden van het ondertekenen van de schuldbekentenis. Het hof maakt dit oordeel van de rechtbank tot het zijne en voegt daaraan het volgende toe. In het licht van de gemotiveerde betwisting daarvan door [geïntimeerde] , is niet komen vast te staan dat er sprake is geweest van een noodtoestand of afhankelijkheid bij erflater. Dat hij voor zijn verzorging op dat moment afhankelijk zou zijn geweest van [geïntimeerde] is onjuist: erflater lag in het ziekenhuis en werd daar verzorgd.

Dat [geïntimeerde] erflater verkeerd heeft geïnformeerd waardoor er sprake zou zijn van dwaling aan zijn zijde en dat hij zonder die inlichting de overeenkomst niet zou hebben gesloten, is in het licht van de gemotiveerde betwisting daarvan, evenmin komen vast te staan.

Dat erflater schulden had bij [geïntimeerde] is door [appellante] en [de zus] ook erkend, onder andere waar het de financiering van de keuken in de molen betrof. Dat de hoogte van de schuld en de daarop gebaseerde schuldbekentenis mogelijk niet (volledig) zouden kloppen, doet daaraan niet af. De hoogte van het schuldig erkende en het aan [geïntimeerde] toekomende bedrag worden hierna beoordeeld.

Verschuldigd bedrag

Grief 1 en 2 in het incidenteel beroep slagen. Uit de ondertekende schuldbekentenis in combinatie met de bankafschriften en facturen die door [geïntimeerde] zijn overgelegd, volgt voldoende dat erflater aan [geïntimeerde] bedragen was verschuldigd. Dat wordt bovendien bevestigd door de erkenning van in ieder geval [de zus] dat erflater een schuld had aan [geïntimeerde] en de geluidsopnamen van het gesprek tussen [geïntimeerde] en [appellante] .

Het is niet nodig dat elk onderdeel van de hoofdsom van € 78.465, - wordt onderbouwd door een corresponderend bankafschrift of factuur. Evenmin is nodig dat per betaling het oogmerk moet worden vastgesteld dat het betreffende bedrag zou worden terugbetaald. Voldoende is dat uit de bankafschriften en facturen volgt dat [geïntimeerde] met grote regelmaat betalingen heeft gedaan ten behoeve van erflater. In combinatie met de schuldbekentenis zelf waarin het totaal verschuldigde bedrag van € 78.465, - is opgenomen, de erkenning en de geluidsopnamen, staat daarmee voldoende vast dat dit het bedrag is dat erflater aan [geïntimeerde] was verschuldigd en waarvoor hij de schuldbekentenis heeft getekend op 25 oktober 2020. Eerst op die datum zijn tussen partijen afspraken gemaakt over het tijdstip waarop deze lening opeisbaar zou worden. Daarop stuit ook het beroep op verjaring dat [appellante] in hoger beroep heeft gedaan, af.

Nu het hof oordeelt dat voldoende vaststaat dat dat € 78.465, - het bedrag is dat erflater aan [geïntimeerde] was verschuldigd en waarvoor hij de schuldbekentenis heeft getekend op 25 oktober 2020, is de discussie tussen partijen over de kosten van de huishouding en de vraag voor wie de auto’s zijn aangeschaft, niet meer van belang. Ten overvloede merkt het hof daarover nog het volgende op.

Dat de door [geïntimeerde] betaalde bedragen zien op kosten van de gemeenschappelijke huishouding (en niet kunnen worden aangemerkt als lening), zoals [appellante] heeft betoogd, is in het licht van de gemotiveerde betwisting daarvan door [geïntimeerde] , door [appellante] onvoldoende onderbouwd. [geïntimeerde] heeft aangegeven dat de gemeenschappelijke huishoudelijke kosten in eerste instantie werden voldaan uit een fysiek potje van erflater en haar en later (ook) vanaf hun gezamenlijke rekening en dat de geleende bedragen alleen uitgaven ten behoeve van erflater of de molen van erflater betroffen. Daarop stuit ook grief III in het principaal beroep af voorzover daarmee wordt betoogd dat de aanschaf van twee auto’s niet ten behoeve van erflater is geweest.

Uit het voorgaande volgt dat grief IV in het principaal beroep faalt.

Vordering II

De rechtbank heeft vordering II (die betrekking heeft op de vergoeding die [geïntimeerde] vordert in verband met het vroegtijdig moeten verlaten van de molen) afgewezen. Volgens de rechtbank is niet komen vast te staan dat [geïntimeerde] nog tot oktober 2022 in de molen mocht blijven wonen en heeft zij zich bovendien niet op die afspraak beroepen toen zij eind augustus 2021, na een sommatie daartoe van [appellante] en [de zus] , de molen moest verlaten.

[geïntimeerde] is met grief 4 van het incidenteel beroep hiertegen opgekomen en wijst onder andere op haar brief van 13 juli 2021 waarin zij zich tegen een vertrek uit de molen heeft verzet waarbij zij heeft verwezen naar de toezegging van 2 maart 2021.

Deze grief slaagt. In de e-mail van 2 maart 2021 doet [appellante] (mede namens [de zus] ) aan [geïntimeerde] een aanbod. Dat aanbod houdt in dat [geïntimeerde] hetzij tot oktober 2022 in de molen mag blijven wonen, hetzij een financiële tegemoetkoming van maximaal € 800,- per maand in de woonlasten zal ontvangen als zij de molen in verband met de overdracht daarvan eerder dient te verlaten. De enige voorwaarde die door [appellante] daarvoor is gesteld, is dat [geïntimeerde] (en de broer van erflater [de broer van erflater] ) haar medewerking aan de verkoop van de molen moet verlenen. Niet is gesteld dat zij dat niet heeft gedaan. Voor het overige bevat deze toezegging geen voorwaarden en is deze evenmin in een voorwaardelijke toon geformuleerd. De e-mail bevat een duidelijke toezegging van [appellante] , mede namens [de zus] , die weliswaar uit coulance wordt gedaan, maar dat doet aan de toezegging en de afdwingbaarheid daarvan niet af. Dat de e-mail is gericht aan [de broer van erflater] , de broer van erflater, die betrokken was bij de afhandeling van de nalatenschap, maakt het voorgaande evenmin anders. [de broer van erflater] heeft deze e-mail aan [appellante] geschreven. Na afstemming met [de zus] heeft deze het laten doorsturen aan [geïntimeerde] . [geïntimeerde] heeft het in de e-mail vervatte aanbod vervolgens aanvaard.

Anders dan de rechtbank heeft geoordeeld, heeft [geïntimeerde] wel degelijk gerefereerd aan deze toezegging toen zij in juli 2021 werd gesommeerd de molen eind augustus 2021 te verlaten.

Dit betekent dat [geïntimeerde] terecht aanspraak maakt op de in de e-mail van 2 maart 2021 genoemde maandelijkse tegemoetkoming in de woonlasten. [geïntimeerde] maakt aanspraak op de maximale vergoeding van 14 x € 800,-. Door [appellante] is niet betwist dat [geïntimeerde] de molen 14 maanden eerder dan oktober 2022 heeft moeten verlaten en evenmin dat [geïntimeerde] recht heeft op de maximale vergoeding van € 800,- per maand. Het hof zal daarom vordering II toewijzen zoals gevorderd, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 8 april 2022.

Toe te wijzen bedragen

Uit het voorgaande volgt dat vordering I voor een bedrag van (€ 78.465, - min € 5.000, -)

€ 73.465, - in hoofdsom vaststaat. Van de in hoger beroep vaststaande hoofdsom dient [appellante] € 36.732,50 te voldoen als erfgenaam die voor de helft aansprakelijk is. Voor meer dan dat is zij gezien de 50% waarvoor zij erfgenaam van erflater is, niet gehouden.

Daarmee krijgt [geïntimeerde] niet het gehele bedrag van de schuldbekentenis (min € 5.000, -) betaald, maar dat hangt samen met het feit dat zij geen principaal beroep heeft ingesteld tegen [de zus] voor haar deel in de afwijzing van een deel van vordering I (zie hierover onder 4.7)

Vordering II is ontstaan na het overlijden van erflater en valt niet in de nalatenschap. Deze vordering is gebaseerd op de e-mail van 2 maart 2021 van [appellante] . Zij is daarvoor eveneens bij helfte aansprakelijk en dus zal het hof vordering II voor 50% ten laste van [appellante] toewijzen. Dat betreft een bedrag van € 5.600, -.

Conclusie

Dit arrest is gewezen door mrs. S.M. Evers, H. Phaff en C.L. de Bel en is in tegenwoordigheid van de griffier in het openbaar uitgesproken op 11 maart 2025.