ABONNEER NU!

EN KRIJG TOEGANG TOT VAKKENNIS


Probeer de eerste maand GRATIS
Daarna slechts € 230 per jaar (excl. btw)

Rechtbank Den Haag 25-02-2025, ECLI:NL:RBDHA:2025:2546

Essentie (redactie)

Onderscheid tussen enerzijds uitlatingen waarin donor zich niet rechtstreeks tot de donorkinderen en/of hun ouders wendt en zich niet negatief uitlaat over de (opvoedkundige kwaliteiten van de) ouders of informatie deelt die raakt aan de persoonlijke levenssfeer van de donorkinderen en hun ouders en anderzijds uitlatingen waarin donor dat wel doet. Dergelijke uitlatingen zijn onrechtmatig, gezien eerder opgelegde verbod om nog als spermadonor op te treden en de afspraken met ontvangmoeders over op afstand blijven.


Datum publicatie25-02-2025
ZaaknummerC/09/676085 / KG ZA 24-1091
ProcedureKort geding
ZittingsplaatsDen Haag
RechtsgebiedenCiviel recht
TrefwoordenOverig; Social media in het familierecht;
Kinderen; Donorschap / draagmoederschap
Wetsverwijzingen

Inhoudsindicatie Rechtspraak.nl

Veroordeling spermadonor om zich te onthouden van uitlatingen in het openbaar over zijn donorkinderen en de ouders van die kinderen. Hij moet een aantal video’s van zijn YouTube-kanaal verwijderen waarin negatieve uitlatingen worden gedaan over de ouders die hebben meegewerkt aan een Netflixdocumentaire over de spermadonor. Ook video’s waarin het contact tussen hem en zijn donorkinderen en hun ouders aan de orde komt moeten worden verwijderd. Dat geldt ook voor video’s waarin wordt gesproken over het geestelijk welbevinden van donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk. Nieuwe video’s over deze onderwerpen mogen niet op het YouTubekanaal worden geplaatst. Uitlatingen in het openbaar over deze onderwerpen op andere wijze dan via video’s, zijn ook verboden. Dergelijke uitlatingen zijn, tegen de achtergrond van het eerder opgelegde verbod om nog als spermadonor op te treden en de afspraken die met de ontvangmoeders zijn gemaakt over het op afstand blijven van de donor ten opzichte van kind en ouders, onrechtmatig.

Volledige uitspraak


Rechtbank den haag

Team handel - voorzieningenrechter

zaak- / rolnummer: C/09/676085 / KG ZA 24-1091

Vonnis in kort geding van 25 februari 2025

in de zaak van

1STICHTING DONORKIND te Den Haag,

2. [eiseres] procederend voor zichzelf en in haar hoedanigheid van wettelijk vertegenwoordiger van de minderjarige [minderjarige] ,

eisers,

advocaat mr. L.M. van Schuylenburch te Amsterdam,

tegen:

[gedaagde] zonder vaste woon- of verblijfplaats in Nederland of daarbuiten,

gedaagde,

advocaat mr. K. Ripken te Den Haag.

De eisende partijen worden hierna gezamenlijk aangeduid als ‘de Stichting c.s.’ en ieder afzonderlijk als ‘de Stichting’ en ‘ [eiseres] ’. De gedaagde partij wordt hierna aangeduid als ‘ [gedaagde] ’.

1De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de conceptdagvaarding, met producties 1 tot en met 77;

- de conclusie van antwoord;

- de akte van de Stichting c.s. houdende overlegging producties 78 tot en met 90.

1.2.

[gedaagde] is op basis van de conceptdagvaarding vrijwillig verschenen ter zitting van de voorzieningenrechter van deze rechtbank van 28 januari 2025. Partijen hebben hun standpunten aan de hand van overgelegde pleitnotities toegelicht. Ter zitting is de zaak pro forma aangehouden tot 8 februari 2025 om partijen in de gelegenheid te stellen het geschil in onderling overleg te beëindigen. Bij bericht van 7 februari 2025 heeft mr. Van Schuylenburch mede namens mr. Ripken bericht dat partijen onderling niet tot een oplossing zijn gekomen en heeft zij verzocht vonnis te wijzen. Vonnis is vervolgens bepaald op vandaag.

2De feiten

Op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting wordt in dit geding van het volgende uitgegaan.

2.1.

[gedaagde] is sinds februari 2007 actief als spermadonor. [gedaagde] heeft zijn sperma zowel gedoneerd bij fertiliteitsklinieken in binnen- en buitenland als in de privésfeer na het leggen van contact via diverse social media kanalen/platforms in binnen- en buitenland. Op dit moment zijn met het door [gedaagde] gedoneerde sperma minimaal 550 kinderen verwekt.

2.2.

[gedaagde] is in 2011 een YouTube-kanaal gestart, waarop hij sinds medio 2011 ruim 700 video’s (voor het overgrote deel vlogs) over uiteenlopende onderwerpen heeft geplaatst.

2.3.

De Stichting is opgericht op 11 februari 2007. Blijkens artikel 2 lid 1 van haar statuten heeft de Stichting ten doel het behartigen van de belangen van donorkinderen en die van hun ouders, wensouders en donoren, voor zover de belangen van laatstgenoemden overeenkomen met die van de donorkinderen. Uit artikel 2 lid 2 van deze statuten volgt dat de Stichting haar doel in het kader van het algemeen belang onder meer tracht te verwezenlijken door het hanteren van verschillende (juridische) instrumenten, zoals het adviseren bij wet- en regelgeving, het voeren van klachtenprocedures, het betrokken zijn bij en voeren van juridische procedures, het stimuleren en bijdragen aan (wetenschappelijk) onderzoek, waarbij procedures en onderzoek onder meer zijn gericht op het voorkomen of beperken van misstanden en risico’s voor donorkinderen en hun ouders, wensouders en donoren.

2.4.

[eiseres] is in 2010 met [gedaagde] in contact gekomen via de website ‘ [website] ’. Tijdens hun eerste ontmoeting heeft [gedaagde] aan [eiseres] te kennen gegeven dat hij voor vijf gezinnen als spermadonor wilde fungeren. [eiseres] en [gedaagde] hebben een donorovereenkomst gesloten, waarin [eiseres] is aangeduid als ‘Partij A’ en [gedaagde] als ‘Partij B’. [gedaagde] heeft met andere wensouders vergelijkbare donorovereenkomsten gesloten. [gedaagde] heeft op grond van de met [eiseres] gesloten donorovereenkomst zijn sperma gedoneerd ten behoeve van kunstmatige (zelf)inseminatie. Dit heeft geresulteerd in de geboorte van [minderjarige] . [gedaagde] heeft in de donorovereenkomst – kort gezegd – afstand gedaan van al zijn ouderlijke rechten. In artikel 4 lid 3 en lid 4 van de donorovereenkomst is over contact tussen [gedaagde] en [minderjarige] het volgende bepaald:

2.5.

Bij vonnis van 28 april 2023 heeft de voorzieningenrechter van deze rechtbank [gedaagde] op vordering van de Stichting en de moeder van een donorkind op straffe van een dwangsom verboden om a) zijn sperma te doneren aan nieuwe wensouders, b) aan nieuwe wensouders te communiceren dat hij de wens of bereidheid heeft om sperma aan hen te doneren en c) online- en offline advertenties te plaatsen die zien op het doneren van sperma en lid te worden of te blijven van besloten en open groepen op sociale media, fora en andere online of offline platforms, die erop gericht zijn of als nevendoel hebben contact tussen donoren en wensouders tot stand te brengen. Daarnaast heeft de voorzieningenrechter [gedaagde] op straffe van een dwangsom bevolen a) de Stichting te voorzien van een schriftelijke verklaring, waarin hij mededeelt of hij nog aan meer fertiliteitsklinieken en instellingen heeft gedoneerd dan die reeds bij partijen bekend zijn en b) voor zover daarvan sprake is, een geanonimiseerde versie van dat kortgedingvonnis aan die klinieken en instellingen te sturen met daarbij – kort gezegd – het bericht dat het hem verboden is om zijn sperma te doneren en het verzoek om zijn gedoneerde sperma te vernietigen.

2.5.1.

De voorzieningenrechter heeft daartoe overwogen dat de inbreuk die met de toewijzing van het gevorderde wordt gemaakt op het door artikel 8 EVRM beschermde recht van [gedaagde] op eerbiediging van zijn privéleven wordt gerechtvaardigd door de zwaarwegende belangen van zowel de donorkinderen als hun ouders bij eerbiediging van hun privéleven. Daarbij heeft de voorzieningenrechter specifiek ten aanzien van de botsende grondrechten van [gedaagde] en de ouders in aanmerking genomen dat [gedaagde] velen van hen heeft misleid door hen c.q. de door hen bezochte fertiliteitsklinieken bewust verkeerd te informeren over het aantal kinderen dat hij als donor al had verwekt c.q. van plan was te verwekken, terwijl hij wist en in ieder geval had moeten weten dat die informatie doorslaggevend was voor de keuze van die ouders om hem als donor te kiezen. Daarmee handelt [gedaagde] onrechtmatig jegens de ouders, nu hun kinderen onbedoeld deel uitmaken van een enorm groot verwantschapsnetwerk, met alle negatieve psychosociale risico’s van dien. Ook de belangen van de donorkinderen bij toewijzing van de vorderingen wegen naar het oordeel van de voorzieningenrechter zwaarder dan het belang van [gedaagde] om zich als donor te kunnen blijven aanbieden. De voorzieningenrechter is tot dit oordeel gekomen vanwege het belang van de donorkinderen bij het voorkomen van verdere uitbreiding van het grote verwantschapsnetwerk, waarvan zij deel uitmaken. Daarbij heeft de voorzieningenrechter voldoende aannemelijk geacht dat dit grote verwantschapsnetwerk negatieve psychosociale gevolgen voor de donorkinderen in het leven roept, onder meer vanwege het verhoogde risico op incest/inteelt.

2.6.

In juli 2024 heeft Netflix een documentaire over het donorschap van [gedaagde] uitgebracht onder de naam ‘ [documentaire] ’. In deze documentaire komt een aantal ouders, waaronder [eiseres] , aan het woord. [gedaagde] heeft zijn medewerking aan deze documentaire onthouden. Na het verschijnen van deze documentaire heeft [gedaagde] zich door diverse nationale en internationale media laten interviewen en ook heeft hij een aantal video’s op zijn YouTube-kanaal geplaatst over deze documentaire, waarin hij onder meer reageert op de daarin door de betrokken ouders gedane uitlatingen.

2.7.

De Stichting c.s. heeft op 1 november 2024 de conceptdagvaarding aan [gedaagde] gestuurd. Daarbij heeft de Stichting c.s. [gedaagde] gesommeerd uiterlijk op 8 november 2024 kenbaar te maken of hij vrijwillig aan het gevorderde zal voldoen. [gedaagde] heeft in reactie op deze sommatiebrief te kennen gegeven dat hij een aantal (fragmenten van/zinnen uit) video’s van zijn YouTube-kanaal heeft verwijderd.

3Het geschil

3.1.

De Stichting c.s. vorderen na wijziging van eis – zakelijk weergegeven – bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

I. primair: [gedaagde] te gebieden zijn YouTube-kanaal binnen 48 uur definitief en wereldwijd te verwijderen en verwijderd te houden en [gedaagde] te verbieden de daarop geplaatste video’s of delen daarvan op enigerlei wijze te delen, te (doen) publiceren en/of te verspreiden;

subsidiair: [gedaagde] te gebieden alle video’s die hij vanaf juli 2021 op zijn YouTube-kanaal heeft geplaatst binnen 48 uur definitief en wereldwijd te verwijderen en verwijderd te houden en [gedaagde] te verbieden deze video’s of delen daarvan op enigerlei wijze te delen, te (doen) publiceren en/of te verspreiden;

meer subsidiair: [gedaagde] te gebieden binnen 48 uur de volgende video’s definitief en wereldwijd van zijn YouTube-kanaal te verwijderen:

a) de video’s waarin hij direct of indirect verwijst naar (donor-)kinderen en/of hun ouders/verzorgers;

b) de video’s waarin hij zich direct of indirect richt tot (donor-)kinderen en/of hun ouders/verzorgers;

c) de video’s die zijn bedoeld als opvoedadviezen, liefdes- en relatieadviezen en/of aanbevelingen met betrekking tot bepaalde levenswijzen/levensstijlen, die van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van een kind en waarvan ouders normaal gesproken onderling bepalen hoe zij een kind hierover opvoeden/adviseren c.q. hiermee in aanraking laten komen;

en [gedaagde] te verbieden deze video’s of delen daarvan op enigerlei wijze te delen, te (doen) publiceren en/of te verspreiden althans in goede justitie een voorziening te treffen;

II. [gedaagde] met onmiddellijke ingang te verbieden in woord of geschrift via welk medium dan ook publieke uitlatingen te doen:

a) over het donorschap en/of zijn rol als (massa)donor;

b) over de donorkinderen en/of hun ouders/verzorgers;

c) gericht aan de donorkinderen en/of hun ouders/verzorgers;

d) die bedoeld zijn als opvoedadviezen, liefdes- en relatieadviezen en/of aanbevelingen met betrekking tot bepaalde levenswijzen/levensstijlen, die van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van een kind en waarvan ouders normaal gesproken onderling bepalen hoe zij een kind hierover opvoeden/adviseren c.q. hiermee in aanraking laten komen, waaronder maar niet beperkt tot onderwerpen als voeding, persoonlijke verzorging, tandarts- en doktersbezoeken, scholing en/of opleidingen, deelname aan de maatschappij, materialistisch of minimalistisch leven, wantrouwen van de evolutietheorie, wetenschap en/of media, overbevolking, darwinisme, traditioneel leven, ‘trad wife’s worden en/of versieren, geloof in bepaalde godsdiensten, aanbidden van voorouders, de dood en het kijken van porno;

een en ander op straffe van een dwangsom en met veroordeling van [gedaagde] in de proceskosten, te vermeerderen met wettelijke rente.

3.2.

Daartoe voeren de Stichting c.s. – samengevat – het volgende aan. [gedaagde] richt zich via zijn YouTube-kanaal direct en indirect tot zijn donorkinderen en hun ouders. Hij probeert zijn donorkinderen via dit kanaal buiten hun ouders om te benaderen en te beïnvloeden met diverse adviezen op het gebied van opvoeding en levensstijl en radicaliserende visies en complottheorieën. Daarbij wijst de Stichting c.s. erop dat uit de door [gedaagde] in zijn video’s gedane uitlatingen en zijn reacties op door derden geplaatste ‘comments’ onder die video’s blijkt dat [gedaagde] de onderwerpen die hij in zijn video’s behandelt relevant acht voor zijn donorkinderen en dat hij weet dat zijn video’s door veel van zijn donorkinderen worden bekeken. [gedaagde] doet via dit kanaal aan ‘ouderschap op afstand’. Daarnaast plaatst [gedaagde] video’s op zijn kanaal over zijn rol als spermadonor, zijn donorkinderen en hun ouders en zijn relatie/contact met de donorkinderen en hun ouders. In zijn video’s naar aanleiding van de Netflix-documentaire komen afbeeldingen van een aantal ouders voor en laat [gedaagde] zich negatief uit over (de opvoedkundige kwaliteiten van) deze ouders, waaronder [eiseres] . Ook in de interviews die hij geeft doet [gedaagde] volgens de Stichting c.s. uitlatingen die schadelijk (kunnen) zijn voor de donorkinderen en hun ouders. Contact tussen [gedaagde] en de donorkinderen en hun ouders dient op grond van de tussen [gedaagde] en de ouders gesloten donorovereenkomsten uitsluitend in de privésfeer plaats te vinden op initiatief van en na afstemming met de ouders. [gedaagde] handelt in strijd met deze gemaakte afspraken door de donorkinderen aan te sporen contact met hem op te nemen. Daarnaast maakt [gedaagde] volgens de Stichting c.s. met het delen van privacygevoelige informatie in zijn video’s en zijn uitlatingen in interviews inbreuk op het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer van zowel de donorkinderen als hun ouders, waaronder het door artikel 8 EVRM beschermde recht op family life en het recht op bescherming van de eer en goede naam. Zijn handelen is niet in overeenstemming met wat maatschappelijk aanvaardbaar wordt geacht en is daarom onrechtmatig. Op [gedaagde] rust als massa-spermadonor een morele verplichting om zich te onthouden van uitlatingen en gedragingen, die de donorkinderen kunnen beïnvloeden en de (band tussen) donorkinderen en hun ouders kan/kunnen schaden. [gedaagde] heeft naar aanleiding van de sommatie slechts een beperkt aantal (fragmenten uit) zijn video’s ‘op privé gezet’ c.q. verwijderd, hetgeen hij eenvoudig ongedaan kan maken, en heeft vervolgens weer nieuwe video’s geplaatst en interviews gegeven, die volgens de Stichting c.s. evenmin door de beugel kunnen.

3.3.

[gedaagde] voert verweer, dat hierna, voor zover nodig, zal worden besproken.

4De beoordeling van het geschil

Ontvankelijkheid Stichting

4.1.

De voorzieningenrechter dient allereerst ambtshalve te beoordelen of de Stichting kan worden ontvangen in de door haar ingestelde collectieve actie.

4.2.

In dat verband constateert de voorzieningenrechter in de eerste plaats dat de dagvaarding waarmee de collectieve actie is ingesteld voldoet aan de vereisten van artikel 1018c lid 1 Rv. De dagvaarding bevat een omschrijving van a) de gebeurtenissen waarop de collectieve vordering betrekking heeft, b) de personen tot bescherming van wier belangen de collectieve vordering strekt en c) de mate waarin de beantwoorden feitelijke en rechtsvragen gemeenschappelijk zijn. Daarnaast omschrijft de Stichting in de dagvaarding de wijze waarop door haar wordt voldaan aan de vereisten van artikel 3:305a lid 1 en 3 BW en maakt zij inzichtelijk op welke gronden lid 6 van dit artikel van toepassing is. Ook is in de dagvaarding melding gemaakt van de in artikel 1018c lid 1 sub f neergelegde verplichting om van de dagvaarding aantekening te maken in het centraal register voor collectieve acties als bedoeld in artikel 3:305a lid 7 BW.

4.3.

Naar het oordeel van de voorzieningenrechter voldoet de Stichting aan de ontvankelijkheidseisen die op grond van artikel 3:305a BW voor haar gelden. De vorderingen die de Stichting in deze kortgedingprocedure instelt, strekken tot het beëindigen van vermeend onrechtmatig handelen van [gedaagde] jegens de donorkinderen en hun ouders. Dit onrechtmatig handelen bestaat volgens de Stichting uit door [gedaagde] gedane uitlatingen, die hij dient te staken en/of te verwijderen vanwege de schadelijke gevolgen die zij hebben voor zowel de donorkinderen als hun ouders. De Stichting stelt daarmee rechtsvorderingen in met een ideëel doel en zij komt daarmee op voor belangen die zij krachtens haar statuten behartigt. Gelet op dit ideële doel en het feit dat de Stichting een non-profitorganisatie is, die geen commerciële doelen nastreeft en geen financieel belang heeft bij deze procedure, behoeft de Stichting op grond van artikel 3:305a lid 6 BW niet aan de vereisten van artikel 3:305 lid 2, sub a tot en met e, en lid 5 te voldoen. De belangen van de donorkinderen en de ouders die de Stichting beoogt te beschermen lenen zich in voldoende mate voor bundeling en met die bundeling wordt een efficiënte en effectieve rechtsbescherming ten behoeve van de donorkinderen en hun ouders bevorderd. Daarmee is voldaan aan het vereiste van gelijksoortigheid. De groep personen voor wier belangen de Stichting in deze procedure opkomt, vormt daarnaast een voldoende homogene en van andere personen te onderscheiden groep. De omstandigheid dat – zoals [gedaagde] ter zitting heeft aangevoerd – er ook (ouders van) donorkinderen zijn die hem wel volledig steunen, staat aan het instellen van een collectieve vordering door de Stichting niet in de weg. Voor het instellen van collectieve actie is immers niet vereist dat alle personen binnen het collectief (in dit geval: alle ouders van de donorkinderen van [gedaagde] ) de mening zijn toegedaan dat [gedaagde] jegens hen onrechtmatig handelt. Dit betekent dat de Stichting voldoende representatief is en daarmee zijn de belangen van de personen tot bescherming van wier belangen de vorderingen strekken, voldoende gewaarborgd. Voorts is voldaan aan de vereisten van artikel 3:305a lid 3 BW. Niet gebleken is dat de bestuurders van de Stichting een winstoogmerk hebben, dat via de Stichting wordt gerealiseerd. Daarnaast hebben de door de Stichting ingestelde vorderingen een voldoende nauwe band met de Nederlandse rechtssfeer reeds vanwege het feit dat veel van zijn donorkinderen en hun ouders hun gewone verblijfplaats in Nederland hebben. Ook heeft de Stichting, getuige haar sommatiebrief, voldoende getracht om het gevorderde eerst in overleg met [gedaagde] te bereiken.

Ontvankelijkheid [eiseres]

4.4.

[eiseres] heeft haar vorderingen ingesteld voor zichzelf en namens haar minderjarige zoon [minderjarige] . In deze WAMCA- (Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie) procedure in kort geding kunnen individuele eisers geen partij zijn Het doel van de WAMCA is om massazaken op een efficiëntere en effectievere manier collectief af te wikkelen, door de gelijksoortige belangen van grote groepen gedupeerden door één organisatie te laten behartigen. Daarbij past niet dat naast de collectieve belangenbehartiger tevens een of meer individuele eisers optreden. De voorzieningenrechter verwijst hierbij naar de uitspraak van de rechtbank Den Haag van 19 februari 2025, ECLI:NL:RBDHA:2025:2062. [eiseres] zal dan ook, zowel procederend voor zichzelf als in haar hoedanigheid van wettelijk vertegenwoordiger van [minderjarige] , in haar vorderingen niet-ontvankelijk worden verklaard.

Inhoudelijke beoordeling

4.5.

De vraag die in deze procedure moet worden beantwoord is of er aanleiding bestaat om het door artikel 7 van de Grondwet en artikel 10 EVRM beschermde recht op vrijheid van meningsuiting van [gedaagde] te beperken. Zo’n beperking is op grond van artikel 10 lid 2 EVRM slechts toegestaan, indien deze bij de wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving ter bescherming van de in dat artikel genoemde belangen, waaronder de bescherming van de goede naam of rechten van anderen. Daarnaast dient een beperking proportioneel te zijn. Van een beperking die bij wet is voorzien is sprake als uitlatingen onrechtmatig (zullen) zijn in de zin van artikel 6:162 BW. Als onrechtmatige daad worden op grond van lid 2 van dit artikel aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt.

4.6.

De Stichting stelt zich op het standpunt dat de uitlatingen van [gedaagde] een schending opleveren van het door artikel 8 EVRM beschermde recht van de donorkinderen en hun ouders op eerbiediging van hun persoonlijke levenssfeer, waaronder begrepen het recht van de ouders op bescherming van de eer en de goede naam. Daarbij wijst de Stichting ook op de inhoud van de tussen de ouders en [gedaagde] gesloten donorovereenkomsten, die mede zijn opgesteld ter bescherming van dat recht. Ook stelt zij dat de uitlatingen van [gedaagde] strijdig zijn met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. [gedaagde] stelt zich op het standpunt dat zijn video’s en in interviews gedane uitlatingen vallen binnen de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Voor het antwoord op de vraag welk van de door partijen ingeroepen rechten in dit concrete geval zwaarder weegt, moeten de hiervoor geschetste belangen van partijen worden afgewogen. Welk van deze belangen, die in beginsel gelijkwaardig zijn, de doorslag behoort te geven, hangt af van de concrete omstandigheden van het geval.

4.7.

Vaststaat dat [gedaagde] vanaf 2007 zowel in de privésfeer als via fertiliteitsklinieken op grote schaal sperma heeft gedoneerd. Eveneens staat vast dat met het sperma van [gedaagde] minstens 550 kinderen zijn verwekt, die op dit moment (vrijwel) allemaal nog minderjarig zijn. Bij vonnis van 28 april 2023 heeft de voorzieningenrechter van deze rechtbank geoordeeld dat [gedaagde] onrechtmatig heeft gehandeld door zowel de wensouders als de fertiliteitsklinieken bewust verkeerd te informeren over het aantal kinderen dat hij als donor al had verwekt en/of voornemens was te verwekken, terwijl hij wist of in ieder geval had kunnen en moeten begrijpen dat dit essentiële informatie was voor zowel de wensouders als de fertiliteitsklinieken bij hun keuze voor hem als donor. Daarmee heeft [gedaagde] een ernstige inbreuk gemaakt op het recht van zowel de donorkinderen als hun ouders op bescherming van hun persoonlijke levenssfeer. De donorkinderen van [gedaagde] maken door zijn toedoen ongewenst deel uit van een enorm groot verwantschapsnetwerk en dit raakt aan de persoonlijke levenssfeer van zowel de donorkinderen als hun ouders. De voorzieningenrechter heeft op 28 april 2023 geoordeeld daardoor een reële kans op schade bestaat in de vorm van een verhoogd risico op negatieve psychosociale gevolgen en een verhoogd risico op inteelt. [gedaagde] heeft tegen het vonnis van 28 april 2023 geen hoger beroep ingesteld, waardoor dit vonnis onherroepelijk is geworden.

4.8.

Ter discussie staat evenmin dat het donorschap van [gedaagde] zowel nationaal als internationaal tot veel media-aandacht heeft geleid. Daardoor staan ook de donorkinderen en hun ouders in de belangstelling. Die media-aandacht is uiteindelijk te herleiden tot de keuze van [gedaagde] om zijn sperma op grote schaal te doneren en daarover tegen de ouders en fertiliteitsklinieken niet eerlijk c.q. open te zijn. Als gevolg van die media-aandacht liggen de publieke uitlatingen van [gedaagde] onder een vergrootglas.

4.9.

Voorts heeft [gedaagde] in deze procedure niet weersproken dat hij met alle ouders een donorovereenkomst met vergelijkbare inhoud heeft gesloten. In deze overeenkomsten heeft [gedaagde] – kort gezegd – afstand gedaan van al zijn ouderlijke rechten en heeft hij met de ouders afspraken gemaakt over het tijdstip en de wijze waarop contact met zijn donorkinderen bij het bereiken van de leeftijd van zestien jaar tot stand kan worden gebracht. Uit deze afspraken volgt dat het initiatief tot contact volledig bij de donorkinderen en hun ouders ligt en dat in dat verband voor [gedaagde] geen actieve rol is weggelegd.

4.10.

Onder deze omstandigheden is [gedaagde] naar het oordeel van de voorzieningenrechter gehouden zich bij zijn publieke uitlatingen rekenschap te geven van de consequenties die zijn uitlatingen en de media-aandacht die daardoor wordt gegeneerd, voor zowel zijn donorkinderen als hun ouders (kunnen) hebben. Die plicht vloeit voort uit hetgeen volgens ongeschreven regels in het maatschappelijk verkeer betaamt in het licht van hun recht op privacy. Ten aanzien van de donorkinderen geldt dat zij zich door toedoen van [gedaagde] in een kwetsbare positie bevinden en zij een reëel risico op psychsociale schade lopen. Van [gedaagde] mag mede in het licht van de inhoud van de donorovereenkomsten dan ook worden verlangd dat hij het verwezenlijken van dit risico niet (verder) actief in de hand werkt.

4.11.

De voorzieningenrechter is van oordeel dat voldoende aannemelijk is dat een bodemrechter tot de conclusie zal komen dat [gedaagde] uitlatingen heeft gedaan die onrechtmatig zijn jegens de donorkinderen en/of hun ouders, en er een reëel risico aanwezig is dat [gedaagde] zich daaraan in de toekomst wederom schuldig zal maken. Om die reden is er aanleiding de vrijheid van meningsuiting van [gedaagde] ten behoeve van de donorkinderen en hun ouders te beperken op de wijze als hierna zal worden beschreven ter bescherming van hun recht op eerbiediging van hun persoonlijke levenssfeer.

Video’s met uitlatingen over ouders Netflix-documentaire

4.12.

[gedaagde] heeft naar aanleiding van het verschijnen van de Netflix-documentaire in 2024 een aantal video’s op zijn YouTube-kanaal geplaatst, waarin hij zich negatief uitlaat over de ouders, die aan deze documentaire hebben meegewerkt. Dat [gedaagde] zich behalve over deze ouders ook negatief over andere ouders heeft uitgelaten, is door de Stichting niet aannemelijk gemaakt. In zijn video’s zegt [gedaagde] dat de ouders die aan de Netflix-documentaire hebben meegewerkt waanideeën hebben, noemt hij ze bully moms, suggereert hij dat ze geld hebben ontvangen voor hun bijdrage aan de documentaire, kwalificeert hij de ouders als belachelijk slechte ouders die de donorkinderen beschadigen, noemt hij een specifieke ouder vreemd en een narcist en beschuldigt hij deze ouder van slecht gedrag jegens haar ex-partner. In zijn video’s toont [gedaagde] tevens foto’s van deze ouders. Met deze uitlatingen, die voorshands geen dan wel onvoldoende steun vinden in de feiten, schendt [gedaagde] de eer en goede naam van deze ouders en maakt hij inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van zowel deze ouders als hun kinderen. Voldoende aannemelijk is dat deze uitlatingen, waarmee [gedaagde] de desbetreffende ouders als opvoeders diskwalificeert, bij kennisneming door hun kinderen een verstorend effect kunnen hebben op de band tussen die kinderen en hun ouders. Een verstoorde gezinsrelatie is evident niet in het belang van de donorkinderen en hun ouders. Daarbij weegt zwaar dat het hier gaat om uitlatingen die zijn gedaan door een persoon die ruime bekendheid geniet, op een medium dat in beginsel voor een ieder toegankelijk is en dat daardoor een groot bereik heeft. Hierdoor de is de kans groot dat, ook als de kinderen de YouTube-video’s niet zelf bekijken, zij via derden met de inhoud van die video’s worden geconfronteerd.

4.13.

[gedaagde] heeft zich verweerd met de stelling dat hij zich moet kunnen verdedigen tegen hetgeen in de Netflix-documentaire door de deelnemende ouders over hem wordt gezegd. Dat belang van [gedaagde] weegt echter niet op tegen het belang van de desbetreffende ouders en hun kinderen bij verwijdering van dergelijke voor hen schadelijke uitlatingen. Daarbij neemt de voorzieningenrechter in aanmerking dat de bewuste video’s al enige tijd online staan en [gedaagde] zich via die weg, maar ook door middel van andere uitingen in het publieke domein (zoals in een praatprogramma van [presentator] ), voldoende heeft kunnen verweren tegen in zijn ogen onwelgevallige uitlatingen van deze ouders. [gedaagde] zal dan ook worden veroordeeld om de video’s waarin hij zich negatief uitlaat over de ouders, die hebben meegewerkt aan de Netflix-documentaire te verwijderen en verwijderd te houden. De termijn daarvoor zal worden bepaald op 48 uur na de betekening van dit vonnis. Daarnaast zal het [gedaagde] worden verboden om zich in de toekomst publiekelijk negatief uit te laten over de ouders van zijn donorkinderen die hebben meegewerkt aan de Netflix-documentaire. [gedaagde] heeft weliswaar verklaard dat hij inmiddels een aantal video’s, die naar zijn mening niet door de beugel kunnen, offline heeft gehaald c.q. een aantal volgens hem grievende passages uit video’s heeft verwijderd, maar de juistheid van die stelling laat zich in dit kort geding vanwege het grote aantal video’s op het YouTube-kanaal van [gedaagde] moeilijk toetsen en de Stichting heeft terecht opgemerkt dat zij geen garantie heeft dat [gedaagde] de bewuste video’s c.q. de bewuste passages uit deze video’s, voor zover hij deze al heeft verwijderd, niet zal terugplaatsen. Bovendien is voorshands onvoldoende aannemelijk dat [gedaagde] zich zonder verbod in de toekomst vrijwillig van het doen van negatieve uitlatingen over deze ouders zal onthouden. De Stichting heeft een voldoende spoedeisend belang bij deze voorzieningen.

Video’s met uitlatingen over de waarde, de mogelijkheden en het verloop van contact met donorkinderen en hun ouders en video’s waarin [gedaagde] zich uitlaat over het geestelijk welbevinden van donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk waarvan zij deel uitmaken

4.14.

Daarnaast zijn naar het oordeel van de voorzieningenrechter onrechtmatig zowel de video’s en interviews van [gedaagde] , waarin hij zich uitlaat over de waarde, de mogelijkheden en het verloop van contact tussen hem en zijn donorkinderen en hun ouders als de video’s waarin [gedaagde] zich uitlaat over het geestelijk welbevinden van zijn donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk waarvan zij deel uitmaken. In een video van 31 oktober 2024 meldt [gedaagde] dat een aantal van zijn donorkinderen zijn video’s bekijkt of zal bekijken. In zijn video van 3 augustus 2024 zegt [gedaagde] dat hij openstaat voor ontmoetingen met zijn donorkinderen, ook als zij nog jong zijn. In een op 6 augustus 2024 geplaatste video bespreekt [gedaagde] het verloop van zijn eerste ontmoeting met een donorkind. In zijn video van 5 juli 2024 wijst [gedaagde] erop dat donorkinderen hem via YouTube kunnen volgen en daarop kunnen zien waar hij zich mee bezig houdt. Ook benadrukt hij dat het goed is dat een biologische vader onderdeel is van het leven van donorkinderen en dat donorkinderen hem altijd kunnen bereiken/bellen. In een op 3 juli 2024 geplaatste video zegt [gedaagde] dat de biologische vader een onderdeel is van de identiteit van donorkinderen en dat kinderen aan de hand van zijn YouTube-video’s kunnen zien welke ideeën hij heeft. Met zijn video van 22 mei 2024 richt [gedaagde] zich direct tot zijn donorkinderen en benadrukt hij dat ze altijd contact met hem kunnen opnemen via sociale media, ook als hun ouders geen contact meer met hem hebben. In zijn video van 23 oktober 2023 bespreekt [gedaagde] op welke wijze hij contact onderhoudt met zijn donorkinderen en hun ouders. Ten slotte benoemt [gedaagde] ook in interviews hoe het contact tussen hem en een aantal donorkinderen plaatsvindt. Met de hiervoor genoemde uitlatingen schendt [gedaagde] de met de ouders gemaakte afspraak in de donorovereenkomsten over het hebben van contact met de donorkinderen en betracht hij niet de zorgvuldigheid en terughoudendheid die hem als publiekelijk bekende massadonor past. [gedaagde] en de ouders zijn immers overeengekomen dat contact tussen [gedaagde] en zijn donorkinderen uitsluitend op initiatief van de ouders zal plaatsvinden, nadat een donorkind dat de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt de wens daartoe richting zijn ouders heeft geuit. Hoewel dat kennelijk niet met zoveel woorden is bepaald in de donorovereenkomsten, ligt het wel in het verlengde daarvan dat iedere vorm van communicatie over contact met de donorkinderen niet in het publieke domein maar in de privésfeer dient plaats te vinden.

4.15.

Door zich niettemin publiekelijk uit te laten over de wenselijkheid en mogelijkheden van contact tussen hem en de donorkinderen, beïnvloedt [gedaagde] direct dan wel indirect zijn donorkinderen in het keuzeproces om al dan niet met hem contact te hebben. Meer in het bijzonder miskent [gedaagde] hiermee de kwetsbare positie, waarin zowel de donorkinderen als de ouders door uitsluitend zijn toedoen verkeren en vergroot hij het risico op psychosociale schade voor de donorkinderen. Daarmee schendt [gedaagde] de persoonlijke levenssfeer van zowel de donorkinderen als hun ouders, aangezien het hiervoor genoemde keuzeproces in het belang van de donorkinderen en hun ouders uitsluitend binnen de kaders van het eigen gezin dient plaats te vinden. Daarbij betrekt de voorzieningenrechter dat [gedaagde] in deze video’s erkent dat hij ermee bekend is dat donorkinderen zijn video’s bekijken dan wel zullen bekijken en dat hij die video’s (mede) voor hen heeft gemaakt. Zijn verweer dat met het activeren van een kinderfilter kan worden voorkomen dat donorkinderen zijn YouTube-video’s bekijken, overtuigt niet. [gedaagde] heeft niet weersproken het verweer van de Stichting dat dit kinderfilter geen adequate maatregel is, omdat deze eenvoudig te omzeilen is. Evenmin staat het [gedaagde] vrij om zich via YouTube dan wel anderszins publiekelijk uit te laten over het contact dat hij inmiddels heeft met een aantal van zijn donorkinderen (en hun ouders). Ook die informatie behoort tot de persoonlijke levenssfeer van de donorkinderen en hun ouders en behoort niet publiekelijk door [gedaagde] te worden gedeeld. Hetzelfde geldt voor informatie die [gedaagde] deelt over het geestelijk welbevinden van de donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk waarvan zij deel uitmaken. Het is bovendien niet aan [gedaagde] om in video’s te verkondigen dat zijn kinderen gelukkig zijn met zoveel halfbroers- en zussen; hij laat zich ook hiermee op onaanvaardbare mate in met de persoonlijke levenssfeer van de donorkinderen en hun ouders. [gedaagde] zal dan ook worden veroordeeld tot het verwijderen van alle video’s, waarin hij zich uitlaat over de waarde, de mogelijkheden en het verloop van contact tussen hem en zijn donorkinderen en hun ouders en het welbevinden van de donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk waarvan zij deel uitmaken. De termijn daarvoor zal worden bepaald op 48 uur na de betekening van dit vonnis. Ook zal het [gedaagde] worden verboden om hierover in de toekomst op enigerlei wijze in het openbaar uitlatingen te doen. De Stichting heeft bij deze voorlopige voorzieningen eveneens een voldoende spoedeisend belang.

Geen aanleiding voor opleggen van verderstrekkende geboden/verboden

4.16.

Voor het opleggen aan [gedaagde] van verderstrekkende geboden en/of verboden, zoals de Stichting heeft gevorderd, bestaat naar het oordeel van de voorzieningenrechter geen grond.

4.17.

Volgens de Stichting handelt [gedaagde] met zijn op YouTube gedane uitlatingen over het donorschap en over zijn rol als massadonor eveneens onrechtmatig. De voorzieningenrechter deelt dat standpunt van de Stichting niet. In zijn YouTube-video’s noemt [gedaagde] zich een van de beste spermadonoren, geeft hij tips aan potentiële spermadonoren, licht hij toe dat het grote aantal donorkinderen hem er juist bij heeft geholpen om donor te worden stelt hij dat de kans op incest nihil is. Met deze uitlatingen richt [gedaagde] zich niet rechtstreeks tot de donorkinderen en/of hun ouders en laat hij zich niet negatief uit over de (opvoedkundige kwaliteiten van de) ouders. Evenmin deelt [gedaagde] met zijn uitlatingen informatie die raakt aan de persoonlijke levenssfeer van de donorkinderen en hun ouders. [gedaagde] verkondigt met zijn uitlatingen zijn mening over zijn donorschap en voor het verkondigen van een mening is het niet zonder meer noodzakelijk dat de daarmee verspreide informatie waarheidsgetrouw is. De omstandigheid dat wellicht de nodige vraagtekens kunnen worden geplaatst bij de feitelijke juistheid van de in dat verband door [gedaagde] verspreide informatie rechtvaardigt dus geen beperking van zijn recht op vrijheid van meningsuiting.

4.18.

Evenmin onrechtmatig jegens de donorkinderen en hun ouders zijn tenslotte de video’s die [gedaagde] op YouTube heeft geplaatst over de in vordering II onder d genoemde onderwerpen, waaronder modern ouderschap, respect voor ouders en andere voorvaderen, de voordelen van grote familieverbanden (leven in tribe-verband), het eten van rauw orgaanvlees, het vinden van een passende partner, traditional life/wife, geloof in God, de evolutietheorie, overbevolking, wetenschap, het gebruik van shampoo, tandpasta en zonnebrand en teruggaan naar de natuur. Deze in bepaalde opzichten wat onorthodoxe of wellicht bizarre opvattingen van [gedaagde] zijn niet specifiek ter beïnvloeding van de donorkinderen en/of de ouders geplaatst. De Stichting heeft dit in deze procedure in ieder geval onvoldoende aannemelijk gemaakt. In deze video’s richt [gedaagde] zich niet expliciet tot de donorkinderen en/of hun ouders en evenmin oefent [gedaagde] in deze video’s druk uit om overeenkomstig zijn video’s te handelen/leven. Nu [gedaagde] in deze video’s bovendien geen informatie deelt die raakt aan de persoonlijke levenssfeer van de donorkinderen en de ouders, volgt de voorzieningenrechter [gedaagde] in zijn stelling dat het hier veeleer gaat om algemeen geformuleerde adviezen op het gebied van levensstijl, opvoeding en familiesamenstelling, die zijn gericht tot een algemeen publiek. Dat die adviezen soms verbazing wekken is niet voldoende om een verbod te rechtvaardigen. De door de Stichting aangehaalde ‘comments’ van [gedaagde] naar aanleiding van door derden geplaatste reacties onder zijn YouTube-video’s zijn onvoldoende om ter zake tot een ander oordeel te komen. De opvoeding van de ouders van donorkinderen wordt met deze video’s dus niet in diskrediet gebracht. De Stichting wordt dan ook niet gevolgd in haar betoog dat [gedaagde] zijn YouTube-kanaal inzet als middel voor ouderschap op afstand. De slotsom is dan ook dat in dit verband een belangenafweging in het voordeel van [gedaagde] uitvalt en zijn recht op vrijheid van meningsuiting dient te prevaleren. Dit betekent dat [gedaagde] de bewuste video’s niet hoeft te verwijderen. Ten overvloede tekent de voorzieningenrechter nog aan dat het [gedaagde] – hoewel rechtens onder de huidige omstandigheden niet afdwingbaar – niettemin zou sieren als hij zich bij het plaatsen van video’s op zijn YouTube-kanaal met algemene adviezen rekenschap geeft van het feit dat zijn video’s bekeken (kunnen) worden door zijn donorkinderen en daarbij terughoudendheid betracht.

Conclusie

4.19.

Uit al het voorgaande volgt dat [gedaagde] zal worden veroordeeld om van zijn YouTube-kanaal te verwijderen en verwijderd te houden a) alle video’s waarin hij zich negatief uitlaat over de ouders van donorkinderen die hebben meegewerkt aan de Netflix-documentaire en b) alle video’s, waarin hij zich uitlaat over de waarde, de mogelijkheden en het verloop van contact tussen hem en zijn donorkinderen en hun ouders. Daarnaast zal het [gedaagde] worden verboden om zich publiekelijk op enigerlei wijze negatief uit te laten over de ouders van donorkinderen die hebben meegewerkt aan de Netflix-documentaire. Ook zal het [gedaagde] worden verboden om zich publiekelijk uit te laten over de waarde, de mogelijkheden en het verloop van contact tussen hem en zijn donorkinderen en hun ouders.

4.20.

Oplegging van dwangsommen, als stimulans tot nakoming van de te geven beslissingen, is aangewezen. De op te leggen dwangsommen zullen worden gematigd en gemaximeerd.

Uitvoerbaarheid bij voorraad

4.21.

Het verzoek van [gedaagde] om dit vonnis niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren wordt niet gehonoreerd. Het belang van de Stichting om dit vonnis onmiddellijk ten uitvoer te kunnen leggen weegt onder de huidige omstandigheden zwaarder dan het belang van [gedaagde] bij behoud van de bestaande toestand totdat in een bodemprocedure zal zijn beslist.

Proceskosten

4.22.

[eiseres] zal als de ten opzichte van [gedaagde] in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten. Deze proceskosten worden aan de zijde van [gedaagde] begroot op nihil, aangezien [eiseres] geen eigen vorderingen heeft geformuleerd waartegen [gedaagde] zich specifiek heeft moeten verweren. [gedaagde] is ten opzichte van de Stichting overwegend in het ongelijk gesteld en moet daarom de proceskosten (inclusief nakosten) van de Stichting betalen. De proceskosten van de Stichting worden begroot op:

- griffierecht € 714,--

- salaris advocaat € 1.107,--

- nakosten € 178,-- (plus de verhoging zoals vermeld in de

beslissing)

Totaal € 1.999,--

4.23.

De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten wordt toegewezen zoals vermeld in de beslissing.

5De beslissing

De voorzieningenrechter:

5.1.

verklaart [eiseres] , zowel procederend voor zichzelf als in haar hoedanigheid van wettelijk vertegenwoordiger van [minderjarige] , niet ontvankelijk;

5.2.

veroordeelt [gedaagde] om binnen 48 uur na betekening van dit vonnis van zijn YouTube-kanaal te verwijderen en verwijderd te houden alle video’s waarin hij zich negatief uitlaat over de ouders van donorkinderen die hebben meegewerkt aan de Netflix-documentaire, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 10.000,-- per dag, met een maximum van € 100.000,--;

5.3.

veroordeelt [gedaagde] om binnen 48 uur na betekening van dit vonnis van zijn YouTube-kanaal te verwijderen en verwijderd te houden alle video’s waarin hij zich uitlaat over de waarde, de mogelijkheden en het verloop van contact tussen hem en zijn donorkinderen en hun ouders en alle video’s waarin hij zich uitlaat over het geestelijk welbevinden van zijn donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk waarvan zij deel uitmaken, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 10.000,-- per dag, met een maximum van € 100.000,--;

5.4.

verbiedt [gedaagde] om zich met onmiddellijke ingang publiekelijk op enigerlei wijze negatief uit te laten over de ouders van donorkinderen die hebben meegewerkt aan de Netflix-documentaire, op straffe van een dwangsom van € 10.000,-- per overtreding van dit verbod, met een maximum van € 100.000,--;

5.5.

verbiedt [gedaagde] om zich met ingang van heden publiekelijk uit te laten over de waarde, de mogelijkheden en het verloop van contact tussen hem en zijn donorkinderen en hun ouders en het welbevinden van de donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk waarvan zij deel uitmaken, op straffe van een dwangsom van € 10.000,-- per overtreding van dit verbod, met een maximum van € 100.000,--;

5.6.

veroordeelt [eiseres] jegens [gedaagde] in de proceskosten, tot op heden aan de zijde van [gedaagde] begroot op nihil;

5.7.

veroordeelt [gedaagde] in de proceskosten van de Stichting van € 1.999,--, te betalen binnen veertien dagen na aanschrijving, waarbij dit bedrag wordt verhoogd met € 92,-- en de kosten van betekening als [gedaagde] niet tijdig aan de veroordelingen voldoet;

5.8.

veroordeelt [gedaagde] in de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 Burgerlijk Wetboek over de proceskosten als deze niet binnen veertien dagen na aanschrijving zijn voldaan;

5.9.

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;

5.10.

wijst af het meer of anders gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. H.J. Vetter en in het openbaar uitgesproken op 25 februari 2025.

mw

meer blogs >> podcasts >>

BLOGS en PODCASTS

Alimentatie berekenen bij samengestelde gezinnen: een tussenstand
Mr. Hedy Bollen, 17-12-2024
Diverse auteurs deden de laatste jaren voorstellen om het alimentatierekenen voor samengestelde gezinnen te verbeteren. De auteur zet de voorstellen op rij en geeft ze een persoonlijke score.
Podcastgesprek: Nieuwe rekenmethodiek voor kinderalimentatie bij samengestelde gezinnen? (II)
Mr. Jan Bram de Groot en Mr. Rob van Coolwijk, 13-11-2024
Nadat in het eerste deel van dit tweeluik de achtergrond van de discussie werd geschetst, zoomen Rob van Coolwijk en Jan Bram de Groot in dit deel nader in op de door De Groot voorgestelde rekenmethodiek.
Podcastgesprek: Nieuwe rekenmethodiek voor kinderalimentatie bij samengestelde gezinnen? (I)
Mr. Jan Bram de Groot en Mr. Rob van Coolwijk, 11-11-2024
Wat zou er moeten wijzigen voor kinderalimentatie bij samengestelde gezinnen en waarom? Rob van Coolwijk gaat hierover in gesprek met Jan Bram de Groot, voorzitter van de Expertgroep Alimentatienormen.
Vaststelling vaderschap van een overleden man: kan daar verweer tegen worden gevoerd?
Mr. dr. Myriam Lückers, 05-11-2024
De weduwe wordt niet aangemerkt als belanghebbende bij een verzoek gerechtelijke vaststelling vaderschap van haar overleden man, aldus HR 4 oktober 2024. Is verweer in een dergelijke zaak dan niet mogelijk?
Unieke beschikking: van rechtswege onstaan ouderlijk gezag aangetekend in gezagsregister
Michelle Booij-Smid, 05-11-2024
Meeroudergezinnen lopen nog altijd tegen problemen aan met betrekking tot juridisch ouderschap en gezag. In deze zaak bood Rechtbank Amsterdam de moeders en hun kind een oplossing.
Verjaarde vorderingen en de verdeling van de nalatenschap
Mr. Arend de Bakker, 08-10-2024
Kunnen verjaarde rechtsvorderingen in de verdeling van de nalatenschap betrokken worden? De auteur analyseert diepgaand de literatuur en de jurisprudentie hierover. Een blog, bestemd voor de superspecialist!
Aansprakelijkheid bij scheidingsbegeleiding? Een reëel risico
Drs. Jasper Horsthuis, 08-10-2024
In een uitspraak van de rechtbank Den Haag werd een mediator aansprakelijk gesteld voor vermeende tekortkomingen bij de begeleiding. Wat mag van een scheidingsprofessional worden verwacht?
Zorgregeling voor baby’s en hele jonge kinderen: een nieuw uitgangspunt
Mr. Eline Gubbens, 08-10-2024
Recent wetenschappelijk onderzoek naar contactregelingen voor jonge kinderen heeft geleid tot nieuwe inzichten met betrekking tot zorgregelingen. Wat zien we daarvan terug in richtlijnen en jurisprudentie?
Podcastgesprek: Dga en scheiding
Mr. Frank van den Barselaar en Drs. Jacqueline van der Vorm, 10-09-2024
De echtscheiding van een dga is vaak bijzonder complex. Fiscalisten Frank van den Barselaar en Jacqueline van der Vorm bespreken met elkaar verschillende financiële en fiscale aspecten hiervan.
Podcastgesprek: Ondernemer en scheiding
Drs. Jacqueline van der Vorm en Mr. Frank van den Barselaar, 27-08-2024
Fiscalisten Jacqueline van der Vorm en Frank van den Barselaar bespreken de verschillende aspecten die komen kijken bij de begeleiding van ondernemers en/of hun partner bij een scheiding.
×

Rapport alimentatienormen versie 2024

 

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord
1. Inleiding
2. Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen
2.1 Inleiding
2.2 Modellen voor het bepalen van het netto besteedbaar (gezins)inkomen
2.3 Verschillende soorten inkomen
2.4 Kindgebonden budget
3. Behoefte
3.1. Algemeen
3.2 Het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen
3.3 Behoefte van de ex-partner
4. Draagkracht
4.1 Algemeen
4.2 Berekening van draagkracht voor kinderalimentatie en partneralimentatie (algemeen)
4.3 Bepalen van draagkracht voor kinderalimentatie voor kinderen tot 21 jaar
4.4 Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie
4.5 Inkomensvergelijking (voorheen jusvergelijking)
4.6 Bijzondere omstandigheden die de draagkracht kunnen beïnvloeden
4.7 Inkomensverlies van een onderhoudsplichtige
4.8 Uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn
4.9 Fiscale gevolgen van het hebben van een auto van de zaak
4.10 Draagkracht bij verpleging in een instelling voor langdurige zorg
5. Stappenplannen en rekenvoorbeelden
5.1 Stappenplan kinderalimentatie
5.2 Stappenplan partneralimentatie
5.3 Rekenvoorbeelden niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten
5.4 Rekenvoorbeeld aanvaardbaarheidstoets

Voorwoord

Wettelijke maatstaven

De hoogte van kinder- en partneralimentatie is afhankelijk van de behoefte van degene die recht heeft op alimentatie en van de draagkracht van degene die de alimentatie moet betalen (artikel 1:397, lid 1, Burgerlijk Wetboek). Behoefte en draagkracht zijn open normen, dat wil zeggen dat niet in wet- of andere regelgeving is vastgelegd wat daaronder precies moet worden verstaan.

Aanbevelingen en rekenmodellen

In het Rapport alimentatienormen (hierna: het rapport) doet de Expertgroep Alimentatie (hierna: de expertgroep) aanbevelingen voor het concretiseren en toepassen van deze open normen in het juridische debat en voor het aan de hand daarvan berekenen van de hoogte van kinder- en partneralimentatie.

Met deze aanbevelingen beoogt de expertgroep de rechtseenheid te bevorderen en bij te dragen aan de voorspelbaarheid van de uitkomst van een alimentatieprocedure. Het rapport is uitdrukkelijk niet bedoeld als handboek voor alles wat met alimentatie te maken heeft. Het rapport bevat geen aanbevelingen voor onderwerpen die buiten de reikwijdte van de begrippen behoefte en draagkracht en het aan de hand daarvan berekenen van alimentatie vallen. Die onderwerpen komen daarom in dit rapport niet aan bod. Als een vraag daarover voorligt, zal de rechter een op het geval toegesneden oordeel geven.

Voor het berekenen van alimentatie heeft de expertgroep modellen ontwikkeld (zie bijlage 1). Verschillende uitgevers brengen rekenprogramma’s uit die gebaseerd zijn op deze reken- modellen.

Het rapport is in 2023 ingrijpend herschreven en gemoderniseerd: indeling, stijl en taalgebruik zijn gewijzigd, maar inhoudelijk zijn de aanbevelingen hetzelfde gebleven. Voor de leesbaarheid is het rapport in de wij-vorm geschreven. Waar staat dat ‘wij’ iets doen mag gelezen worden dat de expertgroep aanbeveelt om dat zo te doen.

Gebruik van het rapport

Dit rapport is geschreven door rechters met het doel de aanbevelingen toe te passen bij de beoordeling van aan hen voorgelegde alimentatiegeschillen. Rechters kunnen van de aanbevelingen afwijken. Zij zullen dat in de regel alleen doen als er bijzondere omstandig- heden zijn. Bij die beoordeling speelt wat partijen stellen en hoe zij dat onderbouwen een belangrijke rol. Een relatief strikte toepassing van de aanbevelingen bevordert de rechtseenheid en de voorspelbaarheid van rechterlijke beslissingen.

Advocaten, mediators en anderen maken voor hun advieswerk en (rechts)bijstand gebruik van het rapport. Bij de meeste alimentatiekwesties maken partijen zelf afspraken, zonder tussenkomst van een rechter. Dat staat partijen vrij. Belangrijk is dat zij bij die afspraken binnen de wettelijke kaders blijven.
Gemeenten kunnen de aanbevelingen in dit rapport gebruiken bij verhaal van bijstands- uitkeringen. De specifieke bestuursrechtelijke vragen rond bijstandsverhaal vallen buiten het bestek van dit rapport.

Rapport 2024

De editie van 2024 bevat een belangrijke wijziging. Met ingang van 2023 is ook voor de bepaling van de draagkracht voor partneralimentatie het forfaitaire systeem van toepassing. Uitgangspunt daarbij is dat de onderhoudsplichtige een budget voor de eigen lasten heeft. Voor bijzondere lasten die volgens de onderhoudsplichtige niet uit dat budget kunnen worden bestreden (bijvoorbeeld herinrichtingskosten, advocaatkosten etc.) gelden nu zowel voor kinderalimentatie als voor partneralimentatie dezelfde uitgangspunten (zie hoofdstuk 4.6).

Den Haag, december 2023

mr. J.B. de Groot, voorzitter

mr. Y. Oosting, secretarisLeeuwarden, december 2022

1. INLEIDING

In artikel 1:392, lid 1, BW staat wie op grond van bloed- of aanverwantschap gehouden zijn tot het verstrekken van levensonderhoud. Dat zijn de ouders, de kinderen en behuwd- kinderen, schoonouders en stiefouders. In deze wetsbepaling staat niet wie de onderhouds- gerechtigden zijn. Dat kunnen we afleiden uit de formulering en uit andere artikelen in Titel 17 van Boek 1, BW.

In dit rapport doet de expertgroep aanbevelingen voor het vaststellen of wijzigen van de hoogte van kinder- en/of partneralimentatie na het verbreken van de relatie (alleen bij kinderalimentatie), echtscheiding, na het verbreken van een geregistreerd partnerschap en na scheiding van tafel en bed.

Het gaat daarbij om:

  • een bijdrage van de ouder in de kosten van verzorging en opvoeding van zijn of haar kind(eren) aan de andere ouder  (kinderalimentatie) of direct aan het kind (indien dat 18 jaar of ouder is);
  • een uitkering tot levensonderhoud aan de gewezen echtgeno(o)t(e), de echtgenoot van wie iemand gescheiden is van tafel en bed en de gewezen geregistreerde partner (partneralimentatie). Hierna spreken wij in al deze gevallen van ex-partners.

Op grond van artikel 1:404, lid 1, BW zijn ouders verplicht naar draagkracht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen. Gedurende het huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn ook stiefouders onderhoudsplichtig voor de minderjarige kinderen van hun echtgenoot of geregistreerde partner die tot hun gezin behoren (art. 1:395 BW). Ouders, en in voorkomend geval stiefouders, zijn ook onderhoudsplichtig voor hun kinderen van 18 tot 21 jaar (artikel 1:395a BW). Voor kinderen vanaf 21 jaar zijn ouders onderhoudsplichtig op grond van artikel 1:392, lid 1, BW.

Als ouders uit elkaar gaan, moeten zij afspraken maken over de verdeling van de kosten van hun kind of kinderen. In de praktijk betekent dit meestal dat de ene ouder aan de andere (verzorgende) ouder – dat is de ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft – of aan het kind zelf als dat 18 jaar of ouder is (kinder)alimentatie moet betalen. Als de ouders er samen niet uitkomen, zal de rechter op verzoek bepalen welk bedrag aan kinderalimentatie een ouder moet betalen.

Als een ex-partner partneralimentatie moet betalen aan de andere partner, kunnen zij daar samen afspraken over maken. Als zij daar met elkaar niet uitkomen, zal de rechter daarover desgevraagd beslissen. 

Of en welke bedrag(en) iemand aan alimentatie moet betalen hangt ervan af: 

  1. of er een onderhoudsverplichting is, en
  2. of sprake is van behoeftigheid (dit geldt niet voor kinderen tot 21 jaar), en
  3. of de onderhoudsgerechtigde behoefte heeft aan een financiële bijdrage, en
  4. of de onderhoudsplichtige draagkracht heeft om de bijdrage te betalen.

ad 1. Rangorde onderhoudsverplichtingen

Kinderen en stiefkinderen die de leeftijd van 21 jaar nog niet hebben bereikt, hebben voorrang boven alle andere onderhoudsgerechtigden. Deze voorrangsregel is aan de orde als iemand verplicht is levensonderhoud te verstrekken aan twee of meer personen, terwijl hij of zij onvoldoende draagkracht heeft om dit levensonderhoud aan alle onderhoudsgerechtigden volledig te verschaffen (art. 1:400, lid 1, BW).

Door deze voorrangsregel moet een onderhoudsplichtige eerst de kinderalimentatie voor kinderen en stiefkinderen tot 21 jaar betalen en pas daarna (als aan de overige voorwaarden is voldaan) de alimentatie voor (stief)kinderen vanaf 21 jaar en de partneralimentatie.

ad 2. Behoeftigheid

Voor het opleggen van een alimentatieverplichting moet bij ex-partners en kinderen vanaf 21 jaar sprake zijn van behoeftigheid. Een onderhoudsgerechtigde is behoeftig:

  • wanneer hij of zij niet in staat is om (geheel) in het eigen levensonderhoud te voorzien, omdat hij of zij de nodige eigen middelen mist; én
  • hij of zij deze eigen middelen niet in redelijkheid kan verwerven.

Indien de onderhoudsgerechtigde geen of onvoldoende inkomsten heeft om in het levensonderhoud te voorzien, kan er aanleiding zijn om rekening te houden met een bepaalde verdiencapaciteit. Dat wil zeggen de mogelijkheid om in redelijkheid inkomen te verwerven. Of er aanleiding bestaat om met een verdiencapaciteit rekening te houden is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, zoals opleiding, werkervaring, de geboden tijd om werk te zoeken, de gezondheid en de zorg voor kinderen.

Als een onderhoudsgerechtigde over vermogen beschikt, kan het onder omstandigheden redelijk zijn dat we verlangen dat iemand op dit vermogen inteert.

De expertgroep geeft geen richtlijnen over de behoeftigheid.

Ad 3 en 4. Behoefte en draagkracht

Behoefte

Behoefte is – ook bij kinderen – een van de wettelijke maatstaven voor vaststelling van alimentatie. Volgens vaste jurisprudentie is behoefte geen absoluut begrip. Het bestaan en de omvang van de behoefte hangen af van de individuele omstandigheden en moeten we van geval tot geval bepalen. Allerlei omstandigheden kunnen hierbij een rol spelen.

In elk geval is behoefte niet beperkt tot het bestaansminimum.

Draagkracht

Of iemand draagkracht heeft om alimentatie te betalen hangt enerzijds af van de inkomsten en het vermogen en anderzijds van de noodzakelijke uitgaven die daarop in mindering komen.

Daarbij gaat het niet alleen om de middelen waarover de onderhoudsplichtige beschikt, maar ook over die waarover hij redelijkerwijze had kunnen beschikken. Bij de uitgaven gaat het niet alleen om de uitgaven voor de onderhoudsplichtige zelf, maar kunnen ook de uitgaven een rol spelen voor anderen van wie het onderhoud voor rekening van de onderhoudsplichtige komt.

De vast te stellen alimentatie mag niet hoger zijn dan enerzijds de behoefte van de onderhoudsgerechtigde en anderzijds de draagkracht van de onderhoudsplichtige.

De laagste van die twee vormt de maximale bijdrage. De omstandigheden van partijen kunnen aanleiding geven de alimentatie lager dan dit maximum vast te stellen.

Opbouw van het rapport

In hoofdstuk 2 leggen we de begrippen netto besteedbaar inkomen en netto besteedbaar gezinsinkomen uit en laten we zien hoe we deze berekenen. In hoofdstuk 3 gaan we in op het bepalen van de behoefte voor zowel kinderalimentatie als partneralimentatie. In hoofdstuk 4 staan we stil bij het bepalen van de draagkracht voor kinder- en partneralimentatie. In dat hoofdstuk gaan we ook in op de zorgkorting die een rol speelt bij het bepalen van het bedrag aan kinderalimentatie dat iemand moet betalen. In hoofdstuk 5 zetten we aan de hand van twee stappenplannen met voorbeelden uiteen hoe we de behoefte en de draagkracht en uiteindelijk het bedrag aan kinder- en partneralimentatie bepalen.

Achter het rapport zitten de volgende bijlagen:

  • Bijlage 1 Model voor de netto methode, model voor de bruto methode en de toelichting op de modellen.
  • Bijlage 2 Diverse tarieven.
  • Bijlage 3 Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen.
  • Bijlage 4 Draagkrachttabel kinderalimentatie.

2 Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen

2.1 Inleiding

Behoefte en draagdracht bepalen we voor kinder- en partneralimentatie op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen respectievelijk het netto besteedbaar inkomen. Bij kinderalimentatie speelt naast het netto besteedbaar (gezins)inkomen het kindgebonden budget een rol.

In dit hoofdstuk bespreken we de begrippen netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen.

Onder netto besteedbaar inkomen verstaan we het bruto inkomen verminderd met de daarover verschuldigde of ingehouden premies sociale verzekeringen (inclusief de inkomens- afhankelijke bijdrage premie zorgverzekeringswet) en loon- en/of inkomstenbelasting. Het netto besteedbaar gezinsinkomen is het gezamenlijke netto besteedbare inkomen van de (ex-)partners toen zij nog een gezin vormden.

2.2 Modellen voor het bepalen van het netto besteedbaar (gezins)inkomen

De expertgroep heeft twee modellen gemaakt waarmee we het netto besteedbaar inkomen berekenen: het netto model en het bruto model. Beide modellen staan in Bijlage 1 bij dit rapport.

In het netto model gebruiken we netto inkomensgegevens om het netto besteedbaar (gezins)inkomen te bepalen. In het bruto model berekenen we het netto besteedbaar inkomen aan de hand van (onder andere) de bruto inkomensgegevens.

2.2.1 Het netto model

We kunnen het netto model gebruiken bij het bepalen van de draagkracht van een onder- houdsplichtige met een inkomen uit dienstbetrekking of een uitkering van minder dan € 1.930 bruto per maand (incl. vakantietoeslag). Het bruto inkomen vinden we in een loon- of salarisspecificatie of in een specificatie van de uitkering. Ook het daarvan resterende netto inkomen blijkt uit die specificaties. De gehele berekening voeren we vervolgens uit met nettobedragen op maandbasis.

Het netto model kunnen we ook gebruiken als het inkomen niet is onderworpen aan de heffing van loon- en inkomstenbelasting in Nederland.

Het netto besteedbaar inkomen vinden we in het netto model bij post 8.

  

2.2.2 Het bruto model

We gebruiken het bruto model bij bruto inkomens vanaf € 1.930 per maand en bij alle inkomens buiten dienstbetrekking (bijvoorbeeld bij IB-ondernemers). We gebruiken het bruto model ook als er fiscale voordelen zijn (bijvoorbeeld bij uitgaven voor inkomens- voorzieningen), fiscale bijtellingen, bij bezittingen die in box 3 belast zijn of als specifieke heffingskortingen een rol spelen. Het invullen van dit bruto model is in grote lijnen vergelijkbaar met het invullen van een aangifte voor de inkomstenbelasting.

In het bruto model vinden we het netto besteedbaar inkomen bij post 121.

2.3 Verschillende soorten inkomen

2.3.1 Inkomen uit dienstbetrekking of uitkering

Werknemers en uitkeringsgerechtigden kunnen hun inkomen met loonstroken, uitkerings- specificaties en/of één of meer jaaropgaven aantonen.

2.3.2 Winst uit onderneming

Een natuurlijke persoon die een onderneming op eigen naam of in samenwerking met anderen drijft (IB-ondernemer), geniet winst uit onderneming. De ondernemer moet inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen betalen over de gerealiseerde winst, na aftrek van ondernemersaftrekken en eventuele andere aftrekposten. Het komt regelmatig voor dat een ondernemer niet de gehele nettowinst (het netto besteedbaar inkomen dat volgt uit de berekening met het bruto model) voor het levensonderhoud gebruikt. Een deel van de winst (waar al inkomstenbelasting over is betaald) blijft dan in de onderneming achter, bijvoorbeeld om daarmee investeringen te doen of om (bedrijfs)schulden af te lossen. Het netto besteedbaar inkomen is dan lager.

Bij het bepalen van de draagkracht van een ondernemer kijken we naar wat deze ondernemer in redelijkheid aan inkomen uit de onderneming kan verwerven zonder de continuïteit van de onderneming in gevaar te brengen. We moeten daarom een schatting makenvan de toekomstige ontwikkelingen in de onderneming (een prognose). In de praktijk lijkt de gedachte te bestaan dat we daarvoor moeten kijken naar het gemiddelde resultaat van de laatste drie jaren. Hoewel dat gemiddelde resultaat helpend kan zijn bij het maken van de prognose (en inzage in recente jaarstukken van de ondernemer daarvoor onmisbaar is), is dat gemiddelde resultaat slechts één van de omstandigheden die bij het maken van de prognose een rol kan spelen.

2.3.3 De directeur-grootaandeelhouder

De directeur-grootaandeelhouder in een vennootschap (meestal een BV) krijgt in de regel salaris, net als een werknemer in een ‘normale’ dienstbetrekking. Daarnaast kan hij winst- uitkeringen (dividend, winst uit aanmerkelijk belang) ontvangen. Wanneer een directeur-grootaandeelhouder privéuitgaven laat voorschieten door of geld leent van de BV die deze schuld in rekening-courant boekt, kan er aanleiding zijn om bij het bepalen van de behoefte en/of draagkracht met deze opnames rekening te houden. 

2.3.4 Inkomen uit vermogen

In bepaalde gevallen kunnen we bij het bepalen van het netto besteedbaar inkomen rekening houden met werkelijke inkomsten uit vermogen, zoals inkomen uit de verhuur van onroerend goed. Dat inkomen moet dan in elk geval bestendig beschikbaar (kunnen) zijn.

2.4 Kindgebonden budget

Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke maandelijkse bijdrage van de overheid die bij alleenstaande ouders wordt verhoogd met een zogeheten ‘alleenstaande ouderkop’.

Het kindgebonden budget is bedoeld als inkomensondersteuning voor (in beginsel) de ouder die kinderbijslag voor het kind ontvangt.

3. BEHOEFTE

3.1 Algemeen

Bij het bepalen van het bedrag dat iemand aan kinder- en/of partneralimentatie moet betalen, houden we rekening met de behoefte van de onderhoudsgerechtigden (volgens art. 1:397, lid 1, BW). De wetgever heeft de betekenis van het begrip behoefte niet nader ingevuld. Het is een zogenoemde open norm. Behoefte kunnen we omschrijven als het bedrag dat nodig is voor de kosten van levensonderhoud en dat aansluit bij de mate van welstand waarin partijen tijdens hun samenleving hebben geleefd. Het bestaan en de omvang van de behoefte hangen dus af van de individuele omstandigheden. Daarbij kunnen algemene ervaringsregels een rol spelen (volgens art. 149, lid 2, Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering).

Bij kinderalimentatie houden we er rekening mee dat ouders de kosten van verzorging en opvoeding van hun kinderen niet helemaal zelf hoeven te betalen. De kinderbijslag die de ouders (in de regel: de ouder bij wie een kind het hoofdverblijf heeft) ontvangen dekt een deel van die kosten. Het restant komt voor rekening van de ouders zelf. Dat restant noemen we in dit rapport ‘het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen’.

Hierna gebruiken we in het kader van kinderalimentatie daarom niet de term ‘behoefte’, maar spreken we van ‘het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen’ of kortweg ‘eigen aandeel’.

Bij partneralimentatie beveelt de expertgroep voor het bepalen van de behoefte het gebruik aan van een vuistregel, de zogenoemde hofnorm. Zie voor een uitleg van de hofnorm paragraaf 3.3.1 en 3.3.2.

3.2 Het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

3.2.1 Inleiding

De expertgroep doet in dit rapport een concrete aanbeveling voor het bepalen van het eigen aandeel. Deze aanbeveling berust op de algemene ervaringsregel dat ouders in gezinnen een vast percentage van het beschikbare inkomen besteden aan hun kind(eren).

We bepalen het eigen aandeel aan de hand van de Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen (Bijlage 4). In deze bijlage staat ook een toelichting op hoe de tabel werkt. In de tabel is rekening gehouden met de kinderbijslag. In de regel ontvangt de ouder bij wie een kind het hoofdverblijf heeft de kinderbijslag.

Hierna bespreken we de onderwerpen die van belang zijn bij het bepalen van het eigen aandeel.

3.2.2 De Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

De Tabel eigen aandeel is als volgt tot stand gekomen.

De welstand van het gezin waarin de ouders met de kinderen leven en daarmee de hoogte van de uitgaven voor de kinderen hangt samen met het netto besteedbaar gezinsinkomen.

Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) blijkt dat ouders een bepaald percentage van dat gezinsinkomen aan hun kinderen besteden.

De Tabel eigen aandeel is gebaseerd op dit onderzoek. Het systeem is uitgewerkt in het rapport Kosten van kinderen ten behoeve van vaststelling kinderalimentatie. https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/rapport-kosten-kkn-sept-2006.pdf  In 2018 hebben het CBS en het NIBUD voor het laatst onderzoek gedaan naar de percentages van het gezinsinkomen die ouders aan hun kinderen besteden. De bedragen in de Tabel eigen aandeel zijn sinds 2019 gebaseerd op de cijfers uit dit laatste onderzoek. Het Nibud actualiseert de bedragen in de tabel jaarlijks met de meest actuele percentages van de kosten van kinderen en de kinderbijslagbedragen. De bedragen in de tabel worden verder niet geïndexeerd.

We berekenen het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen na scheiding op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen in de laatste periode dat de ouders en de kinderen een gezin vormden. Dit omdat de kinderen aan de welstand zoals die aanwezig was toen de ouders met de kinderen nog bij elkaar woonden gewend zijn geraakt en zij door de scheiding van de ouders – in beginsel – niet slechter af zouden moeten zijn.

Het eigen aandeel per kind is lager naarmate er meer kinderen in een gezin leven. Dat komt doordat de gemiddelde kosten per kind (door “schaalvoordelen”) dalen bij meer kinderen.

In de Tabel eigen aandeel houden we geen rekening met de leeftijd(en) van de kinderen.

De tabel is gebaseerd op gemiddelde bedragen aan kinderbijslag. Als er meer kinderen in een gezin zijn, bepalen we het eigen aandeel per kind door het tabelbedrag te delen door het aantal kinderen.

3.2.3 Bepalen eigen aandeel op basis van het laatste gezinsinkomen toen de ouders nog bij elkaar waren

In beginsel bepalen we het eigen aandeel op basis van het gezamenlijke inkomen dat ouders hadden toen zij nog bij elkaar waren, inclusief het kindgebonden budget en andere (fiscale) aanspraken (zoals de aanspraak op de inkomensafhankelijke combinatiekorting).

Wanneer we het eigen aandeel vaststellen op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen in een eerder jaar dan het jaar waarin de kinderalimentatie ingaat, indexeren we dat eigen aandeel naar het jaar van ingang.

3.2.4 Eigen aandeel bij gezinnen met minderjarige kinderen en kinderen van 18 tot 21 jaar

De Tabel eigen aandeel ziet op kosten van minderjarige kinderen. Bij het gebruik van de tabel gaan we er voor het aantal kinderen van uit dat alle kinderen minderjarig zijn, ook als er naast een minderjarig kind of kinderen één of meer kinderen van 18 tot 21 jaar zijn.

3.2.5 Eigen aandeel bij ouders die nooit met het kind of de kinderen in gezinsverband hebben samengeleefd

Wanneer ouders nooit in gezinsverband met het betrokken kind of de kinderen hebben samengeleefd, bepalen we het eigen aandeel door het gemiddelde te nemen van het eigen aandeel berekend op basis van het inkomen van de ene ouder en het eigen aandeel op basis van het inkomen van de andere ouder. Op deze manier beoordelen we de welstand die het kind bij iedere ouder afzonderlijk ervaart of zou hebben ervaren als het alleen bij die ouder opgroeit of was opgegroeid. Met (inkomsten van) nieuwe partners houden we geen rekening.

Bij de bepaling van het inkomen van iedere ouder afzonderlijk houden we rekening met het kindgebonden budget en andere (fiscale) aanspraken (zoals de aanspraak op de inkomensafhankelijke combinatiekorting), indien de ouder voldoet aan de voorwaarden om daarvoor in aanmerking te komen of zou voldoen als het kind bij hem of haar zou opgroeien (zoals de inkomens- en vermogensgrens). Voor een ouder bij wie het kind niet opgroeit gaat het om een fictief bedrag (alsof het kind alleen bij die ouder zou opgroeien).

3.2.6 Bijzondere kosten

In de tabelbedragen zijn alle gebruikelijke kosten van een kind, zoals voeding, kleding en huisvesting begrepen. Allerlei kosten en activiteiten zijn uitwisselbaar. Zo kunnen ouders het bedrag voor ‘ontspanning’ in het eigen aandeel op verschillende manieren besteden: van voetbal tot paardrijden en van computergame tot vioolles. Uit het CBS-onderzoek blijkt dat hogere uitgaven in een gezin aan de ene post samengaan met lagere uitgaven aan een andere post. Met andere woorden, wanneer een gezin een meer dan gemiddeld bedrag aan bijvoorbeeld kleding besteedt, dan hoeft dat niet te betekenen dat voor de post kleding een correctie moet plaatsvinden. Ouders bezuinigen dan op één of meer andere posten. Vanwege die uitwisselbaarheid kunnen we slechts in globale termen aangeven in welke gevallen naast de tabelbedragen met bijzondere kosten rekening kan worden gehouden.

Bepaalde extra kosten kunnen zo uitzonderlijk zijn, dat ouders deze niet kunnen betalen uit de standaardbedragen in de tabel en deze uitgaven daadwerkelijk op het (gezins) inkomen drukken. Voorbeelden zijn de kosten voor:

  • een gehandicapt kind;
  • topsport;
  • privélessen;
  • extra hoge schoolgelden; en
  • kinderopvang of oppaskosten die – na aftrek van de kinderopvangtoeslag en eeneventuele bijdrage van de werkgever – zo hoog zijn dat deze niet gecompenseerd kunnen worden door lagere uitgaven op andere posten.

[[NOTE: Volgens het rapport Kosten van kinderen behoren ook hoge oppaskosten in verband met de verwerving

van inkomsten tot de categorie bijzondere kosten die niet in de tabel verwerkt zijn. Uit onderzoek van het

CBS uit de tijd voor de huidige systematiek van financiering van de kinderopvang is echter gebleken dat

bij een echtpaar oppaskosten niet leiden tot in totaal hogere kosten van kinderen. Kennelijk worden in

die situatie hoge oppaskosten of kosten van kinderopvang gecompenseerd met lagere uitgaven aan een

andere post. Hoewel dit onderzoek dateert van de tijd vóór de huidige systematiek van financiering van

kinderopvang, acht de expertgroep het aannemelijk dat dit in het merendeel van de gevallen nog steeds

zo is. Indien echter sprake is van dermate hoge kosten voor kinderopvang of dermate hoge oppaskosten

dat deze niet (volledig) gecompenseerd kunnen worden door lagere uitgaven op andere posten, kan dat

leiden tot in totaal hogere kosten van kinderen dan het tabelbedrag.]]

Bij dergelijke bijzondere extra kosten berekenen we het eigen aandeel als volgt. Als ouders de betreffende extra kosten al voor de scheiding maakten, dan trekken we deze kosten (minus tegemoetkomingen daarop van bijvoorbeeld werkgever of overheid) af van het netto besteedbaar gezinsinkomen. Het eigen aandeel bepalen we vervolgens op basis van het resterende netto besteedbaar gezinsinkomen. Het nieuwe eigen aandeel bestaat uit het in de tabel gevonden bedrag plus de extra kosten na de scheiding, opnieuw verminderd met de eventuele tegemoetkomingen in die kosten.

Als de kosten pas na de scheiding zijn ontstaan, berekenen we het eigen aandeel op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen zonder correctie en tellen we de bijzondere kosten op bij het gevonden eigen aandeel.

3.2.7 Vermindering of wegvallen van inkomen van één van de ouders na (echt)scheiding

Vermindering of wegvallen van inkomen van een ouder na (echt)scheiding mag geen invloed hebben op de hoogte van het eigen aandeel. Het welvaartsniveau ten tijde van het uit elkaar gaan blijft in beginsel bepalend. Wel kan dit lagere inkomen tot een lagere draagkracht en dus een lagere bijdrage leiden.

3.2.8 Stijging van het eigen aandeel na een latere aanzienlijke inkomensstijging van een van de ouders

Wanneer het inkomen van een ouder na scheiding zodanig stijgt dat het hoger is dan het (gezins)inkomen tijdens het huwelijk of de samenleving, is de expertgroep van mening dat dit invloed moet hebben op de hoogte van het eigen aandeel. Indien het gezinsverband zou hebben voortgeduurd, zou die verhoging immers ook een positieve invloed hebben gehad op het bedrag dat voor de kinderen zou zijn uitgegeven. In dat geval bepalen we het eigen aandeel op basis van dat hogere inkomen van die ouder opnieuw.

3.2.9 Stijging van het eigen aandeel na een latere aanzienlijke inkomensstijging van één van de ouders die nooit met het kind/de kinderen in gezinsverband hebben samengeleefd

Ook voor kinderen van ouders die niet in gezinsverband hebben samengewoond, vindt de expertgroep dat een aanzienlijke inkomensstijging van één van de ouders invloed moet hebben op de vaststelling van het eigen aandeel. We berekenen het eigen aandeel opnieuw als het netto besteedbaar inkomen van één ouder stijgt tot boven de feitelijke netto besteed- bare inkomens van de ouders samen bij de eerdere vaststelling van het eigen aandeel (de drempel), vermeerderd met het destijds werkelijk genoten kindgebonden budget. Als de inkomensstijging de ouder betreft die voor het betreffende kind of kinderen geen kindge- bonden budget ontvangt, dan verstaan we onder het gestegen netto besteedbaar inkomen dat inkomen zonder bijtelling van een fictief kindgebonden budget.

Als de drempel is gehaald berekenen we het eigen aandeel vervolgens opnieuw op de wijze zoals hiervoor omschreven voor de berekening van het eigen aandeel van ouders die nooit hebben samengewoond, maar dan op basis van de actuele inkomens van de beide ouders.

Daarbij beoordelen we de situatie weer alsof het kind bij die ouder zou wonen, zodat wel met het (fictief) kindgebonden budget waar dan aanspraak op zou bestaan rekening moet worden gehouden én met eventuele heffingskortingen waar in die – fictieve – situatie aanspraak op zou bestaan.

3.2.10 De behoefte van kinderen van 18 tot 21 jaar

De Tabel eigen aandeel kunnen we niet gebruiken voor het bepalen van de behoefte van kinderen van 18 tot 21 jaar.

Studerenden

Voor kinderen van 18 tot 21 jaar die onder de Wet studiefinanciering (Wsf) vallen heeft de expertgroep geen aparte maatstaven ontwikkeld. We nemen voor het bepalen van de behoefte de normen van de Wsf tot uitgangspunt. Volgens de Wsf bestaat het budget voor een student uit een normbedrag voor de kosten van levensonderhoud, een tegemoetkoming

in de kosten van lesgeld danwel het collegegeldkrediet en de reisvoorziening. Een student die stelt voor één of meer bepaalde posten een hoger budget nodig te hebben, moet dat aannemelijk maken. De aanspraken die een student heeft op studiefinanciering of een andere tegemoetkoming (zoals een bijdrage uit een privaat studiefonds) kunnen de behoefte onder omstandigheden verlagen. In het algemeen zijn de basisbeurs en de aanvullende beurs (een gift) behoefte verlagend, omdat van een student in redelijkheid mag worden verlangd dat hij binnen de genoemde termijn een diploma haalt. De rentedragende lening en het collegegeldkrediet moeten wel altijd worden terugbetaald en verlagen de behoefte in beginsel niet.

Voor studenten in het hoger onderwijs is de Wsf-norm voor thuiswonende studenten gelijk aan die voor uitwonende studenten. Heeft een thuiswonende student geen woon- last, dan kan dat de behoefte verlagen, bijvoorbeeld met een bedrag ter hoogte van de gemiddelde basishuur.

Niet studerenden

Voor niet-studerenden van 18 tot 21 jaar kunnen we bij het bepalen van de behoefte eveneens aansluiten bij het normbedrag voor de kosten van levensonderhoud uit de Wsf.

De bedragen voor studiekosten (boeken en leermiddelen) die in de norm zitten, trekken we daar dan van af.

Eigen inkomsten van kinderen van 18 tot 21 jaar

Structurele eigen inkomsten van kinderen van 18 tot 21 jaar kunnen de behoefte verlagen.

Kind van 18 tot 21 jaar ontvangt zorgtoeslag

Uit het normbedrag voor de kosten van levensonderhoud wordt een kind van 18 tot 21 jaar geacht ook de premie voor de zorgverzekering te voldoen. In dat normbedrag is al rekening gehouden met een ontvangen zorgtoeslag. Een eventuele zorgtoeslag hoeven we dus niet nog afzonderlijk in mindering te brengen.

3.2.11 De behoefte van kinderen vanaf 21 jaar

Ook een kind van 21 jaar en ouder kan behoefte hebben aan een bijdrage in zijn levensonderhoud.

Anders dan kinderen tot 21 jaar, kan een meerderjarig kind in beginsel alleen aanspraak maken op een bijdrage van een (van de) ouder(s) wanneer dat kind behoeftig is. Daarvan is sprake als het niet in staat is om (geheel) in het eigen levensonderhoud te voorzien omdat het:

a. de nodige eigen middelen mist en

b. deze in redelijkheid niet kan verwerven.

De behoefte van een kind vanaf 21 jaar kunnen we vervolgens op dezelfde wijze bepalen als die van kinderen van 18 tot 21 jaar.

3.3 Behoefte van de ex-partner

3.3.1 Inleiding

Voor het bepalen van de netto behoefte in het kader van partneralimentatie heeft de rechtspraak een eenvoudig te hanteren vuistregel ontwikkeld: de zogenoemde hofnorm.

De hofnorm berust op de algemene ervaringsregel dat de kosten van twee afzonderlijke huishoudens (dus na scheiding) hoger zijn dan de helft van de kosten van een gezin.

De hofnorm is volgens de expertgroep een heldere en in de praktijk eenvoudig te hanteren maatstaf die leidt tot een reële schatting van de behoefte van de onderhoudsgerechtigde na het verbreken van het huwelijk of geregistreerd partnerschap.

Ontvangen kinderalimentatie, kinderbijslag en kindgebonden budget zijn geen inkomen van de onderhoudsgerechtigde ouder, maar zijn bedoeld voor de kinderen. Deze bedragen maken daarom geen deel uit van het eigen inkomen of de verdiencapaciteit van de onderhoudsgerechtigde.

3.3.2 Toepassing van de hofnorm

Uitgangspunt bij toepassing van de hofnorm is dat het gehele netto besteedbaar gezinsinkomen beschikbaar is geweest voor het levensonderhoud van beide partijen.

Wanneer in het gezin kinderen waren voor wie de ouders onderhoudsplichtig waren, dan verminderen we het netto besteedbaar gezinsinkomen met het eigen aandeel van de ouders in de kosten van die kinderen.

De behoefte op basis van de hofnorm bedraagt dan Netto besteedbaar gezinsinkomen

€ .....

Af: Eigen Aandeel kosten kinderen voor wie ouders onderhoudsplichtig waren

€ ..... -/-

Beschikbaar tijdens huwelijk / geregistreerd partnerschap

 ..... 

Behoefte: 60 %

€ .....

Toepassing van de hofnorm heeft als bijkomend voordeel dat ex-echtgenoten niet in een positie worden gebracht waarin zij zich genoodzaakt zien tot nodeloos escalerende discussies over individuele op een behoeftelijst voorkomende kostenposten, hoe gering van omvang ook. Indien een partij het niet eens is met de behoefte die is berekend aan de hand van de hofnorm, ligt het op de weg van die partij om toepassing van de hofnorm gemotiveerd te betwisten en te onderbouwen hoe hoog de behoefte volgens hem/haar is.

3.3.3 Nieuwe relatie onderhoudsgerechtigde zonder ‘samenwonen als waren zij gehuwd’ in de zin van artikel 1:160 BW

Een nieuwe relatie van de onderhoudsgerechtigde die niet het karakter heeft van ‘samen- leven als waren zij gehuwd’ of ‘als waren zij geregistreerd partner’ kan behoefte verlagend werken.

4. DRAAGKRACHT

4.1 Algemeen

Bij het bepalen van de hoogte van het bedrag van kinder- en partneralimentatie houden we (naast de behoefte van de onderhoudsgerechtigde, zie hoofdstuk 3) rekening met de draagkracht van de onderhoudsplichtige(n) (vgl. art. 1:397, lid 1, BW). Wij hanteren als uitgangspunt dat een onderhoudsplichtige voor het eigen levensonderhoud naast een bedrag voor wonen en ziektekosten ten minste een bedrag ter grootte van de bijstandsnorm nodig heeft.

Bij kinderalimentatie kunnen we het begrip draagkracht omschrijven als het bedrag dat een ouder kan bijdragen aan de kosten van verzorging en opvoeding van het kind. Bij partner­ alimentatie ziet het begrip draagkracht op het bedrag dat de onderhoudsplichtige (maximaal) kan betalen aan partneralimentatie. De expertgroep hanteert bij het bepalen van draagkracht als uitgangspunt dat een onderhoudsplichtige na het betalen van alimen- tatie genoeg geld overhoudt om in het eigen levensonderhoud te voorzien.

In par. 4.2.1. geven wij aan de hand van een kernschema aan hoe we draagkracht voor kinder- en partneralimentatie bepalen. In par. 4.2.2 volgt een toelichting op de begrippen die we daarbij gebruiken.

In par. 4.3 en verder gaan we in op van de verdeling van de kosten van de kinderen over de ouders en de berekening van het bedrag van kinderalimentatie.

In par. 4.4 gaan we in op de berekening van draagkracht voor en het bedrag aan partneralimentatie.

In par. 4.5 en verder staan we stil bij enkele bijzondere situaties.

4.2 Berekening van draagkracht voor kinderalimentatie en partneralimentatie (algemeen)

4.2.1. Kernschema voor het berekenen van draagkracht

Draagkracht voor kinder- en partneralimentatie berekenen we aan de hand van het volgende kernschema:

inkomsten    
  Netto besteedbaar inkomen volgens bruto of netto methode €...  
  (alleen bij kinderalimentatie) kindgebonden budget €... +  
  €...
af: lasten    
  Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3) € …  
  Woonbudget (30% van het NBI) € …  
  Andere noodzakelijke lasten € … +  
Draagkrachtloos inkomen   €…
Draagkrachtruimte   €...

Draagkracht is een percentage (draagkrachtpercentage) van het bedrag aan draagkrachtruimte.

4.2.2 Toelichting op de begrippen in het kernschema

4.2.2.1 Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen

Zie voor de uitleg van deze begrippen hoofdstuk 2.

4.2.2.2 Draagkrachtloos inkomen

Het bedrag dat de onderhoudsplichtige nodig heeft voor zijn eigen noodzakelijke lasten en dat daarom geen draagkracht voor het betalen van alimentatie oplevert, noemen we het draagkrachtloos inkomen. Het draagkrachtloos inkomen bestaat uit de gecorrigeerde bijstandsnorm, het woonbudget en andere noodzakelijke lasten.

4.2.2.3 (Gecorrigeerde) bijstandsnorm

Bij de bepaling van de draagkracht hanteren we als uitgangspunt dat de onderhoudsplichtige voor zichzelf ten minste het bestaansminimum moet behouden naast een redelijk gedeelte van zijn draagkrachtruimte. Het bestaansminimum bepalen we aan de hand van de bijstandsnorm. Dat is het bedrag dat de onderhoudsplichtige bij afwezigheid van eigen middelen van bestaan als uitkering krachtens de Participatiewet zou ontvangen. Dit bedrag is afhankelijk van de (nieuwe) gezinssituatie. De Participatiewet onderscheidt diverse categorieën. Daarvan zijn er drie voor de draagkrachtberekening van belang: alleenstaanden (daaronder zijn ook alleenstaande ouders –ongeacht het aantal kinderen – begrepen), gehuwden (met of zonder kinderen) en pensioengerechtigden in de zin van art. 7a eerste lid van de Algemene Ouderdomswet. In artikel 22 Participatiewet is de verhoogde norm voor pensioengerechtigden opgenomen. In beginsel rekenen we met de  norm voor een alleenstaande en houden we geen rekening met de kostendelersnorm als bedoeld in artikel 22a Participatiewet. Wel houden we rekening met de verhoogde norm voor pensioengerechtigden. De jongerennorm passen we niet toe.

Het bedrag van de bijstandsnorm verminderen we met de in de bijstandsnorm begrepen componenten voor wonen en zorgkosten en vermeerderen we met een vast bedrag voor de kosten van de zorgverzekering en – afhankelijk van de hoogte van het netto besteed- baar inkomen – een bedrag voor onvoorziene uitgaven. In het kernschema noemen we de uitkomst daarvan de gecorrigeerde bijstandsnorm.

Aldus bepalen we het bedrag van de gecorrigeerde bijstandsnorm (2024, eerste halfjaar) als volgt:

Bijstandsnorm   € 1.284
Af: Wooncomponent € 189  
Af: ziektekostencomponent € 42  
Bij: totaal ziektekosten € 166  
Onvoorzien € 50  
Totaal af/bij    -/- € 15
Gecorrigeerde bijstandsnorm (afgerond op € 5)   € 1.270

Voor AOW-gerechtigden geldt op grond van de Participatiewet een bijstandsnorm van € 1.426 (2024, eerste halfjaar). Voor hen verhogen we het bedrag van de gecorrigeerde bijstandsnorm tot € 1.415.

4.2.2.4 Woonbudget

De onderhoudsplichtige wordt geacht vanuit het woonbudget alle redelijke lasten voor een woning passend bij zijn/haar inkomen te kunnen voldoen. Daaronder verstaan we onder meer:

  • voor een huurwoning: de huur (verminderd met eventuele huurtoeslag), verplichte servicekosten en lokale belastingen;
  • voor een koopwoning: de rente over de eigenwoningschuld verminderd met het fiscaal voordeel in verband met de eigen woning, gangbare aflossingen op die schuld, inleg voor spaar- of beleggingspolissen die aan de hypotheek zijn gekoppeld, premie voor de opstalverzekering, lokale belastingen en polder- of waterschapslasten en onderhoudskosten.

Voor zowel huur- als koopwoningen geldt dat de onderhoudsplichtige (redelijke) lasten voor gas, water en licht die meer bedragen dan het bedrag dat hij vanuit de bijstandsnorm kan voldoen ook vanuit het woonbudget moet betalen.

Als een onderhoudsplichtige duurzaam aanmerkelijk hogere woonlasten heeft dan het woonbudget kunnen we met die extra lasten rekening houden als we kunnen vaststellen dat deze lasten niet vermijdbaar zijn en dat het (voort)bestaan daarvan niet aan de onderhoudsplichtige kan worden verweten (zie 4.6.2).

Indien (mogelijk) sprake is van een tekort aan draagkracht om in de behoefte te voorzien en er aanwijzingen zijn dat de werkelijke woonlasten van een onderhoudsplichtige duur- zaam aanmerkelijk lager zijn dan het woonbudget, bijvoorbeeld omdat deze samenwoont, kan er reden zijn om met een bedrag lager dan het woonbudget te rekenen.(Hoge Raad 16 april 2021, ECLI:NL:HR:2021:586.) Het ligt op de weg van de onderhoudsplichtige om in dat geval inzicht te geven in de eigen werkelijke woonlasten. Indien een onderhoudsplichtige samenwoont met een nieuwe partner, is bij de beoordeling of bij de onderhoudsplichtige sprake is van een duurzaam aanmerkelijk lagere werkelijke woonlast het uitgangspunt dat de partner de helft van de gezamenlijke woonlast kan dragen.

Het fiscaal voordeel dat betrekking heeft op de eigen woning tellen we niet bij het netto besteedbaar inkomen. Het fiscaal voordeel met betrekking tot de eigen woning evenals andere fiscale aspecten spelen wel een rol bij de bepaling van het verzamelinkomen, dat relevant is voor (bijvoorbeeld) de berekening van het kindgebonden budget.

4.2.2.5 Andere noodzakelijke lasten

Bij het bepalen van draagkracht kunnen we naast de gecorrigeerde bijstandsnorm en het woonbudget rekening houden met lasten van de onderhoudsplichtige die niet vermijdbaar en ook niet verwijtbaar zijn aangegaan of voortbestaan. We noemen die lasten ‘andere noodzakelijke lasten’. Een voorbeeld van een dergelijke last is de aflossing op schulden waarvoor beide partijen draagplichtig zijn. In par. 4.6.2 gaan we hier dieper op in.

4.2.2.6 Draagkrachtruimte

Het verschil tussen het netto besteedbaar inkomen en het draagkrachtloos inkomen noemen we de draagkrachtruimte. Bij een positieve draagkrachtruimte is de onderhoudsplichtige in staat alimentatie te betalen.

4.2.2.7 Draagkrachtpercentage, draagkracht en vrije ruimte

We hanteren als uitgangspunt dat we vanaf een bepaald inkomen niet de gehele draag- krachtruimte gebruiken voor het opleggen van een onderhoudsverplichting, maar dat we slechts een bepaald percentage daarvan bestempelen als draagkracht. Dit percentage noemen we het draagkrachtpercentage. We verdelen de draagkrachtruimte daardoor over onderhoudsplichtige en onderhoudsgerechtigde(n) in een verhouding die vastligt in het draagkrachtpercentage. Alle onderhoudsverplichtingen brengen we in beginsel ten laste van de draagkracht.

Voor kinderalimentatie is het beschikbare percentage te vinden in de draagkrachttabel (bijlage 4). Voor partneralimentatie hanteren we 60% procent als draagkrachtpercentage.

De resterende 40% van de draagkrachtruimte noemen we de vrije ruimte. Dit bedrag kan de onderhoudsplichtige gebruiken om vrij te besteden en/of om al dan niet tijdelijk hogere lasten van te betalen.

4.3 Bepalen van draagkracht voor kinderalimentatie voor kinderen tot 21 jaar

4.3.1 Inleiding

Ouders (en in voorkomend geval een stiefouder) zijn verplicht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding respectievelijk levensonderhoud en studie van hun minderjarige kinderen en hun meerderjarige kinderen tot 21 jaar. In de praktijk komt het er voor minderjarige kinderen op neer dat de ene ouder aan de andere ouder (in de regel de ouder waar het kind het hoofdverblijf heeft) kinderalimentatie betaalt. Die andere ouder betaalt zelf ook mee aan de kosten van de kinderen. Waar wij hierna spreken over het bepalen van de draagkracht voor kinderalimentatie, bedoelen wij tevens het bepalen van de draagkracht van de verzorgende ouder om bij te dragen aan de kosten van verzorging en opvoeding/de kosten van levensonderhoud en studie van de kinderen.

Kinderalimentatie heeft voorrang op alle andere onderhoudsverplichtingen. Daarom nemen we bij de bepaling van de draagkracht voor kinderalimentatie alleen de financiële situatie van de onderhoudsplichtige(n) in aanmerking. We houden geen rekening met een nieuwe partner/echtgeno(o)t/geregistreerde partner. De gedachte hierachter is dat een nieuwe partner in staat moet worden geacht in het eigen levensonderhoud te voorzien, terwijl we dit van een kind niet verwachten.

4.3.2 De draagkrachttabel (Bijlage 5)

In de draagkrachttabel in bijlage 5 geven we aan hoe we de draagkracht voor kinderalimentatie – uitgaande van het kernschema – bij een bepaald netto besteedbaar inkomen bepalen.

Daarvoor tellen we het na de scheiding (te) ontvangen kindgebonden budget op bij het netto besteedbaar inkomen van de ouder die het kindgebonden budget ontvangt. (Zie ECLI:NL:HR:2015:3011.)

Vanaf een bepaald netto besteedbaar inkomen plus kindgebonden budget (2024: € 1.965) hanteren we een draagkrachtpercentage van 70%. Bij lagere netto besteedbare inkomens is het draagkrachtpercentage hoger. Er resteert dan een lager of geen bedrag aan vrije ruimte.

Zie hiervoor de draagkrachttabel.

Bij de lagere inkomens verlagen we in de gecorrigeerde bijstandsnorm de post ‘onvoorzien’.

Bij een netto besteedbaar inkomen plus kindgebonden budget van € 1.815 (2024) of minder, gaan we uit van een minimumdraagkracht van € 25 voor één kind en € 50 voor twee of meer kinderen.

Vanaf de AOW-leeftijd gelden andere bedragen.

4.3.3 Ouder(s) met een uitkering krachtens de Participatiewet of met een inkomen tot bijstandsniveau

We nemen geen draagkracht aan bij een ouder bij wie een kind het hoofverblijf heeft en die een bijstandsuitkering ontvangt, ook niet als die ouder een kindgebonden budget ontvangt.

Het aannemen van draagkracht in een dergelijk geval leidt er namelijk toe dat het aandeel in de kosten van de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft lager wordt. Dat zou de verhaalsmogelijkheid van de bijstand door de gemeente beperken. Daardoor draagt de gemeente (en niet de betreffende ouder) een deel van de kosten van de kinderen.

Bij een niet-verzorgende ouder met een uitkering krachtens de Participatiewet of bij één of beide ouders met een inkomen tot bijstandsniveau beveelt de expertgroep aan om wel een minimumdraagkracht aan te nemen. De bijdrage kan desondanks lager dan de minimum draagkracht uitvallen, bijvoorbeeld door de zorgkorting of als sprake is van niet vermijdbare

en niet vermijdbare lasten (zie par. 4.6.2 en verder).

Ter verduidelijking dient het volgende schema:

 

Minimale 

Draagkrachtvergelijking?
(par. 4.3.4)
Verzorgende ouder met bijstandsuitkering Nee Nee
Verzorgende ouder met inkomen tot bijstandsniveau Ja Ja *
Niet-verzorgende ouder met bijstandsuitkering Ja Ja *
Niet-verzorgende ouder met inkomen tot bijstandsniveau Ja Ja *

* Alleen als de gezamenlijke draagkracht van de ouders meer is dan het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen.

4.3.4 Verdelen van het eigen aandeel over de ouders met een draagkrachtvergelijking en toepassen van de zorgkorting

Nadat we het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen hebben bepaald en de draagkracht van de ouders hebben vastgesteld, kunnen we berekenen welk bedrag iedere ouder moet bijdragen in de kosten van de kinderen.

De verplichting tot bijdragen van een onderhoudsplichtige is mede afhankelijk van de draagkracht van andere onderhoudsplichtigen. Indien de ouders na de scheiding samen voldoende draagkracht hebben om volledig in het eigen aandeel te voorzien, berekenen we wie welk deel van dat eigen aandeel moet dragen. Hiervoor maken we een draagkrachtvergelijking.

Het is niet nodig een draagkrachtvergelijking te maken als de gezamenlijke draagkracht van de ouders gelijk is aan of minder is dan het eigen aandeel. Dan beperken we de bijdrage van de onderhoudsplichtige ouder tot diens draagkracht. We houden bij het bepalen van de draagkracht wel rekening met een extra heffingskorting en/of een kindgebonden budget waarvoor een ouder door aanwezigheid van deze kinderen in aanmerking kan komen.

Bij een gezamenlijke draagkracht die gelijk is aan het eigen aandeel of bij een tekort, verdelen we de beschikbare draagkracht in beginsel gelijk over alle kinderen waarvoor de betrokkene onderhoudsplichtig is, tenzij er een aantoonbaar verschil is in het eigen aandeel voor het ene en het andere kind.

4.3.5 Zorgkorting

Bij een zorg- of omgangsregeling voorziet de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft gedurende de tijd dat het kind bij die ouder verblijft ‘in natura’ in een deel van de kosten van het kind. Om die reden dalen de kosten die de ouder bij wie het kind het hoofverblijf heeft. We bepalen de kosten van de zorgregeling op basis van een percentage van het eigen aandeel. Dit percentage is afhankelijk van het gemiddeld aantal dagen per week – vakanties meegerekend – dat het kind doorbrengt bij of voor rekening komt van de ouder waar het kind niet zijn hoofdverblijf heeft.

We berekenen de zorgkorting over het eigen aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen volgens de betreffende tabel. We houden dus geen rekening met extra kosten.

De zorgkorting is:

  • 5% bij gedeelde zorg gedurende minder dan 1 dag per week;
  • 15% bij gedeelde zorg op gemiddeld 1 dag per week;
  • 25% bij gedeelde zorg op gemiddeld 2 dagen per week;
  • 35% bij gedeelde zorg op gemiddeld 3 dagen per week.

De zorgkorting bedraagt in beginsel ten minste 5% van het eigen aandeel (tabelbedrag), omdat ouders onderling en jegens het kind het recht en de verplichting hebben tot omgang.

In ieder geval tot dat bedrag zou de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft in de zorg moeten kunnen voorzien.

Verder hanteren we het uitgangspunt dat de ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft de ‘verblijfsoverstijgende kosten’ (zoals schoolgeld, contributie voor sport, kleding en dergelijke) draagt. Daarvoor heeft deze ouder 30% van het eigen aandeel vermeerderd met de kinderbijslag ter beschikking.

Uitzonderingen op toepassing van de zorgkorting zijn mogelijk, bijvoorbeeld indien de ouder bij wie het kind zijn hoofdverblijf niet heeft, zijn of haar verplichting tot omgang of verdeling van de zorg niet nakomt.

Zorgkorting bij co-ouderschap

Co-ouderschap is een niet-wettelijke term die in de praktijk gangbaar is voor verschillende varianten van gedeelde zorg. Ook hier is het uitgangspunt dat de ouders naar rato van hun draagkracht in de kosten van een kind bijdragen. De zorgkorting verwerken we op de in hoofdstuk 5 bij stap 6 beschreven wijze in de berekening, waarbij wij geen onderscheid maken tussen ruime zorgregelingen en co-ouderschap.

Het is mogelijk dat de co-ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft voor de inkomstenbelasting voor een kind aanspraak maakt op de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Als dat het geval is houden we hier rekening mee bij de berekening van het netto besteedbaar inkomen van die ouder.

4.4 Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie

4.4.1 Inleiding

Bij de berekening van draagkracht voor partneralimentatie gelden grotendeels dezelfde uitgangspunten als die wij hiervoor bij de kinderalimentatie hebben uiteengezet. Ook hier is het netto besteedbare inkomen van de onderhoudsplichtige het vertrekpunt.

4.4.2 Afwijkingen in het kernschema

Op grond van artikel 1:400, lid 1, BW heeft kinderalimentatie voorrang boven alle andere onderhoudsverplichtingen. Als de gewezen partner niet alleen aanspraak maakt op partneralimentatie, maar ook op kinderalimentatie, maken we eerst een draagkrachtberekening voor kinderalimentatie. Op basis van de behoefte van de kinderen en de draagkracht van de ouders maken we een draagkrachtvergelijking.

Vervolgens maken we een draagkrachtberekening op de hiervoor onder 4.2.1 omschreven wijze voor de vaststelling van partneralimentatie. Het aandeel van de ouder in de kosten van de kinderen brengen we in mindering op de berekende draagkracht. De resterende draagkracht kunnen we aanwenden voor partneralimentatie.

Anders dan bij kinderalimentatie tellen we bij het berekenen van draagkracht voor partneralimentatie een eventueel (te) ontvangen kindgebonden budget niet op bij het netto besteedbare inkomen.

Fiscale aftrekbaarheid betaalde partneralimentatie

Bij partneralimentatie heeft de onderhoudsplichtige op grond van artikel 6.3, lid 1, Wet IB 2001 recht op een persoonsgebonden aftrekpost voor de betaalde alimentatie.

De onderhoudsplichtige die inkomstenbelasting verschuldigd is, kan in het betreffende jaar in aanmerking komen voor vermindering of teruggaaf van inkomensheffing. We duiden dit wel als fiscaal voordeel.

Als de onderhoudsplichtige recht heeft op deze persoonsgebonden aftrek dan neemt zijn betaalcapaciteit in feite toe, zodat die persoon per saldo meer kan missen dan het bedrag van de berekende draagkracht. Indien een onderhoudsplichtige daadwerkelijk aanspraak kan maken op een fiscaal voordeel, is dus sprake van ‘extra draagkracht’ gelijk aan het voorzienbare fiscaal voordeel. Bij de laagste inkomens, te weten de inkomens onder € 1.400 bruto per maand inclusief vakantietoeslag (ongeveer € 1.090 netto), laten we deze extra draagkracht buiten beschouwing, omdat door heffingskortingen toch al geen inkomsten- belasting hoeft te worden betaald. Bij hogere inkomens hevelen we het fiscaal voordeel in de bruto methode over naar de onderhoudsgerechtigde(n).

4.5 Inkomensvergelijking (voorheen jusvergelijking)

Als sprake is van eigen inkomen van een onderhoudsgerechtigde en/of van een relatief hoge behoefte en draagkracht, kan het redelijk zijn dat we de financiële situatie van partijen nader vergelijken. De expertgroep vindt het redelijk dat de onderhoudsgerechtigde inclusief de partneralimentatie niet meer te besteden heeft dan de onderhoudsplichtige. Met andere woorden: de onderhoudsgerechtigde hoeft niet in een betere financiële positie te worden gebracht dan de onderhoudsplichtige. Daarvoor berekenen we bij welk bedrag aan partneralimentatie het besteedbaar inkomen van partijen gelijk is. Eventuele bijzondere niet verwijtbare en niet vermijdbare lasten aan de zijde van de onderhoudsplichtige en/of de onderhoudsgerechtigde nemen we mee in de vergelijking. Dit geldt ook voor eventuele kosten van kinderen, voor zover deze hoger zijn dan een te ontvangen kindgebonden budget door de betreffende partij. Als voor de onderhoudsgerechtigde dan een hoger bedrag resteert dan voor de onderhoudsplichtige vindt een correctie van de hoogte van de alimentatie plaats en verlagen we deze in beginsel tot een zodanige alimentatie waarbij beide partijen een gelijk besteedbaar inkomen hebben. Met behulp van een alimentatierekenprogramma kan dit bedrag eenvoudig worden berekend.

De kinderalimentatie die de onderhoudsgerechtigde ontvangt, rekenen we toe aan de desbetreffende kinderen en geldt voor die ouder niet als inkomen. Wel houden we bij de bepaling van het inkomen van die ouder rekening met de eventuele inkomensafhankelijke combinatiekorting in verband met de aanwezigheid van kinderen in het gezin.

Het schema (in een situatie waarin de onderhoudsplichtige een niet vermijdbare extra last heeft en kinderalimentatie betaalt, terwijl de onderhoudsgerechtigde een kindgebonden budget ontvangt) kan voorgaande beschrijving van een vergelijking verduidelijken.

Onderhoudsplichtige   Onderhoudsgerechtigde    
NBI volgens post 120 € ... NBI volgens post 120   € ...
Af: niet vermijdbare lasten € ...      
Resteert € ...      
Af: aandeel in kosten kinderen € ... Af: aandeel in kosten kinderen € ...  
    Minus ontvangen KGB € ...  
    Totaal kosten kinderen (KGB > aandeel: 0)   € ...
Inkomen voor vergelijking € ... Inkomen voor vergelijking   € ...

De beide inkomens voor de vergelijking tellen we vervolgens bij elkaar op en delen we door twee. Als de onderhoudsgerechtigde na betaling van de berekende partneralimentatie een hoger bedrag overhoudt dan de uitkomst van die som, dan stellen we dat bedrag op verzoek van de alimentatieplichtige naar beneden bij.

4.6 Bijzondere omstandigheden die de draagkracht kunnen beïnvloeden

4.6.1 Inleiding

Een alimentatieverplichting die een rechter heeft opgelegd mag niet tot gevolg hebben dat de onderhoudsplichtige niet meer in de eigen noodzakelijke kosten van bestaan kan voorzien.

Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarin we met een hoger draagkrachtloos inkomen rekening houden dan enkel de som van de (forfaitaire) woonlast en de gecorri-  geerde bijstandsnorm.

Als een onderhoudsplichtige niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten heeft, kunnen we met die lasten rekening houden bij het bepalen van het draagkrachtloos inkomen.

Zie par. 4.6.2.

Als een onderhoudsplichtige lasten heeft die we als niet-vermijdbaar maar wel als verwijtbaar aanmerken, dan kan dat reden zijn om de aanvaardbaarheidstoets toe te passen.

Die houdt – kort gezegd – in dat we toetsen of een onderhoudsplichtige na aftrek van zijn lasten (waaronder alimentatie) minder dan 95% van de geldende bijstandsnorm overhoudt.

Zie par. 4.6.3.

In par. 4.6.4 beschrijven we hoe we kunnen omgaan met de draagkracht van iemand die is toegelaten tot de wettelijke schuldsanering of in een buitenwettelijk schuldsaneringstraject is opgenomen.

Hoe we omgaan met een inkomensverlies dat een onderhoudsplichtige zelf heeft veroorzaakt behandelen we in par. 4.7.(ECLI:NL:HR:1998:ZC2556)

In par. 4.10 gaan we in op de draagkracht bij verpleging van een onderhoudsplichtige in een instelling voor langdurige zorg.

4.6.2 Lasten die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar zijn

We kunnen het draagkrachtloos inkomen verhogen als bepaalde niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten vaststaan, ongeacht of die lasten voor, tijdens of na het huwelijk zijn ontstaan. Na deze verhoging brengen we het draagkrachtloos inkomen in mindering op het netto besteedbaar inkomen. Wat overblijft is de draagkrachtruimte. Daarvan is in beginsel 70% beschikbaar voor kinderalimentatie en 60% voor partneralimentatie. De resterende 30% respectievelijk 40%: de draagkrachtvrije ruimte, dient -mede- om financiële tegenvallers op te vangen.

Een vermijdbare last is een last waarvan de betaler zich geheel of gedeeltelijk kan bevrijden. Dat is bijvoorbeeld het geval als de betaler de schuld met spaartegoed kan aflossen. De betaler kan zich dan geheel bevrijden van de last. Als de betaler de hoogte van zijn maandelijkse aflossingen kan verlagen, kan hij zich gedeeltelijk van die last bevrijden: de hogere aflossing is dan vermijdbaar. Ook een last die een betaler ergens anders binnen het budget kan opvangen is vermijdbaar (bijvoorbeeld binnen de post ‘onvoorzien’ in de gecorrigeerde bijstandsnorm of met de draagkrachtvrije ruimte). Omdat een vermijdbare last niet op het inkomen hoeft te drukken, houden we daar geen rekening mee in de draagkrachtberekening.

Een verwijtbare last is een last die de onderhoudsplichtige met het oog op zijn onder- houdsverplichting niet had mogen laten ontstaan of die hij niet mag laten voortbestaan.

Een verwijtbare last drukt wel op het inkomen van de onderhoudsplichtige, maar heeft geen voorrang op de betaling van alimentatie. De onderhoudsplichtige dient deze last in beginsel uit zijn vrije ruimte te voldoen. Indien door het opleggen van een alimentatieverplichting een onaanvaardbare situatie zou ontstaan, kan de onderhoudsplichtige een beroep doen op de aanvaardbaarheidstoets (zie hierna par. 4.6.3).

Een last die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar is, drukt op het inkomen van de onderhouds­plichtige: hij kan zich niet van die last bevrijden. Een dergelijke last nemen we daarom op in het draagkrachtloos inkomen als deze last voorrang moet hebben op de kosten van ver­ zorging en opvoeding, levensonderhoud en studie van de kinderen en/of de kosten van levensonderhoud van de ex-partner.

Voorbeelden van lasten die op deze wijze in het draagkrachtloos inkomen zouden kunnen worden opgenomen zijn (niet uitputtend):

  • Rente en aflossing van de restschuld van de voormalige gezamenlijke woning;
  • Herinrichtingskosten (voor zover niet te bestrijden uit het woonbudget);
  • Kosten voor (verplichte) bijstand van een advocaat;
  • Reiskosten voor werk.

Woonlasten voormalige echtelijke woning als niet verwijtbare en niet vermijdbare last

Als een onderhoudsplichtigde lasten van de (voormalige) echtelijke woning (gedeeltelijk) betaalt en de onderhoudsgerechtigde in die woning woont, passen we het woonbudget voor beiden aan door de werkelijke woonlasten in aanmerking te nemen: voor degene die in de voormalige echtelijke woning woont: zijn aandeel in die last; voor degene die de woning heeft verlaten: de eigen werkelijke woonlasten en daarnaast zijn of haar aandeel in de lasten van de (voormalige) echtelijke woning.

4.6.3 Verwijtbare lasten: de aanvaardbaarheidstoets

Elke onderhoudsplichtige dient de eigen financiële huishouding en daarmee zijn of haar draagkracht zo goed mogelijk in te richten. Het aangaan van extra lasten kan verwijtbaar zijn als de onderhoudsplichtige die last met het oog op zijn of haar onderhoudsverplichting niet had mogen aangaan of laten voortbestaan. Met een verwijtbare last houden we bij het bepalen van de draagkracht geen rekening.

Als de onderhoudsplichtige zich niet van die verwijtbare last kan bevrijden en na betaling van de op te leggen alimentatie niet meer in staat is om in de eigen noodzakelijke kosten van bestaan te voorzien, dan kan hij of zij een beroep doen op de aanvaardbaarheidstoets.

In het algemeen vinden we dat sprake is van een onaanvaardbare situatie als de onderhoudsplichtige minder dan 95% van het voor hem of haar geldende bedrag van de bijstandsnorm (art. 22a Participatiewet) overhoudt om in de noodzakelijke lasten te voorzien. De onderhoudsplichtige moet – onderbouwd met onderliggende stukken – stellen dat van een dergelijke situatie sprake is door volledig en duidelijk inzicht te geven in zijn inkomens- en vermogenspositie en zijn bestedingen.

4.6.4 Schuldsanering

Een onderhoudsplichtige ouder die is toegelaten tot de Wettelijke schuldsanering natuurlijke personen kan de rechter-commissaris verzoeken bij de vaststelling van het vrij te laten bedrag rekening te houden met de onderhoudsverplichting voor zijn kinderen. Onder omstandigheden mogen we van de onderhoudsplichtige ouder verwachten dat hij van

deze mogelijkheid gebruik maakt, bijvoorbeeld indien duidelijk is dat de financiële positie van de ouders gezamenlijk zodanig is dat sprake is van een klemmend tekort om in de behoefte van de kinderen te voorzien. Als de rechter-commissaris geen rekening houdt met de zorg- of onderhoudsverplichting of als een toegekende correctie onvoldoende is om aan de alimentatieplicht te voldoen, dan beveelt de expertgroep aan de te betalen bijdrage op nihil te bepalen voor de duur van de schuldsanering.

Voor een ouder die een minnelijk schuldsaneringstraject doorloopt, geldt hetzelfde: deze kan de bewindvoerder vragen bij de vaststelling van het vrij te laten bedrag rekening te houden met de onderhoudsverplichting voor zijn kinderen.

4.7 Inkomensverlies van een onderhoudsplichtige

Nadat partijen de hoogte van kinder- en/of partneralimentatie zijn overeengekomen of de rechter die heeft vastgesteld, kan de hoogte van het inkomen van een onderhoudsplichtige veranderen. Als een onderhoudsplichtige buiten zijn schuld (een deel van) zijn inkomen verliest, houden we in beginsel rekening met het nieuwe (lagere) inkomen. We verwachten van die onderhoudsplichtige dat hij er alles aan doet om snel weer zijn oude inkomen te verwerven. Als dat niet lukt dan ligt het op zijn weg om dit te stellen en te onderbouwen.

Indien een onderhoudsplichtige zelf een inkomensvermindering heeft veroorzaakt, hangt de beslissing om deze vermindering van inkomen bij de bepaling van zijn draagkracht al dan niet buiten beschouwing te laten af van het antwoord op de vraag of:

1. hij redelijkerwijs het oude inkomen weer kan verwerven; en

2. of dit van hem kan worden gevergd.

Is het antwoord op beide vragen positief, dan gaan we uit van het oorspronkelijke inkomen.

Is echter het antwoord op (één van) beide vragen negatief, dan hangt het van de omstandigheden van het geval af of we een inkomensvermindering geheel of ten dele buiten beschouwing laten. In het bijzonder moeten we bezien of de onderhoudsplichtige uit hoofde van zijn verhouding tot de onderhoudsgerechtigde zich met het oog op diens belangen had behoren te onthouden van de gedragingen die tot inkomensvermindering hebben geleid. Is dat niet het geval, dan rekenen we met het nieuwe verminderde inkomen.

Is dat wel het geval dan rekenen we met het oude fictieve inkomen. Het buiten beschouwing laten van de inkomensvermindering mag in beginsel niet ertoe leiden dat de onderhoudsplichtige als gevolg van zijn aldus berekende fictieve draagkracht bij de voldoening aan zijn onderhoudsplicht feitelijk niet meer over voldoende middelen van bestaan beschikt en in ieder geval niet over minder dan 95% van de voor hem geldende bijstandsnorm. Hierbij gaan we in beginsel ervan uit dat de kostendelersnorm als bedoeld in artikel 22a Participatiewet niet voor hem geldt.

4.8 Uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn

Bij uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn hanteren wij het volgende uitgangspunt: wanneer we die uitgaven als persoonsgebonden aftrekpost meenemen bij het berekenen van het netto besteedbaar inkomen, dan nemen wij die uitgaven ook mee als lasten bij de berekening van de draagkracht en de alimentatie. Als we bepaalde (aftrekbare) uitgaven niet meenemen als lasten bij de berekening van de draagkracht van de onderhoudsplichtige, dan nemen we de fiscale voordelen van deze uitgaven ook niet mee in de berekening. Anders zouden we alleen de ‘lusten’ optellen bij het netto besteedbaar inkomen en de lasten niet meenemen bij het berekenen van het draagkrachtloos inkomen. Op sommige werknemers en op de genieters van resultaat uit overige werkzaamheden, ondernemers en directeuren-grootaandeelhouder zijn de werknemersverzekeringen en/of pensioenvoorzieningen niet van toepassing. Uitgaven voor inkomensvoorzieningen, bijvoorbeeld in verband met arbeidsongeschiktheid of pensioen, kunnen we, indien deze niet bovenmatig zijn, in aanmerking nemen. Bij de vaststelling van de draagkracht voor partneralimentatie wordt het netto besteedbaar inkomen verminderd met de netto premie, dat wil zeggen de premie verminderd met eventueel fiscaal voordeel.

4.9 Fiscale gevolgen van het hebben van een auto van de zaak

Met de fiscale bijtelling vanwege een auto van de zaak houden we geen rekening.

4.10 Draagkracht bij verpleging in een instelling voor langdurige zorg

Een onderhoudsplichtige die wordt verpleegd in een instelling voor langdurige zorg is daarvoor een eigen bijdrage verschuldigd. Conform de handelwijze van het Centraal Administratie Kantoor (CAK) stellen we deze bijdrage vast op basis van het verzamelinkomen van de onderhoudsplichtige. We kunnen onder omstandigheden rekening houden met een onderhoudsverplichting jegens minderjarige kinderen en kinderen tussen de 18 en 21 jaar. Het verdient aanbeveling de draagkracht zo te berekenen dat we het netto inkomen van de onderhoudsplichtige verminderen met de noodzakelijke lasten (denk aan kleding en ontspanning en de eigen bijdrage.

5. Stappenplannen en rekenvoorbeelden

5.1 Stappenplan kinderalimentatie

We laten hierna in drie stappen met rekenvoorbeelden zien hoe we het bedrag aan kinderalimentatie bepalen. Na het stappenplan geven we enkele rekenvoorbeelden voor bijzondere situaties.

De rekenvoorbeelden laten zien hoe we bepaalde berekeningen maken. De bedragen in de rekenvoorbeelden zijn fictief. Alle bedragen zijn steeds per maand en afgerond op hele euro’s, tenzij anders vermeld.

Waar we hierna bij het berekenen van draagkracht ‘ouders’ schrijven, bedoelen we ook onderhoudsplichtige stiefouders.

Stap 1: Vaststellen van het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

Voor het vaststellen van het eigen aandeel bepalen we eerst het netto besteedbaar gezinsinkomen ten tijde van huwelijk/samenleving. netto besteedbaar gezinsinkomen ten tijde van huwelijk/samenleving

Besteedbaar inkomen ouder I € 1.800
Besteedbaar inkomen ouder II € 1.150
Aanspraak kindgebonden budget € 50
Totaal besteedbaar gezinsinkomen € 3.000

Aan de hand van de Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen (Bijlage 4) bepalen we op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen inclusief kindgebonden budget het eigen aandeel. Voor een gezin met één kind is dat € 395 per maand.

In de tabellen voor 2024 is rekening gehouden met kinderbijslag vanaf 1 januari 2024.

Daarnaast is rekening gehouden met de hoge inflatie van het afgelopen jaar. Het percentage kosten van kinderen is opgehoogd met 1 tot 2 procentpunt.

Rekenvoorbeeld berekenen eigen aandeel bij netto besteedbaar gezinsinkomen tussen twee kolombedragen

Ligt het netto besteedbaar gezinsinkomen tussen twee tabelbedragen in, dan verhogen we het eigen aandeel vanaf het laagste tabelbedrag naar rato.

Stap 2: Bepalen van de draagkracht van de ouders

Rekenvoorbeeld bepalen draagkracht ouders

De draagkracht van een ouder berekenen we in beginsel op basis van het eigen netto besteedbaar inkomen en (indien van toepassing) het kindgebonden budget op het moment dat de kinderalimentatie ingaat of wijzigt.

De ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft (in dit voorbeeld: ouder I) heeft een netto besteedbaar inkomen van € 2.000. Deze ouder ontvangt een kindgebonden budget van € 400.

De ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft (ouder II), heeft een netto besteedbaar inkomen van € 2.600. Deze ouder draagt een niet verwijtbare en niet vermijdbare last (dat is een andere noodzakelijke last) van € 200.

De onderstaande berekeningen kunnen we samenvatten in de formule:

Draagkracht = 70%

[NBI -/- (0,3 x NBI + gecorrigeerde bijstandsnorm + overige noodzakelijke lasten)]

Draagkracht Ouder I    
Inkomen    
Netto besteedbaar inkomen € 2.000  
Kindgebonden Budget € 400  
Totaal   € 2400
Lasten    
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3) € 1.270  
Woonbudget € 720  
Andere noodzakelijke lasten € –  
Totaal (= draagkrachtloos inkomen)    € 1.990
Draagkrachtruimte   € 410
Draagkracht 70% (afgerond)   € 287
     
Draagkracht Ouder II    
Inkomen    
Netto besteedbaar inkomen € 2.600  
Kindgebonden Budget € –  
Totaal    € 2.600
Lasten    
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3)  € 1.270  
Woonbudget € 780  
Andere noodzakelijke lasten € 200  
Totaal (= draagkrachtloos inkomen)   € 2.250
Draagkrachtruimte   € 350
Draagkracht 70% (afgerond)   € 245

Stap 3: Draagkrachtvergelijking, zorgkorting en bepalen hoogte van dekinderalimentatie

We verdelen van het eigen aandeel over de ouders door het maken van een draagkrachtvergelijking.

Rekenvoorbeeld draagkrachtvergelijking

De ouders in het rekenvoorbeeld in stap 2 hebben één kind en het eigen aandeel is € 450.

De gezamenlijke draagkracht van ouder I en ouder II is € 532 (€ 287 + € 245).

De kosten verdelen we over beide ouders volgens de formule:

Formule:

eigen draagkracht / gezamenlijke draagkracht x eigen aandeel

Het aandeel van ouder I bedraagt (afgerond):

Formule:

287 / 532 x 450 = 243

Het aandeel van ouder II bedraagt (afgerond):

Formule:

245 / 532 x 450 = 207

Samen € 450

Eigen Aandeel   € 450
Draagkracht Ouder I € 287  
Draagkracht Ouder II € 245  
Totale draagkracht    € 532
Ouder I draagt  € 243  
Ouder II draagt  € 207  

Voor het berekenen van het bedrag aan kinderalimentatie dat de ouder bij wie het kind niet staat ingeschreven moet betalen aan de andere ouder brengen we zorgkorting in mindering op het bedrag dat die ouder draagt.

Ouder II draagt  € 207
Zorgkorting 15%  € 68
Ouder II betaalt  € 139

Bijzondere situaties

Rekenvoorbeeld bepalen eigen aandeel van ouders die nooit in gezinsverband hebbensamengeleefd (par. 3.2.4)

Ouders hebben samen met het kind nooit samengewoond en een gezin gevormd. Het kind heeft het hoofdverblijf bij ouder I. Het eigen aandeel van de ouders is het gemiddelde van het bedrag dat elk van hen aan het kind zou besteden als dit bij hem/haar woont/zou wonen.

Besteedbaar inkomen ouder I  € 2.000
Kindergebonden Budget  €  400
Totaal  € 2.400
Eigen Aandeel ouder I volgens tabel  € 294
   
Besteedbaar inkomen ouder II  € 2.600
Kindergebonden Budget (fictief)  € 200
Totaal  € 2.800
Eigen Aandeel ouder II volgens tabel  € 361
   
Eigen Aandeel ouder I volgens tabel  € 294
Eigen Aandeel ouder II volgens tabel  € 361
Totaal Eigen Aandeel beide ouders  € 655
Waarvan de helft  € 328

Rekenvoorbeeld tekort aan gezamenlijke draagkracht van ouders om in het eigen aandeel te voorzien

Als de gezamenlijke draagkracht van ouders onvoldoende is om het eigen aandeel volledig te kunnen bekostigen, moeten zij in elk geval tot de grens van hun draagkracht bijdragen. In het onderstaande voorbeeld is het eigen aandeel € 800.

Voorbeeld

Draagkracht ouder I  € 354  
Draagkracht ouder II  € 312  
Totale draagkracht    € 666
Draagkrachttekort    € 135
     
Draagkracht ouder II    € 312
Ouder II betaalt aan ouder I    € 312

Tekort aan gezamenlijke draagkracht en zorgkorting

Als sprake is van een zorgregeling, maken we een uitzondering op de regel dat de zorgkorting de bijdrage vermindert. Uitgangspunt is dat de ouders ieder de helft van het tekort dragen.

Als de helft van het tekort minder is dan de zorgkorting, dan brengen we de helft van het tekort in mindering op de zorgkorting. Het restant van de zorgkorting brengen we in mindering op de te betalen bijdrage.

Voorbeeld

Eigen Aandeel    € 800
Zorgkorting 15%  € 120  
Draagkracht Ouder I  € 354  
Draagkracht Ouder II  € 312  
Totale draagkracht    € 666
Draagkrachttekort    € 135
Helft tekort    € 67
     
Draagkracht Ouder II    € 312
Zorgkorting  € 120  
Af: helft tekort  € 67  
In aanmerking te nemen zorgkorting    € 53
Ouder II betaalt aan Ouder I    € 259

Als de helft van het tekort meer is dan het bedrag van de zorgkorting dan verminderen we de te betalen bijdrage niet met zorgkorting.

Eigen Aandeel    € 1.200
zorgkorting 15%  € 180  
Draagkracht Ouder I  € 354  
Draagkracht Ouder II  € 312  
Totale draagkracht    € 666
draagkrachttekort    € 535
helft tekort    € 267
     
Draagkracht Ouder II    € 312
zorgkorting  € 180  
af: helft tekort  € 267  
in aanmerking te nemen zorgkorting    €–
Ouder II betaalt aan Ouder I    € 312

5.2 Stappenplan partneralimentatie

Hierna laten we in drie stappen met rekenvoorbeelden zien hoe we het bedrag aan partneralimentatie bepalen. De rekenvoorbeelden laten zien hoe we bepaalde berekeningen maken.

De bedragen in de voorbeelden zijn fictief. Alle bedragen zijn steeds per maand en afgerond op hele euro’s, tenzij anders vermeld.

Ontvangen kinderalimentatie, kinderbijslag en kindgebonden budget zijn bestemd om de kosten van levensonderhoud (verzorging en opvoeding) van de kinderen te bestrijden.

De (resterende) kosten van de kinderen drukken op het inkomen van de ouder(s) en zijn daarom van invloed op de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde en op de draagkracht van de onderhoudsplichtige.

Stap 1: Bepalen van de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde

De resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde bepalen we – kortgezegd – door op de huwelijksgerelateerde behoefte zijn of haar eigen inkomen en/of verdiencapaciteit in mindering te brengen.

We bepalen de huwelijksgerelateerde behoefte van de onderhoudsgerechtigde aan de hand van de hofnorm.

Volgens de hofnorm is de huwelijksgerelateerde behoefte:

60% [netto besteedbaar gezinsinkomen -/- (indien van toepassing) het (toen de ouders nog in gezinsverband leefden) voor rekening van de ouders komende eigen aandeel in de kosten van de kinderen].

Rekenvoorbeeld bepalen huwelijksgerelateerde behoefte

Het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsplichtige voordat partijen uit elkaar gingen was € 3.500 per maand.

Het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsgerechtigde voordat partijen uit elkaar gingen was € 2.000 per maand.

Tot het gezin behoren twee kinderen. Het eigen aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen is € 800 per maand.

De behoefte op basis van de hofnorm is dan

Inkomen onderhoudsplichtige  € 3.500  
Inkomen onderhoudsgerechtigde  € 2.000  
Kindgebonden budget  € –  
Netto besteedbaar gezinsinkomen    € 5.500
Af: Eigen Aandeel kosten kinderen    € 800
Beschikbaar voor echtgenoten/partners    € 4.700
Behoefte volgens hofnorm: 60%    € 2.820

Vervolgens stellen we vast of de onderhoudsgerechtigde over de middelen beschikt om in de behoefte van € 2.820 te voorzien of die in redelijkheid kan verwerven (verdiencapaciteit).

De resterende behoefte is de behoefte volgens hofnorm -/- eigen inkomen / redelijkerwijs te verwerven inkomen.

Rekenvoorbeeld bepalen resterende behoefte (zonder kinderen)

Behoefte volgens hofnorm: 60%    € 2.820
Af: eigen inkomen onderhousgerechtigde  € 2.000  
Aanvullende verdiencapaciteit  € 500  
Eigen inkomen inclusief verdiencapaciteit    € 2.500
Resterende behoefte    € 320

Rekenvoorbeeld bepalen resterende behoefte (met kinderen)

Behoefte volgens hofnorm: 60%      € 2.820
Af: eigen inkomen onderhousgerechtigde  € 2.000    
Aanvullende verdiencapaciteit  € –    
Eigen inkomen inclusief verdiencapaciteit    € 2.000  
Aandeel in levensonderhoud kinderen  € 350    
Ontvangen KGB  € 250    
Kosten kinderen uit eigen inkomen    € 100  
Voor onderhoudsgerechtigde zelf beschikbaar      € 1.900
Resterende behoefte      € 920

Stap 2: Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie

De draagkracht voor partneralimentatie bepalen we op basis van het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsplichtige aan de hand van de in par. 4.4 genoemde uitgangspunten.

Rekenvoorbeeld: netto besteedbaar inkomen, draagkrachtloos inkomen,draagkrachtpercentage en draagkracht

Inkomen    
Netto besteedbaar inkomen  € 3.500  
Bij: extra verdiencapaciteit  € –  
Totaal    € 3.500
Lasten    
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.4)  € 1.175  
Woonbudget  € 1.050  
Andere noodzakelijke lasten  € –  
Totaal (=draagkrachtloos inkomen)    € 2.225
Draagkrachtruimte    € 1.275
Draagkracht 60% (afgerond)    € 765

Voor het bepalen van de draagkracht van een onderhoudsplichtige is niet alleen diens feitelijke inkomen van belang, maar ook het inkomen dat hij of zij redelijkerwijs kan verwerven.

Bij partneralimentatie hanteren we een draagkrachtpercentage van 60. Op het gevonden bedrag brengen we het aandeel van de onderhoudsplichtige ouder in de kosten van verzorging en opvoeding van minderjarige kinderen en de kosten van levensonderhoud en studie van kinderen tot 21 jaar in mindering. In dit voorbeeld gaan wij ervan uit dat dat aandeel € 450 is.

Draagkracht 60% (afgerond)  € 765
Aandeel in levensonderhoud kinderen  € 450
Resteert voor partneralimentatie  € 315

Omdat betaalde partneralimentatie fiscaal aftrekbaar is (tot maximaal het gecombineerde tarief in de tweede schijf) bruteren we dit netto bedrag.

Stap 3: Inkomensvergelijking

Rekenvoorbeeld inkomensvergelijking zonder kinderen

Netto Besteedbaar Inkomen (NBI) Partner I  € 3.000
Netto Besteedbaar Inkomen (NBI) Partner II  € 2.000
Netto Besteedbaar Gezinsinkomen (NBGI)  € 5.000
Behoefte volgens Hofnorm  € 3.000
Resterende behoefte Partner II (na aftrek NBI)  € 1.000
Draagrkracht Partner I voor PAL 2023  € 555
Inkomensvergelijking  € -500

De draagkracht van de onderhoudsplichtige is minder dan de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde. Daarom kan de partneralimentatie niet hoger zijn dan de laagste van deze twee: € 555 (netto).

Als de onderhoudsgerechtigde na ontvangst van partneralimentatie een hoger netto inkomen overhoudt dan de onderhoudsplichtige, dan kan de onderhoudsplichtige een beroep doen op inkomensvergelijking. Na vergelijking blijkt dat beide partijen een gelijk netto inkomen hebben als de partneralimentatie € 500 bedraagt. Onderhoudsgerechtigde en onderhoudsplichtige hebben dan allebei € 2.500 te besteden.

Rekenvoorbeeld inkomensvergelijking met kinderen

  Patner I Partner II  
Netto Besteedbaar Inkomen (NBI)    € 3.000 € 2.000 € 5.000
Kindgebonden Budget tijdens huwelijk      € 200
Netto Besteedbaar Gezinsinkomen (NBGI)      € 5.200
Eigen aandeel ouders      € 600
Beschikbaar voor (ex-)partners tijdens huwelijk      € 4.600
Behoefte    € 2.760  
Draagkracht KAL 2023  € 648 € 158  
Aandeel kosten kinderen  € 483 € 117  
KGB na scheiding  € – € 400  
Kosten kinderen na aftrek KGB  € 483 € -  
Resterende behoefte (na aftrek eigen NBI)    € 760  
Draagkracht PAL 2023  € 555    
Resteert voor PAL na aandeel kosten kinderen  € 72    
Inkomen na aftrek kosten kinderen  € 2.517 € 2.000  
Inkomensvergelijking   € -259 € 259  

In dit voorbeeld is de draagkracht van de onderhoudsplichtige (na aftrek van de kinderalimentatie) lager dan de behoefte van de onderhoudsgerechtigde en ook lager dan het bedrag (na inkomensvergelijking) waarbij partijen een gelijk besteedbaar inkomen hebben.

In dat geval beperken we de partneralimentatie tot € 259 netto per maand.

5.3 Rekenvoorbeelden niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten

Als een partij stelt en – al dan niet tegenover de betwisting door de wederpartij – voldoende onderbouwt dat sprake is van lasten die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar zijn, dan kunnen we deze lasten opnemen in het draagkrachtloos inkomen.

Rekenvoorbeeld niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten

NBI    € 2.500
Forfait noodzakelijke lasten  € 1.270  
Woonbudget  € 750  
Aflossing restschuld  € 200  
Draagkrachtloos inkomen    € 2.220
Draagkrachtruimte    € 280
Draagkracht kinderalimentatie (70%)    € 196
Draagkracht partneralimentatie (60%)    € 168

Woonlasten voormalige echtelijke woning

Indien een onderhoudsplichtige lasten van de (voormalige) echtelijke woning (gedeeltelijk)betaalt en de onderhoudsgerechtigde in die woning woont, passen we het woonbudget aan door de werkelijke woonlasten in aanmerking te nemen: voor degene die in de voormalige echtelijke woning woont: zijn aandeel in die last; voor degene die de woning heeft verlaten: de eigen werkelijke woonlasten en daarnaast zijn of haar aandeel in de lasten van de (voormalige) echtelijke woning.

Rekenvoorbeeld woonlasten voormalige echtelijke woning

Netto besteedbaar inkomen van de vertrokken ouder/partner is € 3.500 per maand.

Zijn aandeel in de netto woonlast van de (voormalige) echtelijke woning is € 500 maand.

De eigen werkelijke woonlast is € 800 per maand. Het netto besteedbaar inkomen van ouder/partner die is achtergebleven is € 1.500 maand, het kindgebonden budget € 300 per maand en de woonlast € 200 per maand.

NBI achterblijvende ouder/partner    € 1.500
KGB    € 300
NBI voor kinderalimentatie    € 1.800
Forfait noodzakelijke lasten  € 1.270  
Werkelijke woonlasten  € 200  
Draagkrachtloos inkomen    € 1.470
Draagkrachtruimte    € 330
Draagkracht kinderalimentatie (70%)    € 231
     
NBI vertrokken ouder/partner    € 3.500
Forfait noodzakelijke lasten  € 1.270  
Eigen werkelijke woonlasten  € 800  
Lasten echtelijk woning  € 500  
Draagkrachtloos inkomen    € 2.570
Draagkrachtruimte    € 930
Draagkracht kinderalimentatie (70%)    € 651

5.4 Rekenvoorbeeld aanvaardbaarheidstoets

In het onderstaande voorbeeld is sprake van fictieve bedragen!

Een alimentatieplichtige ouder heeft een verwijtbare maar niet te vermijden last van € 400 per maand. Het NBI van die ouder bedraagt € 1.800 en op basis daarvan is de draagkracht voor kinderalimentatie € 60 per maand.

De werkelijke woonlasten bedragen € 500 en de woontoeslag is € 100. De premie zorgverzekering is € 140 per maand en de zorgtoeslag is € 100.

De aanvaardbaarheidstoets leidt tot een verlaging van de kinderalimentatie tot € 39 per maand.

NBI Alimentatieplichtige      €­ 1.800
Bijstandsnorm alleenstaande 2024  € 1.284    
Af: wooncomponent 2023  € 189    
Af: nominale premie ZVW 2023  € 42    
Bijstandsnorm minus woonlasten en ZVW    € 1.137  
       
95% daarvan    € 1.080  
Woonlasten  € 500    
Af: huurtoeslag  € 100    
Werkelijke woonlasten    € 400  
Zorgverzekering  € 140    
Af: zorgtoeslag  € 100    
Overige zorgkosten  € –    
Werkelijke zorgkosten    € 40  
  €–    
  €–    
  €–    
Overige (verwijtbare) lasten    € 400  
Totaal noodzakleijke lasten      € 1.920
Resteert      €­ 39
       
Draagkracht/ geldende kinderalimentatie      €­ 60
Te betalen      € 39
Ga nu naar Overzicht wetten - Ga naar wetsartikel:

Wetten, regelgeving en verdragen

Geen wetnummer opgegeven.

Wetten en regelgeving

Verdragen en uitvoeringswetten

Beschikbare Officiële bekendmakingen in de kennisbank:

Informatie

Wanneer er op een icoon is geklikt in een Artikel, dan kan hier extra informatie komen te staan.
Lexicon
BRONNEN